از اواسط دهه ۷۰ بود که با برگزاری جشنواره‌ای با عنوان «جشنواره سیما» برنامه‌های تلویزیونی نیز صاحب یک جشنواره رقابتی شدند. این جشنواره از سال ۱۳۷۶ کار خود را آغاز کرد. اما این جشنواره بعدها با تکامل و در قالب جدید، با نام «جام جم» برگزار می‌شود که به انتخاب و معرفی بهترین برنامه ها، تهیه کنندگان و هنرمندان تلویزیون در طول یک سال می‌پردازد.

اولین دوره جشنواره جام جم در سال ۱۳۹۰ با هدف بررسی آثار شبکه‌های تحت پوشش معاونت سیما برگزار شد. اما دوره نخست این جشنواره، بسیار محدود و کوچک برگزار شد. در اولین دوره، تنها برگزیده‌هایی در سه بخش فیلم تلویزیونی (تله فیلم)، مستند و پویا نمایی معرفی شدند. یکی دیگر از اهداف راه اندازی و تأسیس این جشنواره نیز این بود که با انتخاب چهره‌های برگزیده، تولید برنامه در سال آتی نیز به آن‌ها سپرده شود.

اما دوره دوم این جشنواره یک سال بعد، یعنی در سال ۹۱ برگزار شد. ارتقا و تحول در قالب‌های مختلف برنامه سازی شبکه‌های تلویزیونی، هدف برگزاری این دوره اعلام شده بود. دومین دوره جشنواره جام جم، نیز بسیار محدود به کار خود پایان داد. به این ترتیب که در کنار بخش فیلم‌های تلویزیونی، سه بخش جدید، جایگزین بخش‌های دوره اول شد. یعنی این بار ۳۵ برگزیده در بخش‌های فیلم‌های تلویزیونی، سریال‌های طنز، برنامه‌های کودک و نوجوان و نیز مسابقات و سرگرمی معرفی شد.

اما دوره سوم جشنواره جام جم را می‌توان نقطه عطف و شروعی برای رشد و گسترش این رویداد دانست. به طوری که در این دوره که سال ۹۲ برگزار شد، ستاد عالی جشنواره جام جم طراحی و کار خود را برای بررسی برترین محصولات شبکه‌های مختلف زیرمجموعه معاونت سیما آغاز کرد. از این دوره، در کنار افزایش بخش‌های رقابتی، هر بخش نیز دارای دبیرهای جداگانه‌ای شد. همچنین اتفاق دیگر، بین المللی بودن این دوره از جشنواره بود. با توجه به اینکه سومین دوره جشنواره جام جم در اوج انقلاب‌ها و خیزش‌های مردمی در کشورهای اسلامی و عربی برگزار می‌شد، بخش ویژه «مقاومت و بیداری اسلامی» پذیرای آثار تلویزیونی با مضامین انقلابی از سایر کشورها بود. در مجموع، بخش‌های مختلف سومین جشنواره جام جم به این ترتیب بودند: مستند، ترکیبی، گفتگو محور، مجموعه نمایشی، فیلم تلویزیونی، بین الملل و پویا نمایی.

اما چهارمین جشنواره جام جم با وقفه ای چهار ساله بار دیگر با هدف ایجاد بستری برای رقابت، تقویت ابتکار و خلاقیت دست اندرکاران تولید، ارتقای کیفی تولیدات سیما، فراهم کردن زمینه‌های مناسب برای شناسایی توانمندی‌ها و کشف استعدادهای جوان، ایجاد فرصت‌های مناسب برای تبادل افکار و انتقال تجارب برنامه سازان و دست اندرکاران رسانه، اسفند سال ۹۶ برگزار شد. این دوره، شامل برنامه‌های پخش شده از ابتدای سال ۹۳ تا آخر تابستان سال ۹۶ می‌شد. همچنین چهارمین دوره جشنواره جام جم در چهار بخش سریال‌های تلویزیونی، مسابقات تلویزیونی، برنامه‌های مستند و پویانمایی برگزار شد.

اما پنجمین دوره جشنواره جام جم را باید نقطه تحول و شکوفایی این رویداد دانست. طوری که از این پس می‌توان آن را بزرگ‌ترین جشنواره در حوزه رسانه دانست. چرا که این دوره از جشنواره جام جم به کمیسیون ها ارتقا یافته اند و تعداد آن‌ها نیز نسبت به گذشته دو برابر شده است. یعنی در این دوره، آثار شبکه‌های تلویزیونی در کمیسیون‌های تخصصی «نمایش»، «مسابقات و سرگرمی»، «مستند»، «پویانمایی»، «آگهی‌ها و تبلیغات تلویزیونی»، «دوبلاژ و آماده سازی»، «فضای مجازی»، «انتخاب مردمی»، «برنامه‌های ترکیبی»، «بازار و محصولات تلویزیونی» و بخش ویژه «چهل سالگی انقلاب» به رقابت با یکدیگر می‌پردازند. شاید بتوان بخش‌های «دوبلاژ»، «مردمی»، «آگهی‌ها و تبلیغات تلویزیونی» و «چهل سالگی» را جذاب‌ترین بخش‌های جدید این دوره برای عموم مردم دانست. بخش «دوبلاژ» از این نظر که به انتخاب برترین صداپیشه که برای همه مردم از نسل‌های مختلف، خاطره ساز هستند اختصاص دارد. همچنین بخش «چهل سالگی» نیز شامل برترین آثار با موضوع انقلاب اسلامی است که اغلب، شامل آثاری نوستالژیک برای مخاطبان سیما می‌شود. بخش «مردمی» نیز، چون برای مشارکت همه مردم و بینندگان تلویزیون در نظر گرفته شده و مشخص شدن برترین آثار از نگاه مردم، آن را به مهیج‌ترین بخش پنجمین جشنواره جام جم تبدیل کرده است.

بخش «آگهی‌ها و تبلیغات تلویزیونی» نیز از آن جهت جذاب است که تعامل بین شرکت های تبلیغاتی و بدنه برنامه سازی تلویزیون را شامل می شود.

علاوه بر این ها، تعداد داوران جشنواره نیز بسیار بیشتر شده که این هم باعث ارتقای اعتبار سنجش و ارزشیابی آثار می‌شود. این جشنواره با حکم مرتضی میرباقری معاون سیمای رسانه ملی، مهر ماه امسال کلید خورد و ابتدا کار انتخاب آثار شروع شد. پس از آن نیز از اوائل دی، با مشخص شدن تدریجی آثار راه یافته به بخش مسابقه، کار داوری نیز به مرحله عمل رسید. مدیریت کمیسیون‌ها را نیز مدیران شبکه‌های سیما بر عهده دارند و داوران این بخش‌ها نیز از چهره‌های مطرح و متخصص در حیطه کاری خود هستند. به این ترتیب، جام جم به یک جشنواره تخصصی تبدیل شده است و برای نخستین بار فضایی رقابتی را برای رشته‌های مختلف در حوزه رسانه فراهم کرده است.

بنابراین، هفتم اسفند با برگزاری مراسم اختتامیه پنجمین جشنواره جام جم، بهترین محصولات سیما در قالب‌ها و زمینه‌های مختلف مشخص و معرفی خواهند شد.