با حضور محسن روزبهانی از جمله مدیران پیشکسوت جلوه های ویژه میدانی سینما و ایمان کرمیان مدیر انجمن جلوه های ویژه میدانی سینما درباره مشکلات فعالان این صنف گفتگو کردیم. در بخش اول گفتگو درباره سختگیری نسبت به جلوه های ویژه میدانی سینما و ارایه مجوز برای این بخش صحبت و به تعامل با نهادهایی چون سپاه، ارتش، نیروی انتظامی و وزارت دفاع اشاره شد.

در بخش دوم این گفتگو درباره اشتباه امروز سینمای ایران و استفاده از جلوه های ویژه بصری به جای جلوه های ویژه میدانی صحبت کردیم و به این مساله اشاره شد که سینمای ایران ۲۰ سال از سینمای جهان عقب است و همین مساله باعث تصمیم گیری غلط در سینما شده است.

با ما در قسمت دوم این مصاحبه همراه باشید:

*در بخش نخست این گفتگو درباره سختگیری هایی که در مسیر ارایه دادن مجوزها و تجهیزات بخش جلوه های ویژه میدانی سینما صحبت کردیم. آیا این امکان وجود دارد که برای جایگزین کردن جلوه های ویژه بصری به جای جلوه های ویژه میدانی در سینما چنین سختگیری هایی می کنند؟

محسن روزبهانی: پیش از هرچیز باید بگویم که سینمای جهان دوباره به سمت جلوه های ویژه میدانی روی آورده است چرا که ویژوآل افکت ها ظرافت و جذابیت خود را در سینما از دست داده اند و مخاطب علاقه مند است روی پرده سینما انفجار واقعی ببیند.

به خاطر دارم زمانی که «سجاده آتش» و «دوئل» را کار کردم فرانسوی ها گفتند برای این فیلم ها چند نفر کشته داده اید؟ در حالی که برای فیلم ها یک قطره خون از دماغ کسی نیامد. آن وقت امروز ما در سینمای ایران برای هر انفجار کوچکی از ویژوآل استفاده می کنیم در حالی که این حرفه برای خلق انفجار به سینما نیامده است.

ایمان کرمیان: برداشت من در این سه سال این است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ارتقای جلوه های ویژه میدانی سینما گام موثر و جدی ای برنداشته است. از سوی دیگر علاقه به ساخت فیلم هایی با جلوه های ویژه میدانی کم شده و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم همه چیز را برعهده ما گذاشته در حالی که ما به تنهایی نمی توانیم در این زمینه ورود کنیم.

حتی تهیه کنندگان نیز هزینه لازم را برای سکانس های جلوه های ویژه میدانی تامین نمی کنند و این بی علاقگی در حدی است که سر یک فیلم دیدم به جای ماشین از بنر ماشین استفاده کرده بودند.

روزبهانی: وزارت ارشاد تلاش نمی کند برای رفع مشکلات ما با نهادهای مرتبط جلسه بگذارد و همه این مشکل ها سبب شده است که جلوه های ویژه میدانی در سینما کمتر شود و در هنگام برگزاری جشنواره ها به دلیل نبودن صحنه های تاثیرگذار به من برای چپ کردن یک ماشین در فیلم «تقاطع» جایزه بدهند.

*در دهه ۶۰ سیاست سینمای ایران تولید فیلم های جنگی بود و از این آثار حمایت می شد ولی به نظر می رسد با تغییر سیاست های سینما در بدنه مدیران دولتی دیگر سینمای جنگی اولویت نیست.

روزبهانی: من معتقدم دولت علاقه ای به سینما ندارد و اگر این روزها فیلم جنگی ساخته می شود نهادهایی مانند سپاه از آنها حمایت می کند زیرا بودجه و امکانات لازم را هم دارند.

کرمیان: سینمای ایران از نظر تجهیزات و امکانات ۲۰ سال از سینمای جهان عقب است و همین عقب ماندگی سبب می شود تا گاهی از برخی امکانات اشتباه استفاده شود به عنوان مثال آنقدر که جلوه های ویژه بصری به بخش های مختلف سینما کمک می کند به جلوه های ویژه میدانی کمک نمی کند اما باز هم از این بخش برای جایگزینی جلوه های ویژه میدانی استفاده می کنند. متاسفانه دید ما به جلوه های ویژه میدانی و جلوه های ویژه بصری غلط است و همه چیز را می خواهند توسط جلوه های ویژه بصری انجام دهند.

روزبهانی: مردم ما هشت سال جنگ را تجربه کرده اند پس در یک فیلم جنگی قبول نمی کنند که سکانس های انفجار را به صورت ویژوآل افکت بگیریم. مخاطب به سینما می رود تا صحنه های باورپذیر ببیند نه جلوه های ویژه کامپیوتری.

*در چنین شرایطی بحث امنیت شغلی نیز باعث ایجاد دردسرهایی برای اعضای انجمن جلوه های ویژه میدانی شده است.

روزبهانی: چند سالی است که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواسته ایم که تهیه کنندگان را موظف کنند از افراد خارج از صنف جلوه های ویژه میدانی برای کار در پروژه هایشان استفاده نکنند اما هنوز به نتیجه قطعی و اجرایی نرسیده ایم و بسیاری از تهیه کنندگان این امر را جدی نمی گیرند. به عنوان مثال تلویزیون برای تولید برنامه «فرمانده» از افرادی که عضو انجمن نیستند استفاده کرده است.

ما باید از سوی همه نهادها برای امنیت شغلی حمایت شویم. اعضای جلوه های ویژه میدانی تا پیش از این صحنه های نمایشی راهیان نور را انجام می دادند اما مدتی است که این کار از ما گرفته شده که به نظرم درست نیست. مدیران جلوه های ویژه میدانی سینما، نور، دوربین و موارد کوچک و بزرگ مهم در نمایش هایی از این دست را می شناسند و حمایت نکردن از ما سبب می شود که جذابیت های تصویری در برنامه ها کم شود. هرچند قوانینی برای استفاده نکردن از افرادی که مجوز نمایش ندارند وجود دارد اما چندان مورد استفاده قرار نمی گیرد. یکی از بزرگترین ضربه هایی که به امنیت شغلی در سینما و تلویزیون وارد شد توسط آقای ضرغامی رییس وقت صدا و سیما و با تولید سریال های ۹۰ قسمتی بود که افراد غیرحرفه ای با دستمزدهای کم را وارد تلویزیون کرد.

کرمیان: در این میان برخی تهیه کنندگان نیز شیطنت هایی می کنند و هنگام همکاری با اعضای صنف جلوه های ویژه میدانی می گویند با ما اعتباری کار کنید و دستمزد را یک سال بعد پرداخت می کنند.

روزبهانی: یک بار یک تهیه کننده به من گفت با ما قرارداد ببند تا فقط از اسم تو استفاده کنم و هرکسی را می خواهم سرکار بیاورم. در چنین شرایطی زمانی که نام من در قرارداد باشد تهیه کننده بودجه بیشتری می گیرد و از افرادی که دستمزد کمتری می گیرند استفاده می کند.

*انجمن جلوه های ویژه میدانی سینما در بحث امنیت شغلی چه قدمی برداشته است؟

روزبهانی: ما برنامه های بسیاری برای ممانعت از استفاده از افراد غیر عضو انجمن در پروژه های سینمایی و تلویزیونی داریم حتی درخواست داده ایم که برای کار حتما از انجمن تاییدیه دریافت شود، اما متاسفانه قدرت چندانی در این زمینه نداریم.

کرمیان: سال ها است که به خانه سینما می گوییم برای صنوف قرارداد تیپ داشته باشیم و درنهایت امسال موضوع از سوی سازمان سینمایی کمی جدی تر دنبال می شود.

منظور ما این نیست که اجازه حضور افراد جدیدتر در سینما داده نشود ولی باید مراقب این موضوع هم باشیم که یک سری افراد غیرواقعی به سینما آمده اند مثلا یک صنف ۳۰۰ عضو دارد که ۲۰۰ عضو آن واقعی نیستند و دیگر در سینما فعالیت نمی کنند و یا اصلا در سینما حضور نداشته اند.

متاسفانه در زمینه امنیت شغلی در برابر ارگان های دیگر به خصوص در حوزه جلوه های ویژه میدانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هیچ حمایتی از ما نمی کند من نمی گویم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قدرت لازم در این زمینه را دارد اما حتما می تواند در بخش هایی، از سینما حمایت کند و این مساله نشان می دهد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نمی خواهد هیچ دخالتی در این زمینه داشته باشد.

روزبهانی: متاسفانه تا بحث امنیتی می شود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جا می زند و حمایت نمی کند. در حال حاضر سپاه، ارتش و نیروی انتظامی هر کدام قوانین خاص خود را دارند ولی شرایط ما مشخص نیست.

متاسفانه شرایط به گونه ای شده است که می خواهم از سینما بروم و دیگر در این زمینه فعالیت نکنم و فکر می کنم سیگار بفروشم شرافتش بیشتر از این است که پشت اتاق برخی از مسئولان برای دریافت یک مجوز چاشنی روزها منتظر بمانم. البته این حرف دل بسیاری از مدیران جلوه های ویژه میدانی است که به جایی رسیده اند که ترجیح می دهند کار نکنند.

حتی برای استفاده از چاشنی بدنی هم نیاز به مجوز و تایید کارشناس داریم به گونه ای که ۲ بار یک کارشناس سر صحنه آمده است تا بعد از گذشت ۳۵ سال فعالیت در سینما من را برای استفاده از این چاشنی ها تایید کند.

با این تجربه کاری که من در سینما دارم چه کسی صلاحیت این را دارد که من را تایید صلاحیت کند؟ آیا کارشناسی که تا امروز چاشنی بدنی را از نزدیک ندیده است می خواهد من را تایید کند؟

کرمیان: متاسفانه به دلیل مشکلاتی که در زمینه دریافت مجوز وجود دارد تهیه کنندگان سکانس هایی را که به جلوه های ویژه میدانی نیاز دارد حذف می کند و همین مساله سبب می شود تا اعضای صنف در این شرایط اقتصادی بیکار مانده و دچار مشکلات اقتصادی شوند.

اگر امسال را سال حمایت از کالای ایرانی نامگذاری کرده ایم باید بدانیم که ما و تولیداتمان نیز جزو کالای ملی به شمار می رود و نیاز به حمایت داریم. بسیاری از افراد به دلیل شرایط موجود از ایران رفته اند و یا خانه نشین شده اند. مگر چند نفر مدیر جلوهای ویژه میدانی حرفه ای در ایران داریم که از آنها حمایت نمی کنیم؟

*پیش از این اعلام شده بود که نهادهای مرتبط کلاس هایی را برای ارایه گواهینامه به مدیران جلوه های ویژه میدانی سینما برگزار می کنند. این دوره ها نتیجه خاصی هم به همراه داشت؟

کرمیان: وزارت دفاع پیش از عید یک دوره برای ارایه گواهینامه فعالیت برگزار کرد که نقطه ضعف آن این بود که افرادی که درس می دادند از ابعاد کار سینما اطلاعی نداشتند.

روزبهانی: چرا باید فردی مانند آقای راستگو بعد از سال ها فعالیت سینما را رها کند و قهوه خانه راه بیندازد و جلوی مردم قلیون بگذارد. وضعیت دستمزدهایمان بسیار بد است و می توان گفت که دستمزدی که می گیریم هرچند کم و ناچیز اما پول خونمان می شود بعد هم تهیه کننده می گوید به من پول نداده اند و نمی توانم دستمزد را به موقع پرداخت کنم.

کرمیان: ما در شرایطی قرار داریم که اگر هم به نشانه اعتراض به دلیل پرداخت نشدن دستمزدها سر کار نرویم، بلافاصله فرد دیگری را جایگزین می کنند حتی می گویند که خودمان از پس جلوه های ویژه میدانی بر می آییم. به هر حال مشخص نیست این شرایط تا چه زمانی ادامه دارد و قرار است چه اتفاقی از نظر اقتصادی برای ما رخ دهد.