پس از اتمام جشنواره فیلم فجر، رقابت تنگاتنگی بین اکران نوروزی به عنوان یکی از طلایی‌ترین زمان‌های اکران سینما، بین آثار سینمایی که در جشنواره بودند یا نبودند ایجاد می‌شود که فیلم‌های این دوره نیز از این حاشیه‌ها مستثنا نبودند. اما شورای صنفی نمایش با اعلام نام فیلم‌های اکران عید، پرونده این برنامه را بست. طبق اعلام شورای صنفی نمایش، تهیه‌کنندگان فیلم‌های یادشده(جز خوب، بد، جلف که اکرانش آغاز شده است) می‌توانند در صورت دادن درخواست به این شورا، فیلم‌های‌شان را از ۲ هفته قبل از نوروز۹۶(۱۸ اسفند) به نمایش دربیاورند.
در زیر با نگاهی به فیلم‌های اکران نوروز که
 ۵ تای آنها در جشنواره حضور داشته‌ و به نمایش درآمده‌اند، به بررسی این آثار می‌پردازیم.

«ماجرای نیمروز»
«ماجرای نیمروز» دومین فیلم بلند سینمایی محمدحسین مهدویان پس از ساخت اثر موفق «ایستاده در غبار» است که در سی‌وچهارمین جشنواره فیلم فجر و در اکران عمومی با استقبال روبه‌رو شد. این اثر توانست در جشنواره فیلم فجر ۵ جایزه بخش‌های نگاه ملی، مردمی، طراحی لباس، طراحی صحنه و بهترین فیلم را دریافت کند. این فیلم در دل روایت یک قصه تاریخی و پلیسی به حوادث و وقایع سال ۱۳۶۰ می‌پردازد. «ماجرای نیمروز» با فیلم قبلی این کارگردان به جهت قصه‌گو بودن و فضاسازی بسیار متفاوت است. سیدمحمود رضوی تهیه‌کنندگی این کار را بر عهده داشته و مهدی پاکدل، مهرداد صدیقیان، احمد مهرانفر، هادی حجازی‌فر، جواد عزتی و لیندا کیانی از بازیگران این فیلم هستند. تابستان ۶۰ یکی از پرتنش‌ترین تابستان‌های تاریخ معاصر انقلاب است که در آن جمع زیادی از مسؤولان کشور در رده‌های بالای مملکتی تا فرودست‌ترین اقشار جامعه توسط منافقین ترور می‌شوند. بنی‌صدر و مسعود رجوی در آن تابستان از کشور فرار می‌کنند. سازمان اطلاعات سپاه مسؤولیت مقابله با این ترورها را برعهده دارد اما حجم «نفوذ» بالاست. تا آنجا که عامل شنود اطلاعات سپاه هم «نفوذی» است، یکی از نزدیک‌ترین دوستان رئیس‌جمهور رجایی «نفوذی» است، عامل فرار بنی‌صدر «نفوذی» است و «نفوذی‌ها» همه‌جا از برج مراقبت فرودگاه مهرآباد تا «کمیته» هستند. «نفوذ» پرتکرارترین کلمه‌ای است که در دیالوگ‌ها ردوبدل می‌شود. روایت مستند- درام محمدحسین مهدویان از این «نفوذ» آنقدر پرکشش است که یک لحظه هم نمی‌شود از پرده سینما فاصله گرفت.   مهدویان به فرمی تکامل می‌بخشد که خود، آغازگر آن در سینما بوده است. فرمی بدیع که زمینه مناسبی برای روایات تاریخی را فراهم می‌آورد، اگرچه تا پیش از ماجرای نیمروز، مستند- داستانی بودن آثار مهدویان کار او را در پرداخت فیلمنامه آسان می‌کرد، زیرا شخصیت‌ها جان نداشتند و بدون نیاز به هیچ دیالوگی، دوربین از دور فضا را رصد می‌کرد اما داستانی شدن این سبک از فیلمسازی ریسک بالایی می‌طلبید، از سویی می‌توانست پایان زودهنگامی برای فرم مهدویان باشد و از سوی دیگر پرداخت به این برهه حساس و تاریک تاریخ انقلاب، راه رفتن بر لبه تیغ بود، زیرا هرگونه اشتباهی ولو کوچک می‌توانست وداع زودهنگام او با سینما در موضوعات تاریخی باشد. اما روند داستان‌سازی این فرم و پرداخت تاریخی آن کم‌نظیر بود. داستان‌های فرعی برای پر کردن فیلم و صیقل دادن داستان اصلی نبود و روایت‌های عاطفی کاملا ذیل هسته مرکزی داستان قرار می‌گرفتند. اگرچه صحنه‌های دراماتیک می‌توانست مانند بسیاری از فیلم‌های دیگر «ضدجنگ» تعبیه شود اما باید پذیرفت که اگر «نزنی میزننت»؛ حتی اگر معشوقه‌ات، خواهرت یا حتی دوستت باشد. خوشبین بودن به دشمن، مثله کردن برادرت را در پی دارد و می‌تواند نفوذی‌ترین عوامل را در مهم‌ترین نقطه امنیتی بگنجاند.

«خوب، بد، جلف»
خوب، بد، جلف پیمان قاسم‌خانی نخستین فیلم اکران نوروزی است، چرا که این فیلم با تصمیم شورای صنفی نمایش از
۲۷ اسفند ۹۵ کار خودش را در سینماها آغاز کرده است. داستان این فیلم بعد از شهرت پژمان جمشیدی روایت می‌شود؛ جایی که تهیه‌کننده‌ای با بازی ویشکا آسایش قصد دارد کارگردانی یک فیلم پلیسی را به مانی حقیقی بسپارد و اصرار دارد از پژمان جمشیدی و سام درخشانی در فیلم استفاده کند. همین موضوع باعث می‌شود این دو نفر درگیر اتفاقاتی غیرمنتظره، خارج از فیلم و سینما شوند. پژمان جمشیدی، حمید فرخ‌نژاد، ویشکا آسایش، مانی حقیقی، بیژن امکانیان، سام درخشانی، امیرمهدی ژوله، آزاده صمدی، علی اوجی، نیوشا ضیغمی، محراب قاسم‌خانی و پیمان قاسم‌خانی از بازیگران این فیلم هستند.

«آباجان»
علیمردانی که در چند سال اخیر همه آثارش از جمله «کوچه بی‌نام»، «هفت‌ماهگی» و... در بخش مسابقه جشنواره فجر حاضر بوده، امسال هم به احتمال فراوان با «آباجان» در بخش مسابقه حضور خواهد داشت. داستان «آباجان» در دهه ۶۰ و شهر زنجان روایت می‌شود و به گفته کارگردان حضور در زنجان از الزامات قصه بوده است. فیلمبرداری فیلم از اوایل مردادماه آغاز شد و اواسط شهریورماه به پایان رسید. علیمردانی که معمولا فیلم‌هایش همگی پربازیگر هستند در «آباجان» هم از چهره‌های مطرحی از جمله فاطمه معتمدآریا، سعید آقاخانی، حمیدرضا آذرنگ و... استفاده کرده است. هاتف علیمردانی جزو آن دسته از فیلمسازهایی است که طبع خود را در همه ژانرها و موضوعات آزمایش می‌کند. اما فیلم جدید او «آباجان» منشوری از همه موضوعات است؛ از دفاع مقدس گرفته تا اجتماعی و سیاسی، از آسیب‌شناسی روابط دختر و پسر تا نقد ریاکاری و ... او این‌بار همه آزمون و خطاهای خود را یکجا در این فیلم خرج کرده است! مثل بسیاری از آثاری که فضای آنها در دهه ۶۰ می‌گذرد، بخش زیادی از انرژی فیلم صرف نشانه‌شناسی آن دوران شده است. این در حالی است که جمع‌آوری نشانه‌های ظاهری مقطعی از تاریخ در یک فیلم، لزوما به بازآفرینی آن دوره منجر نمی‌شود. اگر در یک فیلم، روح زمانه دهه ۶۰ بازسازی و معرفی شود، هنر است وگرنه ردیف کردن یکسری نمادها و نشانه‌های تکراری و کلیشه‌ای، کار بزرگی نیست. از قضا فیلم «آباجان» هیچ نشانه‌ای از روح و جنس زندگی اجتماعی مردم ما در آن مقطع از تاریخ ندارد. شاید یکی از حکم‌ها درباره دهه ۶۰ که همه به آن اذعان داشته باشند، استحکام خانوادگی و اجتماعی جاری در آن سال‌ها باشد اما برخلاف این واقعیت، تمرکز فیلم بر خانواده‌ای است که به طور مفرط و اغراق شده، دچار تنش و از هم گسیختگی است تا آنجا که تقریبا هیچ آدم سالم و بهنجاری در این خانواده حضور ندارد؛ همه در حال دروغ گرفتن و پنهانکاری از هم هستند.

«گشت ۲»
«گشت ۲» فیلمی پرمخاطره و پرحاشیه از سعید سهیلی، اثری که با صراحت مسائل مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را در قالب قصه‌ای طنز گنجانده و به مخاطب عرضه می‌کند. البته از طعنه‌ها و کنایه‌های رکیک جنسی نیز برای خنداندن استفاده شده است. حمید فرخ‌نژاد جز بازی در این فیلم، تهیه‌کنندگی مشترکی با سعید سهیلی دارد و این دنیای سینما را هم تجربه کرده است. در خلاصه داستان «گشت ۲» که توسط سعید سهیلی و حمید فرخ‌نژاد تهیه شده، آمده است: عباس و حسن پس از ۵ سال از زندان آزاد شده، سراغ عطا می‌روند. عطا در این مدت در کما بوده و بتازگی به هوش آمده و به زندگی عادی بازگشته است. این ۳ رفیق دوباره با هم همراه شده، در پی کاری شرافتمندانه می‌گردند اما پس از تلاش‌های بسیار، ناچار می‌شوند دوباره... حمید فرخ‌نژاد، پولاد کیمیایی، ساعد سهیلی، بهاره افشاری، ترلان پروانه، سارا سهیلی، ساناز طاری، امید روحانی و اسدالله یکتا از بازیگران این
فیلم هستند.

«یک روز بخصوص»
داستان این فیلم درباره پسری به نام حامد است که باید برای عمل قلب خواهرش دست به انتخاب بزند، انتخابی که در آینده مسیرهای متفاوتی را پیش روی او قرار می‌دهد. اسعدیان این فیلم را بعد از ۴ سال دوری از سینما جلوی دوربین برده است و هم‌اکنون آماده نمایش است و پروانه نمایش اثر صادر شده و نخستین نمایش آن در سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر بود که توانست در بخش جلوه‌های ویژه میدانی جایزه بگیرد. در این فیلم مصطفی زمانی، فرهاد اصلانی، پریناز ایزدیار، محسن کیایی، شیرین آقاکاشی و شیرین یزدان‌بخش حضور دارند، همچنین این فیلم به معرفی افسانه کمالی و مجتبی پیرزاده می‌پردازد و بازیگر خردسال آن ایلیا نصراللهی است. فیلم جدید همایون اسعدیان، برخلاف ۲ فیلم قبلی این کارگردان که موجب غافلگیری و برانگیخته شدن موافقت‌ها و مخالفت‌هایی شد، اثری فاقد اصالت و تازگی است، بویژه مضمون فیلم. وجدان اخلاقی و مسؤولیت اجتماعی، هر چند از جمله موضوعاتی هستند که هیچ‌گاه کهنه نمی‌شوند و هر چقدر هم درباره چنین مضامینی فیلم ساخته شود باز هم کم است اما تکرار در نوع پرداخت، موجب دلزدگی می‌شود. «یک روز بخصوص» هم بیشتر از این ناحیه ضربه خورده که ماجرایی را دستمایه پرداخت دراماتیک قرار داده که بسیار کلیشه‌ای به نظر می‌رسد. قرار گرفتن یک فرد در موقعیتی که باید میان ۲ گزینه یکی را انتخاب کند و محک خوردن تعهد اجتماعی و اخلاقی او در این کشمکش، تم حاکم بر این فیلم است که رنگ و بویی بیات دارد. در همین دوره از جشنواره فجر هم چند فیلم با این تم و مضمون حضور داشتند. مثل فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» یا فیلم «آیدا و سارا» که از قضا به تهیه‌کنندگی اسعدیان در سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. تنها جنبه جدید این فیلم، محوریت یک روزنامه‌نگار است که بین وجدان کاری و تأمین هزینه بیماری خواهرش گرفتار شده است اما موقعیت خلق شده در فیلم، واقعی و قابل درک نیست.

«سه بیگانه»
فیلم سینمایی «سه بیگانه در سرزمین ناشناخته» به تهیه‌کنندگی مسعود ردایی مضمونی کمدی دارد که بخش‌هایی از فیلم هم در ارمنستان جلوی دوربین رفته است. این فیلم داستان ۳ مأمور خارجی است که برای انجام عملیاتی با نقشه‌ای دقیق و از پیش تعیین شده وارد ایران می‌شوند اما از لحظه‌ ورود با موقعیت‌های ویژه‌ای روبه‌رو می‌شوند که برنامه‌های آنان را برهم می‌ریزد. امین حیایی، محمدرضا شریفی‌نیا، مجید صالحی، لیلا اوتادی، برزو ارجمند، سحر قریشی، حسین محب‌اهری، رابعه اسکویی، شیوا خسرومهر، علی کاظمی، کیانوش گرامی و حمید لولایی بازیگران اصلی «سه بیگانه در سرزمین ناشناخته» هستند.

* وطن امروز