«هاتف علیمردانی» سینماگری است که از فضای رئال انیمیشن به سینمای اجتماعی گرایش پیدا کرد و اتفاقا در این تغییر ژانر، ویژگی های ساختاری کارگردانی وی بیشتر به چشم آمد. علیمردانی که سال گذشته با فیلم «کوچه بی نام» در جشنواره فیلم فجر حضور پیدا کرد در انتظار نمایش عمومی فیلم جدیدش می باشد تا شاهد واکنش آحاد مخاطبانش با سلایق و دیدگاههای مختلف باشد؛ فیلمی که در زمان جشنواره نیز به لحاظ طرح بی پرده برخی مسائل اجتماعی و نمایش تضادهای موجود در ارتباطات نسل ها میان افراد جامعه حرف و حدیث هایی در پی داشت.

 همزمان با نمایش عمومی فیلم «مردن به وقت شهریور» در سینماها با وی گفت و گو کرده ایم که از نظر خوانندگان گرامی می گذرد:

*آقای علیمردانی شما از سال ۸۸ که فعالیت در سینما را آغاز کردید به صورت مداوم هرسال فیلمی را مقابل دوربین بردید...

خیلی اصراری به کار کردن در سینما ندارم

*ولی پرونده کاری شما این را نشان می دهد .

من در فصلی از زندگی هستم که باید در سینما کار کنم. ایده برای فیلمسازی دارم و می خواهم سینما را تجربه کنم و یاد بگیرم. در حال حاضر وقت خوبیست که به تجربه های درست در سینما برسم.

* از فضای فیمسازی رئال  انیمیشن «راز دشت تاران» و «یک فراری از بگبو» تجربه  فیلم های اجتماعی را انتخاب کردید . فیلم هایی که بعضا برای نمایش با مشکل سیاه نمایی مواجه شدند.

به نظر من فیلمساز می تواند در زمینه های مختلف و ژانرهای گوناگون تجربه کسب کند. من هم از فضای رئال انیمیشن و جلوه های بصری وارد سینما شدم و سپس دغدغه ام فضای اجتماعی شد. در هرصورت نگاه فیلمساز فرق می کند و می تواند درفضای مختلف کار کرده و تجربه کسب کند.

*شکل فیلم نامه «مردن به وقت شهریور» همانی است که از ابتدا مد نظرتان بود؟

خیر. در ابتدای نگارش فیلم نامه تصمیم داشتم  فیلم را در فضای واقع گرایانه بنویسم که عملا چنین نگارشی با توجه به اتفاقات و فضای ناهمگون حاکم بر جوانان ممکن نبود. به عبارت دیگر آن فضایی که مدنظر من بود که بخواهم تجربه کنم غیر قابل ساخت بود و دچار ممیزی فراوان می شد. سعی کردم در حین نگارش از واقعیت ها دور شوم و فاصله بگیرم!

*خاطرم هست زمان نمایش در جشنواره هم فیلم با مشکل مواجه شد.

بله. فیلم برای نمایش در جشنواره با ممیزی همراه شد اما از شورای نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی  تشکر می کنم که فیلم با همان مواردی که ساخته شد به اکران عمومی در آمد.

*جوان و پرداختن به مشکلات مربوط به جوانان، هسته مرکزی  فیلم «مردن به وقت شهریور» را تشکیل می دهد.

بله. دغدغه ام بیان مشکلات و مسائلی است که برای جوانان اتفاق می افتد با تمام ممیزی ها تمام تلاشم را کردم فیلم کمی به واقعیت ها نزدیک باشد. در واقع  خواستم آیینه ای کوچک باشم از مشکلات جوانانمان  که در جامعه ما زندگی می کنند.

*در حال حاضر با نسل جوانی رو بررو هستیم  که با نسل جوان دهه های گذشته  متفاوت است.

کاملا موافقم. نه تنها متفاوت است بلکه نسل جوان جدید ما اعتقادات نسل  گذشته را ندارد؛ نمی توان مثل گذشته روی ایدئولوژی آنها حساب باز کرد. جوانان گذشته ما برای اعتقاداتشان و ایدئولوژی که داشتند جنگیدند و پای عقایدشان مردانه ایستادند اما من حس میکنم جوان امروز ما اینگونه نیست.

*تا این اندازه بیان بی اعتقادی در جوانان امروز کشور آنهم در یک فیلم سینمایی کمی تندگویی و افراط نیست؟

اتفاقأ این جمله بارها به من گفته شده اما باید واقعیت ها را گفت. ما نتوانسته ایم با جوانانمان ارتباط درستی برقرار کنیم. جوانان حال حاضر ما در پوسته خود خزیده اند و راهی برای ورود والدین به این پوسته وجود ندارد. والدین ما به طرز عجیبی از فرزندانشان نامطلع هستند؛ باید راه این پوسته ها باز شود. باید حقایق کارکرد جوانها  را به پدر و مادرها نشان داد؛ از جمله واقعیت هایی که در گوشه گوشه کشورمان ایران برای جوانان به وقوع می پیوندد.

مشکل والدین ما این است که چنین اتفاقاتی را باور ندارند و همه چیز ناگوار را برای همسایه تصور می کنند و این به شدت به پیکره خانواده ها ضربه وارد می کند. اگر بدانیم همیشه مشکل در یک قدمی ماست از بسیاری از خسارتها جلوگیری می کنیم. مشکل خانواده های ما این است که نمی توانند با جوانشان دوست باشند و ارتباط صحیح با آنها برقرار کنند.

*می رسیم به جمله ای که گفته می شود زمانه تغییر کرده ...

کاملأ موافقم. در گذشته فرزندان از ترس، دنباله روی پدر و مادر بودند اما جوان فعلی تا متوجه حقیقتی نشود امکان ندارد از پدر و مادر تبعیت کند؛ اینجا وظیفه ما فیلمسازان است که واقعیت ها را بگوییم و خانواده ها را نسبت به خطرات گوشزد کنیم. فیلمساز نسبت به این مسئله مسئولیت دارد.

*برای نشان دادن درست و صحیح  این مشکلات باید با این جوانان برخورد هم داشته باشید و این موضوع مهم تحقیقات کاملی می طلبد.

من با تعداد زیادی از جوانان در این زمینه گفت و گو کردم؛ البته فیلم نامه را می خواستم با نگاه به دوران جوانی خودم بسازم؛ جوانی که پشت کنکور مانده؛ اما احساس کردم این حرفها کمی قدیمی شده است لذا فیلم نامه را تغییر دادم  و دغدغه  جوانان امروز را بیشتر در این فیلم ذکر کردم. اینکه کجای  راه را اشتباه رفتیم که به این معضل دچار شدیم؛ اینکه چرا خانواده ها به دغدغه جوانان نمی رسند و دهها سوال مشابه دیگر که در این خصوص با جوانان زیاد وارد گفت گو و بحث شدیم و تلاشمان این بود به دنیایشان نزدیک شویم.

*به نظر شما در فیلم «مردن به وقت شهریور» شما چقدر به این شاخصه ها و ضرورتها نزدیک شدید؟

من تمام تلاشم را کردم، اما به این نکته هم اهمیت بدهیم که وجود ممیزی باعث شده که ما نتوانیم بسسیاری از مشکلات را در فیلممان بیان کنیم. ما تنها توانستیم ده درصد از مشکلات و وقایع را به تصویر بکشیم. در هر صورت باید از جایی شروع کرد و باید در این زمینه ها مشکلات را بیان کرد. به این فکر کنیم که اگر مشکلات حل نشود و به آن اصلأ نپردازیم، این مشکلات بزرگ و بزرگتر شده و با تبدیل به دمل چرکی، فاجعه های بزرگتر در جامعه به بار می آورند.

*شما در این فیلم  ترکیبی از بازیگران تازه کار و چهره را در کنار هم قرار دادی؛ این هماهنگی و در کنار هم قرار دادن بازیگران در سکانس ها سخت نبود؟

 چرا؛ خیلی سخت بود. گهگاه بازیگران تازه کار بودند که تجربه بازیگری نداشتند و این روند کار را برای ما مشکل می کرد. گاهی ما ۲۰ برداشت هم  برای یک سکانس داشتیم اما سعی می کردیم با سعه صدر کار را پیش ببریم.

*با تمام صحبت هایی که انجام شد اما عده ای از منتقدین فیلم «مردن به وقت شهریور» را به نسبت «کوچه بی نام» دارای سطح ساختاری پایین می دانند...اختلاف ۲۰ به ۹۰.

به هیچ عنوان نمی پذیرم. من معتقدم فیلم مردن به وقت شهریور فیلمی است که  از مشکلات جوانان حرف می زند.

*اما چرا فیلم تا به حال فرصت نمایش پیدا نکرد؟ دوسال از زمان ساختش گذشته است.

فرصت اکران تا به حال برای فیلم پیش نیامده بود. تهیه  کننده و پخش کننده محترم تمام تلاششان را در این زمینه  کردند.

*از میزان ارتباط مخاطب با فیلم در این روزها بگویید.

من راضی ام؛ کما اینکه باز هم می گویم فیلم می توانست در زمان بهتری اکران شود. سالن های اکران فیلم همه پر و حتی فیلم «مردن به وقت شهریور» بلیط رزرو هم ندارد.

گفت و گو : معصومه جلالی