در حالی که امسال وزارت ارشاد دولت دوازدهم از ارائه فیلمی با موضوع جنگ به آکادمی اسکار پرهیز کرد، با مشاهده لیست آثار ارائه شده به اسکار از سوی بسیاری از کشورهای مهم اروپایی و غربی مشاهده می‌شود که این کشورها آثاری با موضوع جنگ را رهسپار اسکار کرده‌اند.

دست‌کم ۱۰ کشور اروپایی امسال فیلم‌هایی با موضوع جنگ را به آکادمی اسکار معرفی کرده‌اند و ابایی از این مسئله نداشته‌اند که فیلمی با این موضوع را به عنوان یکی از بهترین آثار سینمایی خود روانه اسکار کنند جالب است که تقریباً نیمی از آثار مربوط به جنگ جهانی هستند و ارتباطی به جنگ‌های معاصر ندارند. فرانسه، لهستان، اتریش، آلمان، مجارستان، ایسلند، هلند، رومانی، روسیه، اسلواکی و اوکراین، کشورهایی از اروپا هستند که با موضوعات مرتبط با جنگ آثار خود را به اسکار معرفی کرده‌اند. این درحالی رقم می‌خورد که وزارت ارشاد دولت دوازدهم از ارائه فیلم «به وقت شام» که دارنده عنوان بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم فجر با موضوع نبرد با داعش بود پرهیز و به جای آن فیلمی را روانه اسکار کرد که نمایشی رقت‌بار و فلاکت‌بار از جامعه ایران به نمایش می‌گذارد، البته این اشتهای عجیب در تولید و ساخت فیلم‌های جنگی و معرفی به اسکار به اروپا و کشورهای غربی خلاصه نمی‌شود، گرچه غربی‌ها در این زمینه رغبت بسیار بیشتری از خود نشان می‌دهند. کشور چین سال گذشته با فیلمی با عنوان «مبارز گرگ ۲» در اسکار حضور داشت که یک فیلم اکشن تماشاچی‌پسند میهن‌پرستانه است که داستان یک مأمور نیروهای ویژه ارتش چین (با بازی وو) را تعریف می‌کند که با آدمکش‌های غربی تشنه به خون مبارزه می‌کند تا جان شهروندان چینی را نجات بدهد که در یک جنگ داخلی آفریقایی گیر افتاده‌اند. فرنک گریلو بازیگر امریکایی فیلم‌های «کاپیتان امریکا: جنگ داخلی» و «مبارز» نقش شخصیت منفی اول فیلم را بازی می‌کند و سلینا جِید بازیگر امریکایی- هنک‌کنگی هم قهرمان زن داستان است.

«عملیات دریای سرخ» از هنگ کنگ

فدراسیون فیلمسازان هنگ‌کنگ «عملیات دریای سرخ» را به عنوان نماینده این کشور برای شرکت در بخش بهترین فیلم خارجی‌زبان نودویکمین دوره اسکار انتخاب کرده است. «عملیات دریای سرخ» را دانته لام با بودجه‌ای نزدیک به ۷۰ میلیون دلار درباره حضور نیروهای چینی در سال ۲۰۱۵ در زمان جنگ داخلی یمن در خلیج عدن کارگردانی کرده است. این فیلم به مناسبت نودمین سال تاسیس ارتش آزادی‌بخش خلق چین و نوزدهمین کنگره ملی حزب کمونیست چین ساخته شده است.

فرانسه با «خاطرات جنگ»

اما سینمای فرانسه فیلم «خاطرات جنگ» را به عنوان نماینده رسمی خود در شاخه بهترین فیلم خارجی جوایز سینمایی اسکار ۲۰۱۹ انتخاب کرده است. فیلم «خاطرات جنگ» با اقتباس از رمان زندگینامه نوشته «مارگارت دوراس» نویسنده فرانسوی با عنوان «جنگ: یک خاطره» ساخته شده است و داستان آن در سال ۱۹۴۴ می‌گذرد که فرانسه همچنان تحت اشغال آلمان‌های نازی بود. «مارگارت دوراس» که در آن زمان نویسنده جوانی بود قبول می‌کند مجموعه‌ای از ملاقات پنهانی با یک خبرچین نازی داشته باشد و در ازای آن از محل حضور همسرش «روبرت آنتلم» اطلاعاتی کسب کند. «آنتلم» که یک نویسنده بود از چهره‌های اصلی جریان مقاومت فرانسه محسوب می‌شد که زندانی و به اردوگاه کار اجباری «داخاو» فرستاده شد.

لهستان با «جنگ سرد» در اسکار

اما کمیته اسکار لهستان فیلم «جنگ سرد» ساخته پاوو پاولیکوفسکی را به عنوان نماینده این کشور برای شرکت در بخش بهترین فیلم خارجی انتخاب کرد. «جنگ سرد» داستان یک رابطه عاشقانه بدفرجام در اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ میلادی در اروپاست. این فیلم که احتمالاً جزو فیلم‌های محبوب فصل جوایز خواهد بود نخستین ساخته پاوو پاولیکوفسکی پس از فیلم «ایدا» ۲۰۱۴ است که توانست اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان را از آن خود کند. لهستان از سال ۱۹۶۳ در رقابت‌های اسکار شرکت می‌کند و تنها یک بار آن هم در سال ۲۰۱۴ با فیلم «ایدا» ساخته پاوو پاولیکوفسکی جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان را به دست آورده است.

کشور اتریش نیز فیلم «والس والدهایم» را درباره جنگ دوم جهانی روانه اسکار می‌کند؛ فیلمی به کارگردانی روت بکرمان درباره کورت والدهایم، دبیر کل پیشین سازمان ملل که پس از ورود به رقابت ریاست‌جمهوری اتریش، گذشته تاریکش در همکاری با نازی‌ها برملا شد. همچنین کشور آلمان فیلمی درباره جنگ دوم جهانی روانه اسکار کرده است. «هرگز رو برنگردان» به کارگردانی فلوریان هنکل فون دونرسمارک درباره یک هنرمند جوان است که از آلمان شرقی به آلمان غربی می‌گریزد، اما همچنان اسیر خاطرات دوران کودکی‌اش از زمان نازی‌ها و سپس آزار حکومت کمونیستی است.

مجارستان در این دوره با فیلم «غروب» ساخته لاسلو نمش در این رقابت حضور دارد که موضوع آن درباره زندگی در بوداپست در آستانه جنگ جهانی اول است که شخصیت محوری آن دختری جوان است که به دنبال کار می‌گردد. همچنین ایسلند «زن در جنگ» ساخته بندیکت ارلینگسون را به عنوان نماینده خود در اسکار معرفی کرده است؛ فیلمی درباره یک رهبر گروه کر که می‌خواهد مانع عملیات احداث یک کارخانه آلومینیوم در ایسلند شود. عنوان فیلم اسکاری کشور هلند نیز «بانکدار مقاومت» به کارگردانی یورام لورسن است که داستان واقعی بانکداری است که در جنگ جهانی دوم میلیون‌ها دلار از پول بانک را به جنبش مقاومت می‌دهد.

رومانی دیگر کشور غربی است که با فیلمی با موضوع جنگ به اسکار می‌رود. «اهمیتی ندارد که در تاریخ تا حد بربرها سقوط کنیم» ساخته رادو ژوده درباره هنرمندی است که قصد دارد کشتار قومی قبیله‌ای سال ۱۹۴۱ به دست ارتش رومانی را در قالب یک نمایش روی صحنه ببرد. اما کشور روسیه نیز از کشورهای غربی عقب نمانده و با فیلم «سوبیبور» به کارگردانی کنستانتین خابنسکی درباره شورش در اردوگاه مرگ سوبیبور در لهستان سال ۱۹۴۳ به اسکار ورود می‌کند. کشور اسلواکی نیز دیگر کشور اروپایی است که علاقه‌مند ژانر جنگی است و بهترین فیلمش با نام «مترجم» را که در این ژانر تولید شده روانه اسکار کرده است. اسکار از این نظر می‌تواند دارای اهمیت قلمداد شود که صرف معرفی فیلم از سوی کشورها به این آکادمی بازتاب‌های رسانه‌ای زیادی دارد و هزاران عضو بلندپایه و مهم این آکادمی از سراسر جهان این آثار را می‌بینند و به همین نسبت این آثار در رسانه‌های اغلب کشورهای جهان مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.

رشد و علاقه به ژانر جنگی در میان کشورهای غربی موضوعی است که می‌تواند به طرزی کارشناسانه‌تر مورد بررسی قرار گیرد، اما اینکه دولت ایران به عنوان کشوری که در کانون بسیاری از نزاع‌ها و جنگ‌های منطقه‌ای و جهانی قرار دارد از ارائه فیلم خوب و تکنیکی «به وقت شام» با موضوع داعش که کاملاً در ژانر جنگی می‌گنجد پرهیز کرده و بدون در نظر گرفتن ملاحظات ملی در اسکار حاضر می‌شود، موضوعی قابل تأمل است.

*روزنامه جوان