به ‌رغم تکذیب مدیران سازمان سینمایی، هنوز هم عنوان رده‌بندی سنی به عنوان حربه‌ای تبلیغاتی برای فیلم‌های سینمایی استفاده می‌شود. رده‌بندی سنی مانند واژه «تحریم» وسیله‌ای شده تا مردم برای دیدن یک فیلم سینمایی تحریک شده و به سینما بیایند. این روش غیراخلاقی و سوءاستفاده از موضوع مهم رده‌بندی سنی فیلم‌ها در حالی در ایران رواج دارد که رده‌بندی سنی در دیگر کشورها به خصوص در ایالات متحده به عنوان قانون پذیرفته شده است.

۱۰ آبان ۱۳۴۷ بود که انجمن فیلم امریکا شروع به رده‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی کرد. کمپانی‌های بزرگ فیلمسازی در هالیوود فیلم هایشان را برای تعیین رده‌بندی سنی بینندگان در اختیار این انجمن قرار دادند و رسما عنوان MPAA rating به وجود آمد. انجمن فیلم امریکا، در بررسی رده‌بندی فیلم‌ها به چند موضوع اهمیت می‌دهد. ابتدا «خشونت» که هر چه میزان خشونت در یک فیلم زیادتر باشد رده‌بندی سنی تماشاگران بالاتر می‌رود. دومین موضوع مصرف الکل، مواد مخدر و سیگار است؛ موضوعی که در سینمای ایران به وفور از آن برای جذاب تر شدن نماها، انتقال حس درماندگی یا خشم و حتی نشانه‌ای از جنتلمن بودن کاراکترها استفاده می‌شود. MPAA برهنگی و محتوای جنسی را نیز در فیلم‌ها بررسی می‌کند و آثاری که دارای چنین صحنه‌هایی باشد در رده فیلم‌های بزرگسال قرار می‌گیرد. اما یکی از اخلاقی ترین مواردی که از سوی انجمن فیلم امریکا بررسی می‌شود، زبان و دیالوگ‌های فیلم‌ها است. به کاربردن هر واژه‌ای که از آن به معنای توهین و ناسزا تلقی شود موجب رده‌بندی است.

MPAA در سایت مرجع IMDB مواردی را مانند رده‌بندی سنی فیلم و مواردی که باید والدین نسبت به آن توجه داشته باشند، اطلاع می‌دهد. در ایران متأسفانه نه سایت مرجع سینمایی مانند IMDB داریم و نه در حالی که نزدیک به نیم قرن است در ایالات متحده رده‌بندی سنی فیلم‌ها رعایت می‌شود، توانسته‌ایم سیستم مشابهی را بر اساس الگوهای فرهنگی داخلی بومی‌سازی کنیم. حتی تلاش نشده که همان مواردی که در فیلم‌های هالیوودی برای رده‌بندی مورد توجه قرار می‌گیرد نیز در ایران استفاده شود.

علت اصلی رده‌بندی سنی تماشاگران فیلم‌های سینمایی این است که مخاطبان در سنین مختلف دریافت‌های متفاوتی از آنچه در فیلم می‌بینند خواهند داشت. تماشای برخی صحنه‌های یک فیلم شاید در ذهن کودک اثری مخرب بگذارد و لزوماً آن صحنه تصویر از برهنگی نیست حتی بیان یک جمله یا تکیه کلامی خاص که برای ذهن کودک قابل فهم و تمییز نیست می‌تواند اثر منفی خود را در تربیت وی بگذارد.

تلویزیون تلاش کرده است مشکل رده‌بندی سنی برنامه‌های تلویزیونی را از طریق ایجاد شبکه‌های تخصصی برای گروه‌های سنی از نونهال گرفته تا کودک و نوجوان تا حدی مرتفع کند و بحث رده‌بندی سنی برنامه‌های تلویزیونی در معاونت سیما در حال پیگیری است. به عبارتی تلویزیون در یک رده‌بندی مخاطبانش را از زیر هفت سال، هفت تا ۱۲ سال، ۱۲ تا ۱۸ سال و ۱۸ سال به بالا رده‌بندی کرده است. با اینکه گاهی دیده می‌شود در برخی برنامه‌های تلویزیونی عنوان -۱۴ دیده می‌شود ولی بر اساس آنچه در تقسیم‌بندی شبکه‌ها دیده می‌شود، رده‌بندی سنی تقریباً به آنچه در MPAA انجام می‌شود، نزدیک است.

در مقابل این رده‌بندی، وزارت ارشاد و معاونت سینمایی که از صدور پروانه ساخت تا صدور پروانه نمایش را بر عهده دارد و بر اکران فیلم‌ها نظارت می‌کند، هنوز نتوانسته است رده‌بندی مشخصی را برای رده‌بندی سنی بینندگان فیلم‌ها ارائه دهد.

همین موضوع باعث شده همه فیلم‌ها مخاطب عام محاسبه شده و فیلمی که در آن از حجم بالایی الفاظ رکیک به عنوان تکیه کلام بازیگر نقش اصلی استفاده شده بتواند در رده دومین فیلم پرفروش تاریخ سینما جای گیرد! هر وقت نیز صحبت از رده‌بندی سنی یک فیلم به میان آمده، از آن به عنوان حربه‌ای تبلیغاتی استفاده شده تا با تحریک حس کنجکاوی مخاطب زمینه افزایش بیننده را فراهم آورد، یعنی اتفاقی دقیقاً در جهت عکس روح رده‌بندی فیلم‌ها!

* جوان