سینماپرس/ مگر چند نقش و فیلم ماندگار در طول تاریخ سینمایی این سرزمین می توانیم مثال بزنیم؟ مگر سینما چند بازیگر توانا را به خود می بیند؟ كه بتواند به معنای واقعی جلوی دوربین هنرمندی كند، «خسرو شكیبایی» نقشهایش را با هنرمندی «بازیگری» می كرد و این شاخصه او الگویی برای آیندگان و مشتاقان هنر هفتم است.

حضور سینمایی «خسرو شكیابی» با فیلم خط قرمز به كارگردانی مسعود كیمیایی آغاز شد و توقف نمایش این فیلم نتوانست مانعی برای ادامه مسیر بازیگری شكیبایی باشد، سینمای ایران در اوایل انقلاب دچار فقدان بازیگری بود  و در این میان جذب بازیگری از تئاتر آغاز شد كه در بین آنها بازیگرانی شكوفا شدند كه همچنان حضور جلوه گری در سینمای ایران دارند و خسرو شكیبایی یكی از آنها بود.

اتفاق بزرگ و تاثیرگذار برای خسرو شكیبایی در  سال ۶۸ با «هامون» و قرار گرفتن در قاب تصویر داریوش مهرجویی رقم خورد، اجرایی تازه از بازیگری كه نوید جدی گرفتن فضای بازیگری در سینمای اواخر دهه ۶۰ در قالبی متفاوت را می داد، همكاری شكیبایی با مهرجویی فقط محدود به این فیلم نشد و بعدها با آثاری مثل بانو، سارا، كیمیا، پری و میكس ادامه پیدا كرد.

آنچه كه از این همكاری ها بر می آمد درك متقابل مهرجویی و شكیبایی از یك دیگر است كه منجر به اتفاق های خوبی در سینمای ایران شد همانطور كه تاریخ سینمای ایران نشان می دهد كه هر زمان بازیگر و كارگردان به یك نقطه اشتراك برسند فیلم های آنها هم آثار خوبی می‌شود اما آنچه كه جرغه این همكاری را شعله ور خواهد كرد برجسته شدن تجربه اول است.

دو همكاری ایده‌آل در قالب ژانری و مضمونی متفاوت با كیومرث پوراحمد در فیلم های خواهران غریب و اتوبوس شب از فیلم های مهم كارنامه خسرو شكیبایی است كه در خواهران غریب نقش پدری را بازی كرد كه درگیر فرزندان دو قلویش می شود و فیلم روایت موزیكالی را دارد اما در «اتوبوس شب» نقش راننده اتوبوسی را ایفا می كند كه راننده اسرای عراقی است كه با یك نوجوان ایرانی در حال برگرداندن آنها است، اوج و فرود های به جا در نگاه شك و تردید وی تصویری درست از موقعیت این راننده را مخاطب القا می كند.

با اینكه اولین حضور سینمایی خسر شكیبایی با فیلمی از مسعود كیمیایی بود اما همكاری آنها مدت ها انجام نشد تا اینكه كیمیایی برای فیلم «حكم» در سال ۸۴ به او پیشنهاد داد تا در یك نقش مافیایی نظام سرمایه داری بازی كند، رئیس در سال ۸۵ فیلم بعدی كیمیایی بود كه شكیبایی در آن حضور كوتاهی در نقش یك دكتر داشت اما اضافه كردن جزییات كوچك به این پرسوناژ باعث شد در ذات كوچك بودن نقش اما دیده شود.

«دستهای خالی» فیلمی به كارگردانی ابوالقاسم طالبی بود كه در سال ۸۵ ساخته شد، شكیبایی در آن نقش یك رزمنده‌ایی را بازی می كند كه به تازگی بعد از سالها بازگشته است و در حالی كه كم كم با محیط در حال برقراری ارتباط است یك اتفاق زندگی او را تحت تاثیر قرار می دهد و پدر در یك جنگ دیگری قرار می گیرد كه اجرای آن یك هنرمندی را می طلبد چرا كه واكنش‌های متفاوتی را در طول فیلم با حفظ راكورد چند وجهی بودن و مختصات پرسوناژ باید در نظر می گرفت.

شكیبایی گویی عادت بر ماندگار گذاشتن نقش داشت و این نقش ها و آدم ها را تبدیل به یك قهرمان فطری در ذات خود می كرد، تفاوتی در پرسوناژها قائل نمی شد چرا كه آنچه مهم بود ماندگاری شخصیت ها در زاویه نگاهش بود كه اگر در طول فیلم هم به واسطه حضورش كم بود اما آن نقش به قدری جلوه گر می شد كه بیرون نمی زند و درنهایت اجرای درست را به یادگار می گذاشت.

شكیبایی در سینمای ایران خودش را بی خودی خرج نمی كرد. حضورش با مختصات درونیات كاراكترها بود و این موضوع را حتی می توان در فیلم «مزاحم» كه نقش یك سوپراستار بازیگری را ایفاگر است را می توان دریافت كرد.

مخاطب برای او حكم ارزشمندی داشت به طوری كه رابطه با تلویزیون را حذف نكرد و برای مخاطبانش مجموعه تلویزیونی «خانه سبز» را به یادگار گذاشت كه سهم گران بهایی آن سریال همدلی و امید در خانواده بود و محصولی را رقم زد كه هر مخاطبی دلبسته داشتن یك خانواده و خانه سبز می شد و این تجربه گران بها در نگاهی دیگر با «روزی روزگاری» به ثمر نشست.

سینمای ایران در طول تاریخ كمتر بازیگری را به خود دیده است كه در قالب های ژانری و مضمونی مختلف توانسته باشد به خلق شخصیتی دست یابد كه بعد ها منجر به المانی برای نكته سنجی و الگو برداری شده باشد و شكیبایی همواره در انتخابهایش نشان داده است كه حتی یك فیلم ضعیف را می توانست نجات دهد.

حميد غفاريان