مظفرنامه فیلمی از علی وزیریان است که به بهانه مروری بر آثار اکبر عبدی از شبکه نمایش پخش شد. این فیلم که محصول شبکه چهار سیما و تولید سال 1384 است درباره مظفرالدین شاه و ورود سینما به کشور است. البته نوع زاویه ورود به مسئله دوگانگی خاصی دارد که ژانر فیلم را نامشخص جلوه می دهد.

باید توجه داشت که پرداختن به یک شخصیت یا موضوع تاریخی باید بر پایه مستندات حقیقی باشد و اگر کارگردان یا فیلمنامه نویسی می خواهد در این ارتباط هجویه بیافریند باید آن را طوری انجام دهد که مرز بین واقعیت و خیال را برای مخاطب خود جدا کند. به این صورت که اگر مراد کارگردان استفاده از یک کاراکتر واقعی در داستانس خاسته از واقعیت است باید خیالی بودن داستان مشخص شود. نمونه اخیر این موضوع فیلم «آبراهام لینکلن علیه خون آشامان» است که هر بیننده متوجه خیالی بودن قصه آن می شود. یا وقتی که ما در پایان فصل اول سریال «فرینج» خبر اول یک هفته نامه را ورود اوباما به کاخ سفید می یابیم در حالی که این اتفاق در برج های تجارت جهانی می افتد و این ساختمان ها سالمند تخیلی بودن قضیه را به خوبی در می یابیم.

این اتفاق متاسفانه در فیلم مظفرنامه نمی افتد و ما نمیدانیم کجاهای داستان حقیقی و چه مواردی از آن ساخته ذهن فیلمنامه نویس هستند چرا که فضای کمیک فیلم که گاه به صورت کاملا جدی در می آید (صحنه ملاقات مظفر الدین شاه با دخترش و افکار درونی اتابک) این قوه تشخیص را از مخاطب دریغ می کند.

استفاده از فضای تالار وحدت و کاخ گلستان نیز به جای موزه لوور و کاخ ورسای که به شدت توی ذوق می زند از موارد دیگری است که ضعف فضاسازی فیلم را به دنبال دارد. به نظر می رسد فیلم با کمترین بودجه مورد نظر ساخته شده و شاهد مثال آن سفر شاه و همراهان وی از طریق دریای خزر است که در این فصل فقط از یک فیلم آرشیوی که در آن یک کشتی در دریا نشان داده می شود بهره گرفته شده و به خاطر تفاوت فضا و به ویژه اتالوناژ آن با فیلم حالت خنده داری به فیلم داده است و بیننده را به یاد تله تئاترهای تلویزیونی می اندازد.

این مسئله که شاهان قاجار در دوران حکومت خود ضربه های شدیدی به بدنه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایران وارد کرده اند غیرقابل انکار و مورد مذمت است و باید درباره آنها فیلم ساخت اما ورود سینما به ایران – هر چند از روی هوس شاهانه و به مثابه اسباب بازی – اتفاق بزرگی است که نمی توان به سادگی و با نمایش صحنه هایی کمیک از کنار آن گذشت. سینما در اوضاع اجتمعی سیاسی ایران نقش مهمی داشته و پس از آن نیز با پیروزی انقلاب اسلامی این نقش پررنگ تر و با اهمیت تر شده چرا که نسل جدیدی از فیلمسازان کشور خود را به سینمای جهان ثابت کرده اند.

فیلم از کمترین حرکت دوربین برای فیلمبرداری بهره برده و فضاهای آن عموما داخلی هستند که با دوربین ثابت فیلمبرداری شده اند و برای همین مظفرنامه تحرک خوبی برای تنوع بخشی هنگام تدوین برای کمک به فضاسازی بهتر نداشته است. بازی اکبر عبدی نیز اگرچه خوب و به جاست اما به خاطر فضای کمدی فیلمنامه جلوه های تاریخی خوبی را از خود بروز نمی دهد.

انتهای پیام/ن.ف