روز ۲۰ مهر، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدعباس صالحی، در واکنش به اخبار بلیت‌های گران تئاتر و آن چه در میان اهل هنر به «تئاتر لاکچری» معروف شده، توئیت کرد:

روز شنبه(۲۱ مهر)، هیات مدیره‌ کانون ملی منتقدان تئاتر ایران بیانیه‌ای صادر کرد که تلویحا پاسخ به توئیت وزیر ارشاد محسوب می شد. در بخشی از این بیانیه آمده است:

" جالب اینجاست که حتی بخش دولتی در تالارهای تحت پوشش خود نیز درصدی از فروش بلیت را برمی‌دارد. بی‌راهه نیست که دارندگان سرمایه‌های مختلف در تئاتر حکمفرمایی می‌کنند و نه بخشنامه و دستورالعمل‌ها! اگر به دلیل ناتوانی‌های متفاوت دولت و به ویژه ناتوانی در حمایت‌های مادی از بخش خصوصی تئاتر، هدف اول و آخر به کارگیری اقتصاد آزاد و سرمایه‌های آزاد در بخش خصوصی تئاتر می‌شود، دیگر نمی‌توان صرفا «توقع‌های فرهنگی» از متولیان و سرمایه‌دارانی داشت که در این بخش فعال هستند. بانیان اقتصاد آزاد،  نخست به دنبال نفع‌شان هستند و نه سوبسید دادن! اصلا وقتی دولت تمایلی به سوبسید دادن ندارد و برای انقلاب فرهنگی‌اش هزینه‌ کافی و وافی فرهنگی نمی‌کند، چه انتظاری از اموال شخصی وجود دارد؟ 

متاسفانه دولت سهم و رابطه‌ خود با تئاتر خصوصی را به فراموشی سپرده است و فقط در حد ناظر و اجراکننده‌ قوانین بالادستی ظاهر می‌شود و به همین دلیل است که نمی‌تواند درباره‌ ساخت و سازهای بخش خصوصی، قیمت‌گذاری، کف و سقف درآمدهای حاصل از فروش گیشه و... اظهارنظر کند. نمی‌شود تئاترهای خصوصی را در همه حال و از جمله تامین بودجه‌های مورد نیازش به حال خود رها کرد اما از آن‌ها توقع داشت مطابق قوانین (که هنوز وجود ندارند!) رفتار نمایند. "

 نمایش لوکس و گرانقیمتی که در روزهای منتهی به موضع‌گیری جناب وزیر در حال تبلیغ برای اجرا بود و صحبت از بلیت ۲۵۰،۰۰۰ تومانی برای آن می شد، نمایش «بینوایان» بر اساس رمان معروف نویسنده فرانسوی، ویکتور هوگو است که کارگردان آن «حسین پارسایی» ، مدیرکل دفتر نمایش خانگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (یعنی مدیر ارشد خود آقای صالحی) است!

نکته تاسف‌بار آن‌جاست که به گزارش تابناک با وجود آن که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مقابل تئاتر لاکچری «بینوایان» موضع‌گیری کرده بود، نه تنها بلیت این تئاتر به سرعت عرضه شده و به فروش رفت، بلکه قیمت این تئاتر نیز تغییر چشمگیری نداشت. این اتفاق چنین ابهامی را در پیش داشته که آیا حتی کارگردانِ این تئاتر که مدیرکل نمایش خانگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است نیز از رئیس خود حرف‌شنوی ندارد و وزیر در حد لغو یا کاهش شدید قیمت یک تئاتر قدرت اجرایی ندارد!؟

واقعا معلوم نیست که در کجای دنیا، یک مقام ارشد اجرایی در سطح وزیر، برای واکنش نسبت به روندی که در زیرمجموعه خود ناصواب می‌پندارد، به زدن توئیت (آن هم از نوع ملایم و اندرزگونه) اکتفاء کند. اگر این روند، یعنی اجرای نمایش‌های پرهزینه و سنگین موزیکال برای قشری خاص از جامعه در شرایط کنونی اقتصادی که اقشار بزرگی از جامعه دچار مضایق مادی هستند، کار غلطی است، چرا جناب وزیر کار جدی‌تری برای منع مدیر زیردست خود انجام نمی دهد؟ اگر آن اندازه کار ناپسندی نیست که جلوی آن گرفته شود، آیا حق نداریم این توئیت جناب وزیر را صرفا یک ژست در نظر بگیریم؟

البته فرض سومی هم در این میان مطرح است که اگر مقرون به صحت باشید، نشان از یک وضعیت بسیار خطرناک دارد و آن فرض این است که جناب دکتر صالحی به جد معتقد به نادرست بودن این جریان «تئاتر لاکچری» هستند، لیکن زور ایشان بر مدیر پایین‌دست خود نمی‌چربد و به ناچار به زدن توئیت اکتفاء می کنند. در این صورت، باید گفت که مفهوم «اقتدار مدیریتی» در دولت به شدت دچار اشکال شده و تسرّی این ماجرا به حوزه‌های دیگر، عواقب و تبعات گسترده و خطرناکی دارد که غایت ان «اقتدارزدایی» از حاکمیت است.

به نظر می رسد که دست‌کم در عرصه فرهنگ و هنر شاهد یک شبکه «خودفرمان» و «خودسر» هستیم که چندان دربند سلسله‌مراتب و اقتدار مدیریتی بالادست نیستند و مشغول به کار خود هستند. از این رو، می‌بینیم که فرهنگ و هنر از یک سو به جولانگاه شبکه‌های فاسد و بهره‌مند از انواع رانت تبدیل شده که عرصه فیلم و نمایش را برای «پولشویی» انتخاب کرده‌اند و از دیگر سو، با همین پول‌ها، محتوایی تولید می کنند که کل ارزش‌های اسلامی، سنتی و ریشه‌دار جامعه را به ریشخند می‌گیرد. از یک طرف فیلمی با رکیک‌ترین شوخی‌های جنسی برای تمسخر جبهه و جنگ و جانبازان ساخته و نمایش داده می‌شود، از طرف دیگر، سریالی وارد شبکه نمایش خانگی می شود که در همان قسمت اول قبح همجنس‌بازی، روابط جنسی ضربدری، عیاشی جمعی و مشروب‌خواری را می‌شکند و از طرف دیگر تیزر نمایشی در تئاتر شهر پخش می شود که رسما و عملا به صحنه تکخوانی و رقاصگی بازیگران زن و مرد تبدیل شده است

.

*مشرق