مجموعه مستند «خارج از دید ۲» به کارگردانی مهدی نقویان در ۲ فاز ۱۰ قسمتی ساخته شده و تاکنون بخشی از آن روی آنتن شبکه سه سیما رفته است. این مجموعه به مصادیق مختلف نفوذ در کشور می پردازد و در پرونده هایی چون استارتاپ و کارآفرینی، سازمان های مردم نهاد، مراکز دینی و... مصادیق نفوذ را بررسی می کند. این مستندها واکنش های مختلفی را هم در برداشته است که مهدی نقویان در گفتگویی در این باره توضیح می دهد.

مجموعه مستند «خارج از دید ۲» با موضوع نفوذ در حوزه های مختلف از شنبه ۸ دی ماه بعد از اخبار شبانگاهی ساعت ۲۲ روی آنتن شبکه سه سیما رفته است.

مشروح این گفتگو را در زیر می خوانید:

*این روزها مستند «خارج از دید ۲» از شبکه سه سیما در حال پخش است که از زاویه های مختلفی نفوذ را معرفی می کن.د چه ضرورتی باعث شد تا به ترسیم نفوذ دشمن در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و... بپردازید؟

- بعد از فتنه ۸۸ بیشترین و مهمترین کلیدواژه ای که در فرمایشات رهبر انقلاب دیده می شد مفهوم نفوذ بود اما در این باره کار رسانه ای نشد و یا به دلیل مسایل امنیتی کمتر درباره برخی از مصادیق نفوذ سخنی گفته شد و اگر هم حرفی زده می شد بیشتر شعاری بود. مجموعه مستند «خارج از دید» در همین راستا تولید شد تا بتواند ذهن مخاطب را روشن کند. ما پیش از این مجموعه مستند «خارج از دید ۱» را ساختیم که مورد توجه قرار گرفت و چون بسیاری از این اتفاقات به بحث نفوذ ختم می شد سراغ ساخت فصل دوم این مجموعه با محوریت نفوذ رفتیم.

نفوذ یک مرحله بالاتر از جاسوسی و حتی پیچیده تر از آن است. در جاسوسی ممکن است کسی سندی را افشا کند و ردپایی از خود به جا بگذارد ولی نفوذ بسیار نرم تر انجام می شود و فردی که کنار شماست و حتی کسی که به عنوان کارافرین کار می کند ممکن است همان فرد نفوذی باشد و بخواهد با بودجه هایی که تزریق می شود، سبک زندگی ایرانی-اسلامی را مورد هدف قراردارد و پایه های حکومت را سست کند.

*مخاطب در این مستند با استارتاپ ها و حتی اپلیکیشن هایی مواجه می شود که به قول شما برخی از مصادیق نفوذ هستند. آیا این مساله مخاطب را نسبت به پیرامونش نگران نمی کند؟

- طبیعتا چون این مسایل تاکنون رسانه ای نشده ممکن است عده ای را با موضع گیری مواجه کند. ما در این مجموعه تاکید داریم که ممکن است نفوذ به همه جا از کارخانه شکلات سازی گرفته تا رسانه ملی وارد شود. ما شاید حدود ۱۰۰ هزار استارتاپ در کشور داشته باشیم که در این مستند به چند نمونه از آنها که مصداق نفوذ بودند پرداختیم که این پرونده ها با هشیاری مقامات امنیتی کشف شده اند.

محدودیت هایی که در حوزه نفوذ وجود دارد و همچنین نوعی جو رسانه ای از طرف شبکه هایی مثل بی بی سی و یا حتی در فضای مجازی علیه امنیت و سیستم قضایی باعث شده است که فقط تهمت و بهتان وارد کنند و گویی ما با نظام ظالمی مواجه هستیم که بدون هیچ دلیلی افرادی را مجرم می شناسند و آن‌ها را مجازات می کنند. ما در همین مجموعه مستند هم نشان می دهیم که در فضای رسانه، محیط زیست و حتی در مراکز دینی با این نفوذ مواجه شده ایم. مثلا ما چند قسمت از این مجموعه را به حوزه خانواده اختصاص دادیم و درباره تهاجم فرهنگی و نفوذ زنان و کارهایی که در این حوزه انجام شده است اشاره کردیم که در اغلب آنها مقاصد فمینیستی و ضداسلامی نهفته است. ما در همین مجموعه مستند نشان می دهیم که بخشی از مسایل زنان متوجه جنسیت خودشان است به طور مثال هما هودفر چندین سال است روی بحث زنانه شدن مجلس کار می کند و تعداد کمتر نمایندگان زن در ایران را بحران حکومت اسلامی دانسته و با انقلاب ۵۷ مرتبط می کند درحالیکه طبق گفته خودش، در کل دنیا نسبت زنان به مردان در پارلمان حدود ۱۹ درصد است و این مساله ربطی به اسلام و مباحث دینی ندارد بلکه مرتبط با تفاوت جنستی زن و مرد است.

*فکر نمی کنید حضور کارشناس برای تحلیل و حتی صحه گذاشتن بر این مباحث می توانست مرجع دیگری برای مخاطب باشد تا بهتر بتواند به این روایات استناد کند؟

- این جنس مستندی که پخش می شود کارشناس‌محور نبود و همانطور که گفتم عرصه تجربه نشده ای است. ما خواستیم به صورت عمقی روی این مباحث و سوژه ها کار کنیم تا به این تفکر که برخی فکر می کنند نفوذ توهم است تلنگر زده باشیم.

با این حال اگر ما می خواستیم همه تلاش های شبانه روزی نهادهای نظارتی را بیان کنیم و با کارشناس هم گفتگو کنیم به مجموعه ای طولانی تر تبدیل می شد.

ما دوست داریم مستندسازان درباره هر موضوع از برنامه ما، آثار دیگری بسازند همچنین پیشنهاد دادیم که یک برنامه استودیویی پس از پخش مستند وجود داشته باشد تا بتوان تحلیلی نیز نسبت به مباحث ارایه کرد.

*تحقیقات شما در این پروژه به چه صورت بود و با توجه به پیچیدگی این کار از چند نفر در تیم تحقیقاتی خود بهره گرفتید؟

- هر قسمت از این مجموعه شامل تلاش های چندین ساله نهادهای امنیتی و قضایی است که این سرنخ ها را پیدا کرده است. نفوذ مثل دزدی نیست بلکه فرد هیچ ردپایی از خود به جا نمی گذارد بنابراین تحقیقات ما بسیار پیچیده بود. یک گروه پنج نفره تحقیق داشتیم و در تمام این تحقیقات سراغ مدارک و اسناد رفتیم و اگر اسناد ما واقعی نباشد با مشکلات و مسایل بعد از پخش آن‌ها مواجه خواهیم شد.

*این تحقیقات چقدر طول کشید؟

- حدود ۲ سال تحقیقات طول کشید و همه پرونده هایی که در این سال ها وجود داشت و حتی بیوگرافی های افراد درگیر، بررسی شد که در نهایت خروجی کار ما ۲۰ قسمت شد که در دو فصل ۱۰ قسمتی پخش می شود و به ۲۰ موضوع اصلی در نفوذ اشاره شده است. همچنین به طور آماری می توان گفت بیش از ۵۰ پرونده در این مجموعه بررسی شد. در قسمت های آینده هم مخاطبان می توانند این نفوذ را در حوزه تغذیه و محصولات تراریخته، مراکز دینی، دانشگاه، رسانه و... مشاهده کنند.

*موانعی هم در ساخت این مجموعه داشتید؟

- ساخت کل این مجموعه هم برای فیلمساز و هم نهاد مسئول بسیار سخت بود چون منِ فیلمساز نمی دانم خروجی کار چقدر مورد انتظارم است و مسئول هم نمی داند چه اتفاقی ممکن است برای پرونده ها رخ دهد حتی در فهم کلمه نفوذ برای مخاطب سختی هایی وجود دارد و  فکر می کند این فرد لزوما باید اسلحه و سلاح یا پوشش عجیبی داشته باشد. به طور مثال در بخش سیاسی ممکن است بسیاری موضع گیری کنند اما فردی مثل باقر نمازی که از وزارت خارجه آمریکا و نهادهای حکومتی آمریکا  پول دریافت کرده که مدارک آنها هم موجود است چه توجیهی برای کارش دارد؟ اگر در کشور خود ما برای یک نفر از سپاه، بیت رهبری و سایر نهادهای اینچنینی پول واریز شود و بعد با این پول برود در آمریکا و سبک زندگی انقلابی-اسلامی را ترویج دهد و یا در انتخابات آن کشور تاثیرگذار باشد چه بلایی بر سرش می آورند؟

*البته حمله و نقدهای تند به برنامه تان کم نبوده است. چه بخشی از این موضع گیری ها به پرداخت های غیرحرفه ای مربوط می شود؟

- رسانه های آن طرفی ما را با یک بمباران رسانه ای مواجه می کنند ولی ما در این طرف هیچ کاری انجام نمی دهیم. ما اینقدر درباره کلمه «نفوذ» بد کار کرده ایم که مردم از شنیدن آن زده می شوند. این موضوع به شدت دستمالی شده است و رسانه های غربی درباره آن بسیار کار کرده اند، ذهنیت های منفی بافته اند و یک مجموعه نمی تواند یک شبه این ذهنیت را تغییر دهد. مخاطب گارد محتوایی دارد چون رسانه های آن طرفی خوب کار کرده اند و رسانه های ما هم بد کار کرده اند. اگر ما فرمایش رهبری را چراغ راه بدانیم از کلیدواژه ایشان که «نفوذ» بوده است نیز استفاده می کنیم اما یک مجموعه خوب و یا حتی بد نیز درباره نفوذ ساخته نشده است. انتظار است نهادهای فرهنگی و انقلابی از این دست کارها انجام بدهند که متاسفانه تاکنون رخ نداده است.

در پایان می خواهم از خبرنگارانی که از این مجموعه حمایت کردند تشکر کنم. همچنین از مدیران تلویزیون که از این مجموعه حمایت کردند تشکر می کنم. مجموعه «خارج از دید ۱» به دلیل مشکلاتی که در پخش داشت به طور کامل روی آنتن نرفت اما امسال این مجموعه خیلی خوب حمایت شد. علی فروغی مدیر شبکه سه بهترین زمان آنتن را به ما داد و اگر حمایت های دکتر علی عسکری رییس صداوسیما و دکتر میرباقری معاون سیما نبود این مجموعه پخش نمی شد. به هر حال روی این کارها حساسیت زیادی وجود دارد و فشارها از بیرون به صداوسیما وارد می شود و با همه اینها این فصل از مستند پخش مناسبی داشت.