به گزارش سینماپرس، در این نشست که بنیاد بوعلی‌سینا با همکاری مجمع فلاسفه ایران برپا کرده بود، هشت تن از استادان فلسفه و طب بوعلی مقالات علمی خود را ارائه و در پایان به پرسش‌های علاقه‌مندان پاسخ دادند.
در این نشست نجفقلی حبیبی با موضوع «گزارشی از تصحیح کتاب القانون»، نصرالله حکمت با مقاله «ابن‌سینا در متن تعلیقات»، محمد ذبیحی با موضوع «ابن‌سینا: فیلسوف، عارف یا متکلم»، انشاالله رحمتی با مقاله «ابن‌سینا و فلسفه عرفان»، و محمد امین شاهجویی با موضوع «فلسفه و ایدئولوژی: مطالعه موردی حکمت سینوی»، امیرعباس علیزمانی با مقاله «احتجاب الهی از منظر ابن‌سینا»، سید حسین موسویان با موضوع «ترجمه فارسی کهن از تعلیقات ابن‌سینا (احتمالاً از خیام)»، و محسن ناصری با مقاله «ابن‌سینا و تجربیات پایه و بالینی» سخرانی کردند.
در آغاز این نشست، نماهنگی با عنوان «حکیم هگمتانه» به یاد خدمات علمی مرحوم آیت‌الله طه‌محمدی رئیس فقید بنیاد بوعلی‌سینا پخش شد که بر غنای فرهنگی و علمی این برنامه افزود.
سپس علی میرخان رئیس مجمع فلاسفه ایران با خوشامدگویی به مهمانان همدانی و اساتید سخنران و سایر اساتید حاضر در مجلس، وجود و انتصاب انشاءالله رحمتی به ریاست بنیاد بوعلی‌سینا را برکت قابل شکرگزاری ذکر کرد و فقدان آیت الله طه‌محمدی، رئیس پیشین بنیاد بوعلی به عنوان یک روحانی فرهیخته را ضایعه‌ای تأثر برانگیز خواند.
وی با یاد کردن از برکات بزرگان دینی همچون آیت‌الله بروجردی در تاسیس مجمع فلاسفه و نیز بنیان‌گذاری این مرکز توسط پدر مرحومش آیت الله میرخانی گفت: ارواح طیبه درگذشتگان، در بین ما حاضر و ناظرند و شیخ‌الرئیس بوعلی‌سینا یکی از آن ارواح مطهر است.
وی اظهار امیدواری کرد: کارهایی که در زمینه فکر و فرهنگ انجام می‌شود پایدار و مداوم باشند و به دست آیندگان برسد.
همدان کانون روح و اندیشه ابن‌سینا در اسلام ایرانی است
انشاءالله رحمتی رئیس بنیاد بوعلی‌سینا نیز در آغاز برنامه از اساتید سخنران برای ارائه مقالات خود در این نشست قدردانی کرد و با تشکر از حضور فرهیختگان و نخبگان استان همدان در این نشست گفت: روح و اندیشه ابن‌سینا به تعبیری در اسلام ایرانی جاری است و کانون آن اسلام ایرانی با حضور ابن‌سینا در همدان است.
رئیس بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی‌سینا اظهار کرد: نشست حکمت سینوی در دوره جدید، به عنوان نخستین نشست این بنیاد به شمار می‌رود. محورهای این جلسه که با حضور بزرگترین فلاسفه و اساتید برجسته کشور برگزار می‌شود، مبتنی بر ابن‌سیناپژوهی بوده است.
رحمتی، با بیان اینکه نشست‌های این بنیاد در آینده در سه سطح ادامه خواهد یافت، توضیح داد: نشست‌های استانی و نشست‌های ملی با مشارکت اساتید برجسته کشور به طور منظم در تهران، همدان و سایر شهرهای کشور برگزار خواهد شد. همچنین نشست‌های بین‌المللی نیز در دستور کار این بنیاد قرار دارد و از ابن‌سینا به عنوان چهره‌ای جهانی با محوریت گفت‌وگوی تمدن‌ها و ملل بهره خواهیم گرفت.
رئیس بنیاد بوعلی‌سینا افزود: میراث ابن‌سینا در ایران بهتر از هر جای دیگری فهمیده شده‌است، ولی از شرق تا غرب جهان نیز از این میراث و اندیشه بی‌نصیب نمانده‌اند.
رحمتی گفت: بزرگداشت جهانی ابن‌سینا، بزرگداشت اندیشه ایرانی و در زمره وظایف اخلاقی و علمی ما نسبت به دنیا و بشر امروز است؛ البته نباید ابن‌سینا را دستمایه تفاخر و برتری‌جویی بر دیگران قرار دهیم. تعلق ابن‌سینا به ما جای بالیدن دارد، ولی مایه تفاخر نیست. ابن‌سینا بیشتر از آنکه برای ما نسبت به دیگران حق ایجاد کند، مسئولیت ایجاد می‌کند.
وی سپس در مقاله خود با عنوان ابن‌سینا و فلسفه عرفان گفت: ابن‌سینا در مباحث فلسفی امروز می‌تواند به ما کمک کند و حرف برای گفتن دارد. یکی از بحث‌های اصلی فلسفه دین که از رشته‌های پویای فلسفه است، موضوع تجربه عرفانی، تجربه دینی یا به تعبیری فلسفه عرفان است.
رئیس بنیاد بوعلی‌سینا ادامه داد: کتاب الاشارات از منسجم‌ترین کارهای ابن‌سینا و کتابی دقیق به شمار می‌رود. فخرالدین رازی و خواجه نصیرالدین طوسی که هر دو فیلسوف تحلیلی هستند، همت کردند و مقاصد این کتاب را برای ما مشخص کرده‌اند. این بزرگان سعی کرده‌اند مقصود ابن‌سینا را در نمط نهم اشارات که نمط العارفین است، دریابند.
رحمتی یادآور شد: ابن‌سینا در این نمط از مقامات العارفین سخن می‌گوید، نه از مقامات الصوفیه. او اصطلاح تصوف را به کار نمی‌برد. ترجمه عارف به زبان‌های اروپایی به mystic انگلیسی درست نیست و حتی نمی‌توان آن را صوفی ترجمه کرد. به نظرم مقصود او از عارف در این کتاب کسی است که از نوعی معرفت برخوردار است و به یک معنا به آن گنوس می‌توان گفت.
وی یادآور شد: او می‌گوید عارفان مراتب و مقاماتی دارند که در همین دنیا به آنها اختصاص دارد. عارفان در حالی که در پوشش تن قرار دارند، گویی پوشش تن را کنده‌اند و به عالم قدس پیوسته‌اند.
رئیس بنیاد بوعلی‌سینا خاطرنشان کرد: این عبارت ابن‌سینا گویی در سهروردی ترجمه شده و به شکل دیگری تکرار می‌شود. سهروردی در کتاب المشارع والمطارحات، عبارت معروفی دارد که می‌گوید: حکیم را حکیم نمی‌دانیم، مگر اینکه تنش حکم پیراهن داشته باشد که هر زمان خواست آن را در بیاورد و هر زمان دیگر اراده کرد آن را بپوشد.
رحمتی در پایان گفت: آن معرفتی که ما در عرفان کسب می‌کنیم معرفت وحدانی است. در عرفان عارف و معروف متحد است. غایت معرفت عرفانی این است که ما با معروف متحد باشیم.
اهمیت کتاب القانون و میراث ابن‌سینا
نجفقلی حبیبی -عضو بازنشسته هیأت علمی گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران- هم درباره تصحیح "القانون" ابن‌سینا سخن گفت و اظهار کرد: این کتاب یکی از آثار مهم در حوزه فلسفه، کلام یا علوم اسلامی است و تصحیح متون کهن از جمله فعالیت‌های علمی ارزشمندی است که توسط اساتید و پژوهشگران انجام می‌شود.
وی ادامه داد: ابن‌سینا کتاب قانون را در پنج جلد نوشته است. اهمیت این کتاب به حدی است که می‌توان آن را پس از قرآن مجید، ارزشمندترین و معتبرترین کتاب در تاریخ تمدن اسلامی دانست.
حبیبی بیان کرد: همچنین کلیات کتاب طب ابن‌سینا اعتبار جهانی پیدا کرده و نسخه های متعددی از این کتب موجود است. بنده کار تصحیح این نسخ را آغاز کردم چراکه سند علمی جهان است. ترجمه های زیادی داشته و اقتدار و اعتبار جهانی دارد. قانون در طی ششصد سال سرفصل دروس اغلب دانشگاه های جهان بوده است.
ابن‌سینا و فلسفه انسان‌محور
نصرالله حکمت -استاد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی تهران- نیز در سخنرانی خود بر انسان‌محوری فلسفه ابن‌سینا تأکید کرد و گفت: همه هم و غم ابن‌سینا انسان و پرسش‌های بنیادینی است که انسان در هر عصری با آن مواجه است. او فیلسوفی است که با عقل جهانی ارتباط برقرار می‌کند.
وی افزود: امروز با یک فلسفه اسلامی در حال انجماد و یک فلسفه ای که به درد موزه می‌خورد مواجهیم.
حکمت ابراز کرد: فیلسوف ما ابن‌سیناست با چهره ای متفاوت که شباهتی با آنچه که خواندیم ندارد و افتخار می‌کنم فیلسوف شخص من فارابی و ابن‌سینا ست.
فیلسوف کسی است که تمام داشته های خود را تألیف کند
استاد فلسفه و کلام دانشکده الهیات دانشگاه قم نیز اظهار داشت: علم قابل کنترل نیست و راه ناتمام ابن‌سینا را شیخ اشراق تمام کرد. ابن‌سینا عارف، متکلم، صوفی، فیلسوف بوده است.
محمد ذبیحی با بیان اینکه فیلسوف کسی است که تمام داشته‌های خود را تألیف کند گفت: معتقدم ابن‌سینا فیلسوف است چراکه این هنر را داشته است.
حکمت سینوی از منظر فلسفه و ایدئولوژی
محمد امین شاهجویی -استادیار پژوهشی پژوهشگاه علم انسانی و مطالعات فرهنگی- هم به فلسفه و ایدئولوژی (مطالعه موردی حکمت سینوی) پرداخت و گفت: آستانه درگاه حق أجل از آن است که شریعه برای هر ورود کننده ای باشد یا کسی بر آن ظفر و آگاهی یابد جز واحد بعد از واحد. فلسفه ما را به جانب حق و حقیت راهنمایی می‌کند اما شریعه نیست. برای اینکه بسیاری از ما به پذیرش بدون دلیل مبتلا هستیم. اموری در پذیرش ما در رد و اثبات ما دخالت می‌کنند که دلیل خالص نیستند.
استفاده ابن‌سینا از لفظ شوق برای عشق خداوند
در ادامه امیرعباس علیزمانی -دانشیار گروه فلسفه دین دانشگاه تهران- درباره احتجاب الهی از منظر ابن‌سینا سخن گفت و افزود: فلسفه عشق به خدا به نقل از فلاسفه غیرایرانی خدا موجودی است که دو ویژگی دارد، کامل است و شخص است. اینکه چرا خدا باید شخص باشد به دلیل ارتباط با جهان و انسان و داد و ستدی است که برقرار می‌کند.
وی ادامه داد: هر سه دین بزرگ اسلام، مسیحیت و یهودیت به وجود خدا و شخص بودن او معتقدند و مهم‌ترین حد واسط موجودیت خدا را عشق الهی می‌دانند که لازمه خداباوری است.
علیزمانی اظهار کرد: عشقی که ابن سینا در رساله العشق به خدا نسبت می‌دهد، با عشقی که در بحث ما وجود دارد تنها اشتراک لفظی است. ابن سینا در عشق خداوند از لفظ شوق استفاده می‌کند. به این معناست که، در عشق ابن سینا خداوند هیچ جهت نفسی وجود ندارد، جهت انتظاری وجود ندارد و کامل است. به نظر من اگر قرار باشد یک فیلسوف سینوی با شلنبرگ بحث کند باید ابتدا مشخص کند که بحثشان فلسفی است یا کلامی. چرا که کامل بودن در معنای خود، جایی برای قوه، انتظار، منتظره باقی نمی‌گذارد. پس لازمه عشق در بحث شلنبرگ، تغییر است. افلاطون در رساله ضیافت خود به زیبایی توضیح می‌دهد که عشق وصف انسان‌هاست و نه وصف خداوند. در آنجا کاملا بیان شده است که عشق در جایی است که یک کمالی وجود ندارد، و جوینده در پی یافتن آن کمال است و تلاش می‌کند.
گزارشی از ترجمه فارسی خیام از تعلیقات بوعلی
سیدحسین موسویان -استاد بازنشسته مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران- نیز در مقاله خود با عنوان «ترجمه فارسی کهن از تعلیقات ابن‌سینا (احتمالاً از خیام)» گفت: مهدوی در کتاب مصنفات ابن‌سینا نقل می‌کند که تعلیقات مجموعه‌ای از ۱۳۰۰ تعلیقه است و پاره نوشته‌هایی که بهمنیار شاگرد ابن‌سینا آنها را از مجالس خصوصی‌تری که با ابن‌سینا داشته، جمع‌آوری کرده است.
وی ادامه داد: برای تصحیح تعلیقات ابن‌سینا، در یک فهرستواره‌ای از کتابخانه مینوی یک نسخه از تعلیقات دیدم که فارسی است و اصلاً متن عربی ندارد. وقتی این را مرتب کردم به نظر می‌رسید یک نسخه متاخر باشد. دیدم این نسخه خیلی خط خوردگی دارد و نیاز به اصلاح دارد و خیلی جاها خط خورده بود و برای من یقین شد که این نسخه برای خود مترجم است. البته خیلی جاها افتادگی داشت، مثلاً از ۱۳۰۰ تعلیق فقط ۵۰۰ تعلیق باقی مانده بود. یعنی دو پنجم آن باقی مانده بود.
موسویان خاطرنشان کرد: این اثر مترجم بسیار تلاش داشته تا مفاهیم فلسفی را با واژگان فارسی بیان کند که برای من نکته جالبی بود. خاصیت جالبی که از این نسخه دیدم برای اصطلاحات فلسفی عربی برابر نهادهای فارسی داشت و می‌تواند بهانه‌ای باشد تا متون فارسی را بتوان در دانشگاه‌ها تدریس کرد و تنها به متون عربی تکیه نکرد. همچنین شیوه خط و دستور و ادبیات به کار رفته در این ترجمه، ظاهراً به دوره خیام می‌خورد و این سبک گفتاری آن مربوط به قرن ششم است.
وی بیان کرد: در این مجموعه، سه رساله وجود داشت. یکی همین رساله تعلیقات دیگری رساله فقهی که خطی متفاوت داشت و معلوم بود که بعدها به آن اضافه شده، و دیگری رساله و شرحی از خیام بود که خیام از خطبه توحیدیه ابن‌سینا بود. و این هم قرینه شد که رساله‌ای که با نام خیام آغاز می‌شود می‌تواند قرینه‌ای از همان باشد که این رساله نیز ترجمه‌ای از خیام است و این دو با هم آمدند.
موسویان بیان کرد: ممکن است تمامی این نظرات اشتباه باشد و شواهدی بر رد آنها وجود داشته باشد، که من تاکنون به آن نرسیدم. چنانچه این ترجمه از خیام باشد، ارزشمند خواهد بود هم از این نظر که ترجمه فارسی فاخر آن و نیز نشان از ارادت خیام به ابن‌سینا دارد.
تئوری سردی و گرمی غذا و طب ابن‌سینا
محسن ناصری -پزشک و استاد فارماکولوژی دانشکده طب سنتی دانشگاه شاهد- نیز در مورد تأثیر طب ابن‌سینا در دنیای امروز سخن گفت و اظهار داشت: تئوری سردی و گرمی غذا در طب ابن‌سینا در حال گسترش در جهان است و روش‌هایی مانند فستینگ که از آموزه‌های او الهام گرفته شده، در کشورهایی مانند آلمان و آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی همچنین خواستار توجه ویژه به سردی و گرمی غذا در طب و سبک تغذیه شد و گفت که تئوری سردی و گرمی موادغذایی در همه دنیا گسترش خواهد یافت.
گفتنی است نشست حکمت سینوی نه تنها فرصتی برای بررسی و بازخوانی میراث فلسفی و علمی ابن‌سینا بود، بلکه نشان‌دهنده اهمیت نهادسازی و تداوم پژوهش‌ها در این حوزه است. این نشست با حضور اساتید برجسته و ارائه مقالات ارزشمند، گامی مهم در جهت احیای حکمت سینوی و معرفی آن به جامعه علمی جهانی بود.
در پایان شرکت‌کنندگان با گرفتن عکس یادگاری، خاطره این رویداد علمی را ثبت کردند.
ارسال نظر