دو شب گذشته جشن خانه سینما برگزار شد. جشنی که در آن اگرچه روی بحث شیوه دقیق‌ داوری تاکید شده‌بود اما متاسفانه این شیوه گویا به گونه ای طراحی شده که صرفا داوران را به جوایز غربی فیلم ها سوق دهد.

جشن‌های خانه سینما در دوره‌های اخیر با افتخار اعلام کرده است که با شیوه  و به شکل آکادمی  اسکار برگزار می‌شود. اتفاقی که شاید در نگاه اول خوب به‌نظر برسد. اما متاسفانه نگاه سطحی و ساده انگارانه به موقعیت و شیوه آکادمی اسکار باعث شد تا خانه سینما به‌جای ماه، نوک انگشت را ببیند و خروجی تمام تلاشش بشود کاربن گذاشتن روی جوایز غربی و ارائه یک کپی ناقص از آنها که فقط بشود از آن نتیجه وادادگی گرفت ولاغیر. اتفاقی که شاید دلیل عمده آن،نادیده گرفته شدن روند واقعی داوری آکادمی باشد که همان هم باعث شده است تا جشن خانه سینما مطابقت ناقص و نصفه‌نیمه‌ای با شیوه اجرا در جشنواره‌های غربی داشته‌باشد.

اگر نگاهی به آکادمی اسکار بیاندازیم خواهیم دید که چند جشن‌ و مسابقه و جشنواره، نزدیک به جشن اسکار برگزار می‌شود تا آنچه که در اسکار سیاستگزاری شده به اعضای آکادمی القاء شده و اذهان عمومی را برای توجه دادن به یک فیلم و برگزیده شدن آن بر اساس معیارها و ارش گزاری‌های غربی،آماده کند. طبیعتا در آن شیوه، معیارها و ارش‌ها درست و دقیق مشخص شده و با یک سناریوی حساب شده فیلم هایی را که نزدیک به نوع نگاه آنهاست انتخاب می‌کنند.

در آکادمی، آرای داوران به گونه‌ای مدیریت و هدایت می‌شود که در آن جوایز غربی فیلم‌ها اصالت دارند و نه آنچه که مخاطب به آن توجه داشته و نظرش را جلب کرده است . آکادمی فاصله خود را با مردم  حفظ کرده وبه نوعی خط کشی شده عمل می‌کند. با این شیوه پوسته‌ای از دموکراسی با رای چند هزار نفری هست که البته آرای آنها توسط چند کمپانی جهت داده می شود. اما چگونه سینمای ما که هنوز کمپانی در آن وجود ندارد، یکباره در جشنی که منتسب به صنوف سینمایی است چنان واداده می‌شود که جوایز خود را تمام و کمال به فیلم‌های مورد علاقه غربی‌ها تقدیم می‌کند؟

چه فیلم‌هایی باید دیده می‌شد؟

شاید حتی اگر انتخاب‌های شب گذشته را منتقدان انجام داده‌بودند و در جشنشان به آنها جایزه می‌دادند اشکالی نداشت، چرا که آنها طبیعتا اهداف و ارزش گزاری‌هایشان بر اساس نقد علمی و سینمایی و قواعدی است که احتمالا جشنواره‌های غربی هم آنها را لحاظ می‌کنند و با آن متر و معیار انتخاب جشنواره‌های خارجی می‌تواند انتخاب منتقدان هم باشد. با این وجود اتفاقا منتقدان امسال نشان دادند که استقلال فکری و ارش گزاری خاص خود را دارند و بسیار پیشروتر از خانه سینما و جشن آنها هستند.

شاید منطقی ترین انتظار از خانه سینما این بود که در عوض تعظیم مقابل انتخاب غربی‌ها به سه طیف از فیلم‌ها توجه کند.

1- فیلم های خوب کارگردان های جوان

خانه سینما با این روش می‌توانست جای خود را میان اهالی سینما باز کند و نشان دهد که حامی جوانترهایی است که دارند تمام تلاششان را برای تزریق خون تازه در رگ سینما به‌کار می‌گیرند. فیلم هایی مانند آپاندیس، سیانور،برادرم خسرو و...

2- فیلم‌های مهم و تاثیرگزار

فیلم‌هایی که به لحاظ ارزش‌گزاری و فرهنگ ما قاعدتا ضریب می‌گیرند و دیده شدن آنها توسط ما می‌تواند به جهانی شدن آنها که دغدغه نظام و فرهنگ هم هست منتج شود. فیلم هایی مانند یتیم‌خانه ایران، ماجرای نیمروز، ویلایی‌ها و ...

3- فیلم‌های تجاری موفق

فیلم‌هایی که هم گیشه خوبی داشته‌اند و هم از اسلوب و قواعد ساختاری قابل‌قبولی برخورداند، اگر مورد توجه جشن صنوف سینمایی قرار نگیرند کجا باید به آنها توجه شود؟ فیلم‌هایی که سازندگان آنها بی ادا و اصول گیشه را نشانه رفته اند و البته حاضر نشده اند برای فتح گیشه ، تن به هر ابتذالی بدهند و رنگ زرد به اول تا آخر فیلمشان بپاشند. (توجه به رگ خواب از نکات مثبت جشن بود)

با این احوال متاسفانه خانه سینما ترجیح داد که اتوکشیده و مرتب، گوشه ای بنشینند و تن به انتخاب جشنواره‌های غربی داده و انتخاب‌های آن حضرات را ستایش کنند.

از همه اینها عجیب‌تر این است که حضرات مدعی که وقتی در یک جشنواره، به اهدافشان نمی‌رسند، شمشیر کشیده و به لباس منتقد و آزادیخواه در می‌آیند، اینجا ترجیح می‌دهند یا در سفر خارجی باشند و یا خودشان را به ندیدن و نشنیدن بزنند.

صد البته همه‌ می‌دانیم که آیین‌نامه‌ جشن خانه سینما هنوز با اشکالاتی روبرو است که یکی از اشکالات در این جشن برای اولین بار بروز و ظهور  پررنگی داشت. این در حالی است که علاوه بر اعضای هیئت آکادمی، مدیرعامل خانه سینما و نماینده ای از هیئت مدیره بدون داشتن حق رای در این جلسات حضور داشتند اما با همه این احوال، دست آخر شاهد حذف دو فیلم از رشته بهترین فیلمنامه شدیم.

اگر نگاههی به بیانات مقام معظم رهبری درباره برگزاری جشنواره درسال 64 داشته باشیم خواهیم دید در ارائه جوایز به فیلم ها مسیر را اشتباه می‌رویم.

«جشنواره‌ها می‌توانند خیلی خوب باشند. البته بیشتر تابع این است که چه ارزش‌هایی را بر این جشنواره حاکم کنید و چگونه آن را اداره کنید. اما می‌تواند خیلی خوب باشد. اگر در این جشنواره‌ها راهی بیابیم برای تشویق هنرمندان مستعد، یا راهی پیدا کنیم برای همکاری و تکمیل اطلاعات یکدیگر به وسیله هنرمندان ایرانی، یا وسیله‌ای پیدا کنیم برای آموختن شگردهای فیلمسازی به عناصر علاقمند و تازه‌کار و جوان، یا مطرح کردن و معرفی کردن عناصری که می‌توان به آنها تکیه کرد خیلی خوب است. اگر چنانچه چنین آثاری داشته باشد، این جشنواره طبعا نتایج خوب خودش را داشته و به نظر من مفید بوده است. در برخورد با اداره این جشنواره‌ها، بی شک باید هوشمندانه عمل کرد. یعنی گاهی ممکن است یک نفر را بخواهیم در همین جشنواره چهره کنیم و معروف کنیم که اصلا -بر طبق معیارهای جمهوری اسلامی- جایز نباشد.»

* فارس