گزارش‌ها از رشد بازی‌های موبایلی ویژه خردسالان در خانواده‌ها حکایت دارد، اما ناآگاهی خانواده‌ها از آسیب‌های فرهنگی این پدیده مسئله‌ای نگران‌کننده محسوب می‌شود.

در ایران ۲۴میلیون و ۷۰۰ هزار نفر کاربر بازی‌های موبایلی داریم که ۶۴ درصد آن را مردان و مابقی را گیمرهای زن تشکیل داده‌اند. نوجوانان ۱۲ تا ۱۹ ساله با ۳۵درصد، بیشترین سهم را بین گیمرهای موبایلی ایرانی دارند، اما سهم کودکان و خردسالان در این میان در حال افزایش است؛ گروه سنی‌ای که حساس‌ترین دوره در یادگیری و جذب آموزش‌های فرهنگی به شمار می‌رود. همراه با رشد گوشی‌های موبایل در خانواده‌ها بازی‌های موبایلی بیش از پیش در میان خانواده‌ها مشتری پیدا کرده و به ویژه بازی‌های ویژه خردسالان به شکلی کاملاً نرم و نامحسوس در حال باز کردن جای خود هستند. آمارها نشان می‌دهد درآمد سالانه بازار بازی‌های موبایلی در ایران در سال گذشته از مرز ۲۲۹میلیارد تومان فراتر رفته و به سرعت در حال ارتقاست. در این میان، اما به نظر می‌رسد هنوز مسئولان فرهنگی و تربیتی و خانواده‌ها به آسیب‌های مخرب این پدیده در خردسالان آنطور که باید حساس نشده‌اند چراکه اطلاعات لازم درباره آن از سوی رسانه‌ها ارائه نمی‌شود.

یک روانشناس کودک درباره اثرات مخرب بعضی بازی‌های رایانه‌ای معروف به بازی آرایشگری به باشگاه خبرنگاران جوان می‌گوید: از آنجا که در این بازی‌ها دختران سبک و سیاق فرهنگ دیگری را می‌بینند، به نظر می‌رسد کودکان از فضای زندگی واقعی بیرون می‌آیند و به نوعی در فرهنگ دیگری زندگی می‌کنند. حالا در آن فرهنگ از ریزترین مسائل مثل لباس گرفته تا آرایش و طراحی ناخن وجود دارد، صحنه‌هایی هم از فضای زندگی دوستانه، گردش، تفریح و به نوعی پارتی در این بازی‌ها وجود دارد، حتی آموزش پوشاندن و انتخاب لباس برای حیوانات نیز هست. اگر قرار است دختری خردسال آموزش ببیند، چرا آموزش پوشاندن یا انتخاب لباس برای کودک آینده‌اش نباشد. چرا از حالا آموزش تهیه لباس برای حیوانات را می‌دهند؟! جالب‌تر اینکه طراحی خانه و ارتباط اجتماعی در همه این بازی‌ها متناسب با فرهنگ دیگری است که به نوعی فرهنگ غربی را برای بچه‌های ما ترویج می‌کند. این نوع آموزش‌ها علاوه بر تغییر ظاهر، بلوغ زودرس را برای بچه‌های ما در پی خواهد داشت.

مریم اشرف شکل‌گیری زندگی خودمحور در شخصیت کودکان را یکی دیگر از آسیب‌های این بازی‌ها می‌داند: «زندگی پر از فراز و نشیب است. در بازی‌های قدیمی که به خاله‌بازی معروف بود، کودکان می‌آموختند وقتی با یکدیگر دعوا می‌کنند چه جایی گذشت کنند و چه جایی حقشان را بگیرند. کجا فرمانبردار باشند و کجا مدیریت کنند، اما همه این محاسن در بازی‌های اینچنینی گرفته می‌شود. وقتی بچه‌ها بر اساس این بازی‌ها خودمحور می‌شوند، در زندگی آینده‌شان اگر با مشکلی روبه‌رو شوند به سرعت کم می‌آورند. در فرهنگ و مذهب ما توکل کردن امری مهم است؛ اینکه بتوانی پذیرای واقعیت باشی، حتی امروز در فرهنگ غرب هم هوش معنوی توضیح داده می‌شود و می‌گویند افرادی موفق‌تر هستند که به لحاظ معنوی قوی باشند ولی در این بازی‌ها با تمرکز بر خودمحوری، معنویت از کاربر گرفته می‌شود. این حق بچه‌هاست که بتوانند دنیای واقعی را تجربه کنند، اما در این بازی‌ها همه چیز مجازی است.»

به اعتقاد این روانشناس به نوعی بچه‌ها مصرف‌گرا می‌شوند. برخی مادرها گزارش می‌کنند از وقتی بچه‌شان طراحی خانه را بازی کرده، چند میلیون هزینه کرده‌اند تا کل اتاقش را مثل آن بازی درآورند. تا کی بچه‌ها می‌توانند از خرید لذت ببرند؟ آیا وقتش نیست یک دختر نوجوان از تولید کردن هم لذت ببرد؟ در این نوع بازی‌ها این کار هم از بچه‌ها گرفته می‌شود. نیازی نیست بچه پنج ساله به آرایش کردن فکر کند آن هم در حد زیاد. در این بازی‌ها روابط پنهان را آموزش می‌دهند، مثلاً در مسیر دانشگاه یا در قسمت خاصی از مهمانی شما به شخص خاصی نزدیک می‌شوی و با او ارتباط برقرار می‌کنی. به نوعی راه درروها را به بچه‌ها آموزش می‌دهند. هم خانواده‌ها باید آگاهی داشته باشند و هم در مدارس باید پیامد این بازی‌ها بازگو شود.

*روزنامه جوان