به گزارش سینماپرس، امروزه با وجود دگرگونی‌های زیاد در فضای رسانه‌ای جهان که خود نیز به سبب پیشرفت فناوری‌های ارتباطی و تصویری پدید آمده، هنجارهای تربیتی و فرهنگی برای رده سنی کودک همچنان محترم شمرده می‌شود تا جایی که اثر پویانمایی بچه رئیس که در امریکا ساخته شده، به سبب دارا بودن صحنه‌هایی حاوی محتوای برهنگی رده‌بندی بالای ۱۳ سال دریافت می‌کند.

در کشور ما شبکه پویا و نهال (در قالب شبکه کودک) شبکه تخصصی پخش آثار کودکان و خردسالان به حساب می‌آید. از آغاز تأسیس این شبکه تاکنون چند سال می‌گذرد، طبیعی است که در ابتدای کار هر شبکه تلویزیونی موضوع کمبود محتوا یا همان برنامه برای دست‌اندرکاران آن به‌خوبی حس شود و حتی آن‌ها را مجبور کند تا از برنامه‌های تأمینی بیشتری در جدول پخش شبکه استفاده کنند. اتکا به این سیاست دائمی نبوده و جدول پخش برنامه در طول زمان به تدریج و با افزایش سهم تولیدات شبکه یا کانال تلویزیونی بیشتر با برنامه‌های تولید شده شبکه تنظیم می‌شود. اتخاذ این سیاست بستگی زیادی به بودجه شبکه و اوضاع مالی آن دارد و ممکن است گاهی در شرایط مالی نامناسب به دلیل ارزان‌تر بودن حق پخش برنامه‌ها، مدیران شبکه مجبور به استفاده از برنامه‌های غیرتولیدی شوند.

دربه‌در به دنبال محتوا برای بچه‌ها.

اما آنچه در ذات رسانه و تلویزیون نسبت به سایر مفاهیم دارای اصالت و برتری است، عنصر محتواست. مخاطبان در جست‌وجوی محتوای ناب مورد نظرشان هستند تا آن را از منبع تولید شده، حتی به صورت دست اول تهیه کنند و برخی از آن‌ها نیز تمایل دارند تا خود ناشر آن محتوا در فضای مجازی باشند!

توجه به این مفهوم نشان می‌دهد اگر شبکه تلویزیونی نتواند در طول زمان، پخش‌کننده محتوای بومی خویش باشد در عرصه عمل تفاوتی با یک شبکه کوچک محلی نخواهد داشت. برای روشن شدن این مطلب به نمونه‌ای اشاره می‌کنیم. برنامه یا شویِ تلویزیونی تِرِوِر نوآ در شبکه CNN امروزه به یک برنامه جهانی و مشهور تبدیل شده است. برنامه‌هایی که با اجرای طنزآمیز ترور نوآ، مجری سیاهپوست امریکایی نسبت به مسائل روز سیاست داخلی امریکا و موضوعات اجتماعی و حتی بین‌المللی می‌پردازند. واکنش طنز این برنامه نسبت به شکار پهپاد گلوبال هاوک توسط نیروی هوافضای سپاه در شبکه‌های اجتماعی بازتاب فوق‌العاده‌ای داشت و در شبکه‌های اجتماعی کشورمان نیز دست به دست شد. این برنامه در واقع بازگوکننده گفتمان و مواضع حزب دموکرات در ایالات متحده امریکاست که توانسته به مخاطب میلیونی و جهانی دست پیدا کند. در حقیقت این نمونه‌ای از محتوای تولید شده بومی مورد نظر است که در سطرهای بالاتر به آن اشاره شد. با توجه به این مثال این استنتاج در ذهن شکل می‌گیرد که از ویژگی‌های یک شبکه حرفه‌ای و کارآمد، این است که خود تولیدکننده محتوای خاص خویش باشد که مخاطبان فراگیری نیز دارد.

کپی‌کاری ناشیانه از روی دست دیگران.

اما بررسی موردی و غیرموردی (فراگیر) جدول پخش شبکه پویا در طول دو سال گذشته با وجود سپری شدن چند سال از تأسیس آن و شکل‌گیری کادر انسانی و مدیریتی اش، مؤید مطلب دیگری است. بررسی موردی آثار تولید شده توسط این شبکه، مانند سریال پویانمایی «ببعی» که کپی ناشیانه‌ای از سریال مشهور خارجی «کیتی» (Kitty) است، نشان می‌دهد شبکه پویا در تولید محتوای متناسب با مخاطبین خردسال خویش ناتوان است. ناگفته نماند که وظیفه تولید پویانمایی (انیمیشن) در صداوسیما برعهده مرکز پویانمایی صبا گذاشته شده و سریال ببعی توسط این مرکز تولید نشده است! (در تیتراژ سریال ببعی، آرم مرکز صبا به چشم نمی‌خورد) بررسی غیرموردی (فراگیر) کنداکتور شبکه پویا و نهال نیز نشان می‌دهد با وجود گذشت چند سال از تأسیس آن، هنوز بخش عمده‌ای از کنداکتور را آثار پویانمایی خارجی تشکیل می‌دهد و سهم پویانمایی‌های ایرانی در آن بسیار کم است.

متأسفانه بیشتر آثار پویانمایی ایرانی که از این شبکه‌ها پخش می‌شود نیز قدیمی و متعلق به چند سال قبل است. این امر در حالی است که حجم تولیدات پویانمایی ایرانی در حال گسترش بوده و شاهد تولیدات جدید پویانمایی در مرکز صبا، VOD‌های بخش خصوصی و سایر مراکز تولیدی دولتی هستیم.

اسیر تولیدات خارجی

متأسفانه پویانمایی‌های خارجی سهم عمده‌ای در کنداکتور شبکه پویا و نهال دارند و با وجود برخورداری از محتوای غربی و دور از سبک زندگی ایرانی اسلامی همچنان از این شبکه پخش می‌شوند. پویانمایی‌های خارجی که بعضاً دارای حاشیه‌هایی نیز هستند، پخش آن‌ها از شبکه پویا اخیراً در افکار عمومی و شبکه‌های اجتماعی سبب بروز واکنش‌هایی نیز شده است. در کنار این موارد، اصرار عجیب بر پخش انیمیشن‌های ژاپنی از این شبکه نیز جالب توجه است و مشخص نیست پخش و تکرار انیمیشن‌های ژاپنی طی این چند سال از شبکه نهال با چه منطقی صورت می‌گیرد. در حالی که در کشورمان گروه‌های تولیدکننده انیمیشن دوبعدی ماهر و هنرمند وجود دارند، باید به تولید داخلی و جهش تولید در انیمیشن ایرانی اهمیت داد، نه اصرار بر پخش آثار خارجی!

برخی از این آثار خارجی عبارتند از: گروه شب نقاب، قهرمانان تنیس، رکاب‌زنان کوهستان، روزها و ماشیناسورها.

توجه ویژه به کودکان به عنوان مخاطبین راهبردی تلویزیون باید از سیاست‌های مهم و اولویت‌دار سازمان صداوسیما باشد. اهمیت راهبردی این مخاطبان به اندازه‌ای است که هرگونه هزینه (منظور از هزینه تنها بودجه نیست و شامل مواردی مثل: نیروی انسانی، تولیدات، حمایت‌های مادی و غیرمادی نیز می‌شود) را در این‌باره توجیه‌پذیر و عقلانی می‌نماید. علت این امر هم مقایسه سطح هزینه و تأثیر در دوره کودکی و بزرگسالی است. در دوره کودکی میزان تأثیرپذیری و تربیت‌شوندگی کودکان بسیار زیاد است، اما در دوره بزرگسالی سطح تربیت‌شوندگی کمتر است. بر همین اساس نیز برای آموزش یک مفهوم به یک بزرگسال باید هزینه بیشتری صرف کرد و از اقسام متنوع‌تر تعلیمات و روش‌های تعلیمی استفاده کرد. در حالی که تربیت و تعلیم کودکان پیچیدگی کمتری در قیاس با بزرگسالان دارد. البته این امر به معنای ساده بودن آموزش به کودکان نیست، چراکه آن هم دارای پیچیدگی‌های خاص خود است. با توجه و درک مطالبی که در سطرهای بالا توضیح داده شد، روشن است که باید توجه بیشتری در تولید و پخش برنامه‌های تلویزیونی و آثار پویانمایی ویژه کودکان و نوجوانان در صداوسیما نشان داده شود.

در حال حاضر با ادای احترام به مدیر محترم شبکه پویا، اما وضعیت این شبکه و برنامه‌های پخش شده از آن (با در نظر گرفتن مدت زمان تأسیس این شبکه) فاصله زیادی با یک شبکه حرفه‌ای کودک و خردسال دارد و نیاز به تحول و رشد در آن احساس می‌شود.

* جوان