محمد حسین ظریفیان مدیرکل پژوهش‌های اسلامی سازمان صدا و سیما که موضوع خود را با عنوان «بایسته‌های رسانه‌ای برای طراحی و بازتولید جامعه منتظر» آغاز کرد، در همایش ملی رسانه و توسعه فرهنگ مهدوی گفت: توجه به محیط اولین گزاره برای بازتولید جامعه منتظر است. به این معنا که ارتقای محیط اجتماعی و فرهنگ اجتماعی و حتی محیط زیست به سوی ارزش‌های دینی برای جامعه منتظر اولویت دارد. حجمی از آیات و روایات درباره نحوه برخورد با طبیعت و زیبایی‌های آن است.

رسانه باید هویت مهدوی در جامعه ایجاد کند

وی توجه به هویت جمعی را از دیگر بایسته‌های رسانه‌ای برای طراحی و بازتولید جامعه منتظر معرفی کرد و افزود: باید بپذیریم هویت جمعی بیش از گذشته تحت تأثیر رسانه‌ها قرار گرفته است. رسانه باید بیاموزد که هویت‌ساز باشد. رسانه‌ای که نتواند هویت مهدوی را در جامعه ایجاد و تقویت کند، باید به ناکارآمدی خود فکر کند.

بازنمایی واقعه اربعین از منظر مهدویت رسالت رسانه ملی است

ظریفیان افزود: امروز پدیده‌ای به نام پیاده‌روی اربعین مورد توجه مردم دنیا قرار گرفته است که یک هویت جمعی را روایت می‌کند. ما چگونه در رسانه ملی و فضای مجازی این پدیده را بازنمایی می‌کنیم؟ جنبه‌های شور و اشتیاق ماجرای اربعین و حماسه‌آفرینی مردم مهم است، اما باید توجه داشت چقدر به سوی هویت جمعی حرکت می کنیم؟ یعنی اگر مفهومی مثل پیاده‌روی اربعین را در حد پیاده‌روی فردی و خانوادگی تنزل دهیم، جفای به این مناسک بزرگ است در حالی که می توان آن را نمونه‌ای از جامعه‌ای معرفی کرد که بناست در عصر ظهور شکل بگیرد. رسانه اگر مفاهیم اربعینی را نتواند متصل به جامعه آرمانی ظهور دهد، کار را ناتمام گذاشته و جریان اربعین را ناتمام منعکس کرده است.

استراتژی رسانه باید ناظر به آینده مهدوی باشد

مدیرکل پژوهش‌های اسلامی سازمان صدا و سیما درباره تأثیر توجه به عنصر دوراندیشی و آینده‌نگری در بایسته‌های رسانه‌ای برای طراحی و بازتولید جامعه منتظر گفت: واقعه‌ای که در امتداد حرکت انبیا و ائمه و مجاهدت عالمان و توده‌های مردم مسلمان قرار گرفت، پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود که با هدف ظهور شکل گرفت؛ لذا امروز نمی‌توانیم نسبت به آینده بی‌تفاوت باشیم. رسانه باید به گونه‌ای استراتژی‌ داشته باشد که نظام اسلامی ناظر به جامعه مهدوی حرکت کند.

پس از پیروزی انقلاب بنا بود به سوی ظهور حرکت کنیم

ظریفیان افزود: متأسفانه به دلیل کم‌کاری‌هایی که صورت گرفت، خواست جامعه ما تا حد معیشت تنزل کرد. هرچند این مسائل باید در اولویت مسئولان قرار گیرند، اما هدف اصلی مسأله دیگری بود. پس از پیروزی انقلابی اسلامی بنا بود فراتر از این‌ مسائل فکر کنیم که همان زمینه‌سازی امر ظهور ظهور بود. اگر نگاه مسئولان نظام به سوی جامعه مهدوی بود، تمام مسائل معیشتی مفروض بود تا راحت‌تر به سوی اهداف بلندتر حرکت کنیم. رسانه باید برای تحقق جامعه مهدوی «أُولی‏ بَأْسٍ‏ شَدید» حرکت کند. (اشاره به آیه فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما بَعَثْنا عَلَیْکُمْ عِباداً لَنا أُولی‏ بَأْسٍ‏ شَدیدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّیارِ وَ کانَ وَعْداً مَفْعُولاً؛ پس آنگاه که وعده [تحقق‏] نخستین آن دو فرا رسد، بندگانی از خود را که سخت نیرومندند بر شما(اسرائیل) می‌‏گماریم، تا میان خانه‏‌ها[یتان برای قتل و غارت شما] به جستجو درآیند، و این تهدید تحقق‌‏یافتنی است)

وی عنصر دیگر در بایسته‌های رسانه برای بازتولید جامعه منتظر را عنصر امیدافزایی معرفی کرد و افزود: اگر رسانه عنصر یأس را در جامعه منتشر کند، رسالت خود را به درستی انجام نداده است. در چنین فضایی هر اندازه اهداف والایی داشته باشیم، نمی‌توان بدون داشتن امید به آنها دست یافت. رسانه باید بذر امید در جامعه بکارد.

از متدهای شادانه برای ترویج مهدویت استفاده کنیم

ظریفیان ادامه داد: رسانه باید شوق‌آفرینی کند. ما چقدر از قالب‌های غیر سوگ و غیر مرتبط با قالب‌های محزون را برای ترویج مهدویت استفاده کردیم و چه مقدار از قالب‌های شادی‌آور و مسابقه؟ باید در ترویج مهدویت از متدهای مختلف استفاده کرد. مهدویت به جامعه باید امید و نشاط دهد، اما نوع ترویج مباحث مهدویت در رسانه غیر از ایام جشن در فضایی از حزن و اندوه صورت می گیرد.

تمام بایسته‌های رسانه باید منجر به آمادگی ظهور در مردم شود

وی تقویت آمادگی مردم برای ظهور را به عنوان غایت وظیفه رسانه دانست و گفت: تمام مواردی که به عنوان بایسته‌های رسانه‌ای برای طراحی و بازتولید جامعه منتظر معرفی کردیم باید منجر به تقویت آمادگی مردم برای ظهور شود. از این جهت رسانه باید به گونه‌ای عمل کند که مردم جامعه روز به روز رشد معرفتی کنند. متأسفانه شبکه‌های معاند و وهابی در سایه کم کاری ما دقیقاً برعکس عمل می کنند و سعی در زیر سؤال بردن مسأله مهدویت و ظهور دارند. تصور نمی‌کنم اهل رسانه به قدری در عرصه مهدویت فعالیت کرده باشند که وقتی با امام عصر(عج) مواجه شوند، احساس شرم نکنند.

ظریفیان در پایان خاطرنشان کرد: باید نگاه آسیب‌شناسانه خود را حفظ کنیم. هر مقدار در حوزه دین و اعتقادات در رسانه کار کنیم، باید بدانیم کم است. چرا که معارف ما از سرچشمه جوشانی نشأت می‌گیرد و از طرفی مخاطب ما هر روز تشنه‌تر می‌شود؛ همان مخاطبی که در عصر مدرن تقریباً هیچ الگوی صحیحی پیش روی خود ندارد.

*تسنیم