چهارشنبه ۲۷ فروردین ۱۳۹۳ - ۱۱:۳۰

۲۷ فروردين سالروز تولد کاریکاتوریست سینما؛

چاپلین؛ سینماگری كه هرگز وفات نيافت

چارلی چاپلین

سینماپرس: علیرضا کمالپور/ با گذشت ساليان زياد از زمان خلق آثار چاپلين شايد كمتر كسي را بتوان يافت كه ، آنها را ببيند و لحظات خوشي را تجربه نكند و در پايان پيام تنيده شده در متن فيلم را دريافت نكرده باشد و در مورد آن با ديگران صحيت به ميان نياورد. در حقیقت چاپلین؛ کیفیتی است كه هرگز وفات نيافت.

۲۷ فروردين برابر با ۱۶ آوريل ، مصادف است با روز تولد يكي از محبوب ترين و بزرگترين هنرمندان قرن بيستم يعني «سرچارلز اسپنسر چاپلین» معروف به چارلی چاپلین، نابغه عالم سینما در شهر لندن به دنیا آمد. چارلی در سن پنج سالگی، در صحنه تئاتر ظاهر شد و به سرعت شهرت یافت. وی در سال ۱۹۲۵ میلادی، فیلم «لایم لایت» را کارگردانی کرد و پس از آن، به جهانگردی پرداخت. فیلم های چاپلین آمیزه ای از هزل، اندوه، انتقادات جسورانه و عشق به انسانیت است که مشهورترین آنها جویندگان طلا، زندگی سگی و دیکتاتور بزرگ هستند.

او زندگي پر از درد و رنج خود را از مناطق جنوبی لندن آغاز و کرد. خيلي زود پدر و مادرش را از دست داد و مسير سخت زندگی برای او سخت تر شد. با جدا شدن مادر از صحنه، گره بين او و نمايش زده شد و تا آخرين روزهاي زندگي باز نشد.

تفكر چاپلين محصول روزهاي سخت زندگي اوست. روزهاي سختي كه بعد ها رنگ مايه اصلي آثار او شد. آثار چاپلين هر كدام بيانگر نوع نگاه او به جامعه عصر خود است. جامعه اي غرق در فقر و آوارگي ، همان كه ، سايه اش بر دوران كودكي و نوجواني او سنگيني مي کرد.

همزمان با چاپلين بودند هنرمندان بسياري ، كه با لودگي ، سعي در ايجاد لحظاتي شاد براي مخاطبان خود داشتند ،كه يا همان زمان تاريخ مصرفشان به پايان رسيد و يا بعد از آن زمان ، هرگز نتواست مخاطب چنداني را براي خود جذب نمايد. آنچه آثار چاپلين را از ديگر هنرمندان طنز هم عصرش متمايز مي نمايد ماندگاري بي چون و چراي آنهاست ، كه تا به امروز و چه بسا آينده ادامه داشته باشد. آثاري كه عميق ترين مفاهيم را به ساده ترين شكل و در بسياري موارد در نهايت سكوت گفتاري بيان نمودند. آثاري چون عشق ، انسانيت ، وفاداري ، تعهد و احساس مسئوليت در قبال هم نوع. همان كه چاپلين در تمام دوران كودكي ، از نبودشان رنج برده بود .

«انسان به دنبال چيزي مي رود كه ندارد » اين جمله را بارها و بارها شنيده ايم ، اما شايد كمتر آن را در زندگي جستجو كرده باشيم. چاپلين نيز مستثنا نيست. او هم در بيشتر كارهاي خود به دنبال آن چيزي است كه نداشته، همان هايي كه زندگي را براي او تلخ و ناگوار ساخت. او تمام توان خود و استعدادش را براي ساختن دنياي مورد علاقه اش به كار گرفت و نتيجه اش شد آثار چاپلين. همانهايي كه در قرن بيستم ساخته شد و در قرن بيست و يكم هم بيننده دارد و در قرون ديگر نيز خواهد داشت .

بينده فيلم هاي او نهايت آرزوهاي خود و يا معضلات اجتماعي عصر خود را در كارهاي چاپلين مي يابد. با آن مي خندد ، با آن مي گريد يا متاثر مي شود و با شخصيت هاي آن زندگي مي كند و حتي اداي آنها را در مي آورد. وسواس بسیار زیاد «چاپلین» در این كه بازیگران فیلم هایش حتما آن چه او درنظر دارد را بازی كنند، از دلایلی بود كه وی در مقایسه با دیگر رقبایش، مدت طولانی تری را وقف ساخت فیلم هایش می كرد. 

با گذشت ساليان زياد از زمان خلق آثار چاپلين شايد كمتر كسي را بتوان يافت كه ، آنها را ببيند و لحظات خوشي را تجربه نكند و در پايان پيام تنيده شده در متن فيلم را دريافت نكرده باشد و در مورد آن با ديگران صحيت به ميان نياورد.

چاپلين كه ايده آثارش را از اكثريت  جامعه خود ، يعني قشر ضعيف دريافت مي داشته ، پس از افزودن چاشني لازم و آينده نگري هنرمندانه آن را تبديل به يك اثر ماندگار می کرد. از آنجا كه جامعه بشری، كه او آن روزها تجربه كرده ، تنها از حيث ظاهر تفاوتهايي با جامعه امروز دارد ، هر فرد كه امروز با اين فيلم ها روبرو مي شود با آن همزاد پنداري مي كند و قهرمان زندگي خود را در آنها مي يابد و يا آنچه كه مي خواهد داشته باشد و يا در سر مي پروراند را در آثار چاپلين مي يابد. از اين رو هر فرد در هر جايگاهي ، با هر نوع نگرشي ، حتماً جايي در فيلم هاي او براي خود خواهد يافت ، كه حرف دلش را زده باشد. شايد اين يكي از رموز موفقيت فيلم هاي او در تمام دوران ها باشد.

شهرت چاپلين به دليل تاكيد زيادي بود كه بر عواطف و گيرايي فيلم داشت. شخصيت هاي مثبت و داستانهاي او همه بر گرفته از روحيه انسان دوستي خود اوست. گر چه او با درد ورنج بسيار ، شرايط سختي را تحمل کرد، اما همين امر باعث شد تا او ، با بيشترين درك از وضعيت زندگي قشر فقير و آسيب ديده و برداشتي درست از جامعه ، بتواند آن روزگار را آنچنان كه بايد به تصوير بكشد .

مردمي كه بنا بر سياست هاي غلط آن روزگار به ورطه تنگدستي كشيده شده بودند ، بدليل داشتن  عواطفي كه در اوج بود در مواجه با فيلمهاي چاپلين خود را در آن مي يافتند و چه بسا دليل موفقيت هاي چاپلين نيز همين بوده است. زدن حرف كساني كه هرگز حرفشان شنيده نمي شده يكي ديگر از رموز موفقيت آثار چاپلين است.  خود او به عنوان قهرمان ماجرا با آن پوشش خاص و تكرار نشدني ، يك نمونه و سمبل از جامعه فقير است كه در همه مراحل و مراتب سعي در احقاق حقوق قشر ضعيف دارد و حمله او به جامعه ثروتمند و زور گو است كه مورد وثوق اكثريت جامعه آن زمان و اين زمان يعني قشر ضعيف است .

از سويي ديگر او نگاهي آگاهانه به مسايل ديگر جامعه مانند سياست و تكنو لوژي دارد كه بيشترين نمود آن در فيلمهاي« ديكتاتور بزرگ » و  « عصر جديد » است كه در يكي به معضل پيشرفت مي پردازد و اسير شدن انسان در صنعت را به زيبا ترين شكل ممكن و با طنزي هوشمندانه به نمايش مي گذارد و در ديگري به نوع تفكرات يك ديكتاتور بزرگ خيالي كه براي همه آشنا مي نمايد اشاره دارد. و در  «جويندگان طلا » با نمايش صحنه هاي بي مانند و در خور توجه كه در نوع خود بي نظير است ، سعي دارد تا تلاش همواره انسان براي رسيدن به ثروت را به تصوير بكشد. كه چه زيبا اين كار را مي كند .

مروري گذرا به اينگونه آثار مويد آن است كه نگاه چاپلين يك نگاه طنز صرف نبوده و تنها به ايجاد لحظاتي خنده آور نمي انديشيده ، بلكه او به تمامي ابعاد انسان و جامعه ، نگاهي عميق داشته تا ضمن ايجاد فضاي كميك بتواند مخاطب را متوجه زواياي پنهان اتفاقات پيرامون نمايد و از او دعوت نمايد تا براي داشتن زندگي و به تبع آن جامعه اي بهتر ، جور ديگر ببيند. از همين روست كه مخاطب امروز او نيز مي تواند پس از گذشت سالها با آثار او ارتباط خوبي برقرار کند، چرا كه هنوز هم انسان در گير همان مسائل است و تنها ظاهر آنها قدري تغيير کرده است.

 

انتهای پیام/

 

نظرات

ارسال نظر

شما در حال ارسال پاسخ به نظر « » می‌باشید.