در حاشیه نمایش چند سریال ترکیه ای از شبکه «ام بی سی پرشیا»
سریال های ترکیه ای چگونه هر ماه 40 میلیارد تومان سرمایه جذب کشور خود می کنند؟
«ام بی سی پرشیا» برای اغلب مخاطبان برنامه های ماهواره ای در ایران شبکه ای شناخته شده است. این شبکه از اولین شبکه های فیلم و سریالی است که از حدود سه سال قبل فعالیت خود را آغاز کرد و با پخش فیلم های سینمایی امریکایی با زیرنویس فارسی و سپس پخش سریال های خارجی با دوبله فارسی، آغازگر حرکتی شد که بعدها از سوی شبکه هایی همچون: «فارسی وان»، «جِم کلاسیک»،«پی ام سی فامیلی» و... با نمایش سریال های خارجی دوبله شده ادامه یافت.

«ام بی سی پرشیا» در ظاهر شبکه ای فیلم و سریالی است که با هدف سرگرم کردن مخاطبان فارسی زبان در سراسر دنیا فیلم و سریال پخش می کند. این هدف نمی تواند خطرناک و مشکوک تلقی شود؛ به خصوص آنکه وقتی در محتوای به نمایش درآمده از این شبکه دقت می کنیم، با آثاری مواجه می شویم که به لحاظ کیفیت ـ هم کیفیت هنری و هم کیفیت دوبله ـ به مراتب بهتر از شبکه های فارسی زبان دیگر است اما با اندکی دقت و تامل در محتوای برنامه های به نمایش درآمده، متوجه می شویم که در این برنامه ها حرکتی دقیق و نامحسوس برای «تغییر باورها، ارزش ها و نگرش های مخاطبان» در حال انجام است. نمونه چنین حرکتی در سریالی امریکایی با نام «Grey's Anatomy» که این شب ها در حال پخش از این شبکه است دیده می شود. در مورد این سریال به طور مفصل و در روزهای آینده خواهم نوشت اما موضوع این یادداشت سریالی ترکیه ای به نام «عاصی» است که هفته گذشته پخش آن از این شبکه به پایان رسید. سریالی که در ظاهر و در محتوا، پیام هایی خوب، سالم و اخلاقی را به مخاطب انتقال می دهد اما در پَس پرده، اهدافی مهم و جالب توجه را دنبال می کند که طبق مشاهده های عینی و به مدد غفلت مسوولان فرهنگی و رسانه ای، ظاهرا در این اهداف موفق هم بوده است.
*** عاصی با دوبله فارسی!
سریال تلویزیونی عاصی( Asi ) مجموعه ای تلویزیونی است که توسط کانال دی در کشور ترکیه ساخته و پخش شد. این مجموعه تلویزیونی یکی از پرطرفدارترین سریال های پخش شده در کشور ترکیه است که داستان زندگی دختری به نام عاصی را روایت می کند که در یک خانواده شش نفری در یک روستا زندگی می کنند و به کار کشاورزی مشغول هستند. روزی دو مرد از استامبول به این روستا می آیند. این دو مرد به مرور با دو نفر از دختران این خانواده آشنا می شوند و این آشنایی به ازدواج ختم می شود. از این جا به بعد، سریال روایتگر داستانی پُر افت و خیر و با اوج و فرودهای متعدد است که در هر بخشی از آن، پیام هایی اخلاقی و مثبت به مخاطب ارائه می شود. نمایش زندگی خوب و مرفه کشاورزان در ترکیه، نمایش عشق و علاقه به زمین و خاک، کار کردن دختران و پسران جوان بر روی زمین کشاورزی، ثروتمند شدن پسران و دختران جوان با اتکاء به کشاورزی، استفاده از شیوه های مدرن در کار کشاورزی، تاکید بر فعالیت اقتصادی سالم و مولد دختران در خارج از خانه، بخشش، توبه، فرجام غم انگیز برای آدم های بد، به خوشبختی رسیدن آدم های مهربان و... دهها پیام مثبت قابل توجهی است که در این سریالِ روستایی به مخاطب عرضه می شود. اینها همان پیام هایی است که در اغلب آثار تلویزیونی ایرانی با آن مواجه نمی شویم و یا اگر هم مواجه شویم، شکل ارائه آن آنقدر کلیشه ای و تکراری است که نه تنها تاثیری بر مخاطب خود نمی گذارد، بلکه اثر عکس نیز دارد! برای اثبات این ادعا کافی است به مجموعه بیانیه ها و دستورالعمل های صادر شده از سوی معاون سیما در چند ماه گذشته دقت کنید که بارها سریال سازها را از پرداختن به تجمل، موضوع های تلخ، پیام های ناامید کننده و... برحذر داشته اند. نکاتی که به فراوانی در میان برنامه های تلویزیونی وجود دارد و البته چنین دستورالعمل هایی نیز نمی تواند یک شبه آنها را حل کند.

*** سریال سازی برای درآمد زایی

سریال هایی مانند «عاصی» بر اساس الگوهایی اقتصادی تولید می شود. این الگو در میان سریال های کره ای هم که بارها و بارها از شبکه های تلویزیونی داخلی پخش شده به چشم می خورد. اصل و اساس این الگو نیز این است که کشورهای در حال توسعه و پیشرفت اقتصادی همچون: کره جنوبی، ترکیه و... با ساخت سریال های طولانی مدت و جذاب از تاریخ، فرهنگ و هنر کشور خود، مخاطبان را به ارزش های متعالی فرهنگی و تربیتی کشور خود آشنا کرده و زمینه مناسبی برای صدور محصولات و خدمات اقتصادی خود به این کشورها را فراهم کنند. این مسیری است که پیش از این «هالیوود» نیز با فیلم ها و سریال های خود طی کرده و با تولید و ارائه آثار جذاب، ضمن تبلیغ و ترویج فرهنگ امریکایی، ضمینه شیفتگی مخاطبان به امریکا و استفاده از محصولات امریکایی را فراهم کرده است.
حالا ترکیه نیز به عنوان یکی از همسایگان ایران، در چنین مسیری قدم برمی دارد. «عاصی» دومین سریال ترکیه ای پخش شده از این شبکه است. سریال «نور» نیز که قبلا از همین شبکه پخش می شد، دقیقا با چنین زمینه ها و اهدافی مخاطبان را به شناخت فرهنگ کشور ترکیه ترغیب می کرد. به همین دلیل و با چنین فضایی عجیب نیست که به طور متوسط هر هفته پنج هزار ایرانی میهمان یکی از شهرهای ساحلی ترکیه باشند تا تعطیلات خود را در این کشور سپری کنند. وقتی با یکی از مدیران آژانس های هواپیمایی صحبت کردم، به این نکته اشاره کرد که پخش چنین سریال هایی علاقه زیادی در مسافران ایرانی برای سفر به ترکیه ایجاد کرده است. حالا کافی است عدد پنج هزار مسافر در هفته را در رقم تقریبی و حداقلی دو میلیون تومان ـ به عنوان حداقل هزینه های سفر خارجی ـ ضرب کنید تا با عدد شگفت انگیز 10 میلیارد تومان در هفته مواجه شوید! این رقم طی دو هفته 20 میلیارد تومان و طی یک ماه حداقل 40 میلیارد تومان خواهد شد. ضمن آنکه در این محاسبه، هزینه سفر به دیگر شهرهای ترکیه محاسبه نشده است. به عبارت ساده کشور ترکیه از بابت پخش یک سریال در شبکه ای فارسی زبان، ضمن کسب درآمد بابت فروش این سریال به این شبکه و دیگر شبکه های دنیا، هر ماه به اندازه تولید دو سریال در ابعاد «مختارنامه» درآمد کسب می کند.

به نظر شما کدامیک از سریال های فارسی زبان ایرانی و تولیدات داخلی قابلیت این گردش اقتصادی را دارد و اساسا در کدام یک از این سریال ها، این حجم از پیام های اخلاقی و مثبت در قالبی هنرمندانه ارائه می شود؟! با چنین وضعیتی آیا بهتر نیست مسوولان سیما نیز از مشاوران خارجی در کنار کارگردان ها و تهیه کننندگان ایرانی برای ساخت سریال استفاده کنند تا وضعیت ناامید کننده تولیدات نمایشی ایرانی اندکی تغییر کند و ضمن تولید سریال هایی با محتوای فرهنگی، آثاری با گردش اقتصادی و قابلیت صادراتی نیز تولید شود؟
انتهای پیام/ ر ا