به گزارش خبرنگار سینماپرس، فیلم سینمایی «خودزنی» در شلوغی های سال 88 اکران شد و در بخش رقابتی جشنواره بیست و نهم پذیرفته نشد. به گفته احمد کاوری؛ کارگردان فیلم در زمان نامناسبی اکران شد و فروش خوبی هم نداشت. این فیلم کمتر مورد توجه منتقدان و رسانه ها قرار گرفت و در سکوت آخرین روزهای اکران خود را سپری می کند. طی نشستی با احمد کاوری و امیررضا دلاوری در سینماپرس در مورد کاستی ها و نقاط مثبت فیلم «خودزنی» صحبت کردیم که در ادامه می خوانید:

 

هفته های آخر اکران است. فروش فیلم چطور بود؟

 

کاوری: توقع فروش فروش برای فیلم «خودزنی» نداشتم. همین که در گروه اکران شود امتیاز برای فیلم محسوب می شد. البته اگر فیلم یک سال قبل اکران می شد شرایط فروش بهتری داشت. یکسال جنگیدیم که فیلم را فارابی اکران نکند چرا که این بنیاد دغدغه فروش ندارد. در نهایت هم فروش مناسبی برای آن نداشتیم.

 

«خودزنی» فیلمی عاشقانه است و قصه ای اجتماعی- سیاسی دارد و با حضور بازیگران شناخته شده ساخته شده اما مخاطب عام این فیلم را نمی بیند و از آن استقبال نمی کند. دلیل چیست؟

 

کاوری: فیلم صاحب نداشته و تهیه کننده آن اردشیر ایران نژاد فوت کرده است. فارابی هم که تهیه کننده دولتی است و ملاکش خیلی عرضه و فروش نیست. آن ها بیشتر روی ساخت فیلم تمرکز کرده اند. سینماهای طرف قرارداد فارابی هم خیلی کیفیت خوبی ندارند. این فیلم بعد از پایان تولید رها می شود. علیرضا سجادپور مخالفت جدی با این فیلم داشت و در جشنواره هم آن را از بخش رقابتی خارج کردند به همین دلیل فیلم در آن زمان دیده نشد. اگر به شکل منصفانه به «خودزنی» نگاه کنیم جز تمایلات شخصی آدم هایی که در دوره ای پست و مقامی داشتند و می خواستند فیلم را به سمتی که دوست داشته اند بکشانند هیچ ندارد. نگاه سیاسی چندانی ندارد و تنها فیلمی اجتماعی است که در بستری اتفاق می افتد. هرچند در کشور ما همیشه سیاست مطرح بوده و بحث های سیاسی وارد خانواده ها شده است اما وقتی وارد دنیای سینما می شویم خیلی ها نگران مطرح کردن مسائل سیاسی در فیلم می شوند. اداره نظارت و ارزشیابی وقت یکی از مکان هایی بود که از ساخت فیلم «خودزنی» نگران شده بود و اجازه ورود آن را به بخش مسابقه جشنواره فجر نداد. شاید نوع سیاست این گونه است که بدون هدف تولید فیلم کنند. فیلم موقعی خوب است که دیده شود و سلیقه مخاطب را ارتقا دهد. لحظاتی در فیلم هست که خیلی روی آن کار شده اما در نهایت احساس می کنیم بیشتر یک تجربه بوده است.

 

 

بازیگران فیلم تغییر کردند و فیلم من کلاسیک شد

 

فیلمنامه «خودزنی» اقتباسی از رمان «دزد سگ ها» است اما این فیلمنامه هنوز با جامعه فعلی ما فاصله هایی دارد به عنوان مثال نمی توان تصور کرد که زنی زیبا به تنهایی در خانه ای نزدیک به قبرستان زندگی کند. مسلما سختی های بسیاری برای تبدیل رمان به فیلمنامه ایرانی وجود داشته و باید سیاست های بسیاری رعایت می شده است. رمان «دزد سگ ها» تم سیاسی بیشتری نداشت؟ چقدر به اصل قصه وفادار بوده اید؟

 

کاوری: در آن سالی که فیلم ساخته شد تب و تاب مسائل سیاسی بسیار بود و حالا آن حساسیت ها وجود ندارد. آدم هایی که در طیف های سیاسی بودند حساسیت زیادی داشتند و سریع در مقابل هر حرکتی موضع می گرفتند. این فیلم شرایط زمان خودش را به درستی بیان می کند. هر چند نمی تواند حرف خودش را صریح بیان کند اما فضای گرفته ای در کل فیلم وجود دارد و آدم های قصه هیچ یک جرأت اعتراض ندارند. آدم های قصه همه سرگردان هستند مثل طیف وسیعی از جامعه ما که در سال 88 سرگردان بودند. فشار دولتی برای ساخت این فیلم وجود نداشت من این سرگردانی را در فضای جامعه درک می کردم. اگر شرایط آرام تری حاکم بود می توانست حرف های فیلم روشن تر بیان شود اما حالا باید برای یافتن حرف آن تلاش کنید. شاید فیلم به خاطر نوع ساختارهایی که انتخاب کردیم، درصدهایی از زندگی ایرانی فاصله دارد. ساختار ما مقداری کلاسیک است و این ساختار زمانی انتخاب شد که بازیگران فیلم مشخص شدند. در ابتدا قرار بود طیف دیگری از بازیگران در این فیلم حضور داشته باشند اما با توجه به شرایطی که فیلم از سر گذراند دیدم با این ترکیبی که انتخاب شده اند نمی توانم قصه را در بستر واقعی آن مطرح کنم. البته نه به خاطر کم توانی این بازیگران بلکه به دلیل ذهنیتی که تماشاگر از آن ها در ذهن دارد. اگر با آن بازیگران ساخته می شد ایرانی تر بود اما حالا به فیلم شبیه است. من برای نجات کلیت پروژه ناچار بودم این گونه رفتار کنم.

 

 

 

با این توضیحات شما من متوجه دلیل استفاده از امین حیایی و سکانس های خاص او در فیلم می شوم که هیچ توجیهی برای آن وجود نداشت؟

 

کاوری: برخی از بازیگران مانند امین حیایی و محمدرضا شریفی نیا به خواست تهیه کننده به فیلم اضافه شدند و بازیگرانی همراه این دو به فیلم اضافه شدند. متاسفانه فیلمنامه فیلم حرام شد. کسانی که متن را خوانده بودند می گفتند یکی از بهترین فیلمنامه ها است اما به من به عنوان فیلمساز یک درس می دهد که هیچ دانشگاهی نمی تواند این درس را بدهد. بارها به دلیل شرایط فیلم و پیش تولید طولانی آن به این نتیجه رسیدیم که از ساخت فیلم منصرف شویم اما با مشورت دوستان در نهایت تصمیم به ساخت گرفتیم. حالا با تجربه این فیلم به این نتیجه رسیدم که می توان فیلم را نساخت.

 

هشتاد درصد از فیلم شما وفادارانه به خط داستان پیش رفته است اما مواردی مثل رابطه فرحناز و کیانوش در فیلم شما در نیامده بود؟ هرچه شخصیت امیررضا دلاوری و لعیا زنگنه در فیلم خوب معرفی شده اند شخصیت های دیگر خیلی معرفی نشده اند و در حد تیپ باقی ماندند. این به ممیزی که بازنمی گردد؟

 

کاوری: فیلم ما چندان دچار ممیزی نشد. شرایطی که در دوران تولید این فیلم حاکم بود، سخت ترین دوران زندگی من محسوب می شد. طیف وسیعی از دست اندرکاران سینما در مقابل این فیلم موضع گرفتند و براساس سوءتفاهم هایی که برایشان ایجاد شد دایره انتخاب من را برای عوامل فیلم از تهیه کننده تا بازیگران خیلی محدود کردند. وقتی یک بازیگر خاص وارد فیلم می شود فضای آن را به صورت کلی تغییر می دهد. به همین خاطر من بسیار تلاش کردم که از این فضا بیرون بیایم اما نشد. حس من این است که خیلی از بازیگران در حد شخصیت نیستند و ضعیف تر از آن هستند که به عنوان یکی از شخصیت های فیلم معرفی شوند. در جریان عملی شدن فیلمنامه هر کس با توجه به ذهنیت خودش می خواهد کار خود را درست انجام دهد. وقتی همه شرایط را برای بهتر شدن کار فراهم می کنید اتفاقاتی غیر قابل پیش بینی موجب می شود که شکل فیلم به سمت دیگری هدایت می شود. در این فیلم به عنوان اولین فیلم مستقل 40 درصد از سبک و سیاقی را که می خواستم به عنوان یک زبان از آن استفاده کنم، وجود دارد. امیدوارم در فیلم بعدی به واقعیت صرف بتوانیم به خواست نهایی خودمان که ساخت یک فیلم درخشان است برسیم.

 

اگر کاراکتر شریفی نیا در «خودزنی» حذف می شد لطمه ای به فیلم وارد می شد؟ 

 

کاوری: شخصیت کیانوش در چند بستر از جمله عشق، دوستان، خانواده و نگاهش به دنیا و ایدئولوژی اش معرفی می شود که یکی از ابعاد آن در رابطه با کاراکتر شریفی نیا است. شاید اگر جور دیگری به آن پرداخته می شد اتفاقات بهتری رخ می داد اما در فیلم کاراکتر شریفی نیا اضافه نیست. در فیلم نشان می دهیم که شرایط برای رشد کیانوش وجود داشته اما خودش نخواسته که در مسیر درست حرکت کند. در قسمتی از فیلم به این مسئله تاکید داریم که شریفی نیا به کیانوش می گوید: گوشش از دهانش چهار انگشت فاصله دارد می خواند اما نمی شوند.

 

تدوین دایره وار فیلم از ابتدا به همین شکل طراحی شده بود یا در مرحله تدوین به این شکل درآمد؟

 

کاوری: بسیاری از موارد از پیش طراحی شده بود فقط یکی دو مورد در مرحله تدوین تغییر کرد. البته زمان بسیار اندک بود و ما تنها یک ماه برای تدوین فرصت داشتیم در حالی که برای تدوین «نفوذی» 9 ماه زمان گذاشتیم. یکی از درس های دیگری که این فیلم به من داد این بود که هیچ گاه برای جشنواره فیلم نسازم. هیچ وقت با تهیه کننده و یا سرمایه گذاری کار نکنم که اکران برای آن وجود نداشته باشد یا شرایط اکران را درک نکند. من پیش از ساخت این فیلم با چنین مشکلاتی آشنا نبودم.

 

 

 

آقای دلاوری با توجه به فضای سیاسی که بر پیش تولید فیلم حاکم بود چطور شد شما حاضر به بازی در «خودزنی» شدید؟

 

 

دلاوری: من جزء هیچ دار و دسته ای نیستم و به همین دلیل هم هست که حدود 19 سال است در عرصه بازیگری فعالیت دارم اما از جایگاهی مطابق با سابقه کاری ام برخوردار نیستم. هیچ اعتقادی به این حرف ها که فلان فیلم سیاسی است ندارم چرا که این فضا را خود همکاران ما پیش از خواندن فیلمنامه فیلم ایجاد کردند. درست است که برخی فیلم ها هستند که جهت و سمت و سویی دارند که بازیگر ترجیح می دهد در آن ها بازی نکند مانند فیلم هایی که در دو سه سال اخیر ساخته شده اند و به من هم زنگ زدند و بازی نکردم. اما این فیلم هیچ جهتی ندارد و در واقع بخشی از درگیری هایی که نشان داده می شود در مقطع زمانی که فیلم ساخته شده رخ داده است. با توجه به این که تجربه کار با احمد کاوری در «نفوذی» را داشتم وقتی به من پیشنهاد بازی در نقش اول فیلم شد با کمال میل پذیرفتم.

 

 

دلاوری: شخصیت فیلم در واقع قربانی برخی معضلات اجتماعی شده است که بخشی از این معضلات اجتماعی، مشکلات سیاسی است. فیلم «خودزنی» سیاسی نیست و این جوی که برای فیلم پیش از تولید ایجاد شده بود تنها در سینما هم نیست در تئاتر و تلویزیون هم همین طور است. متاسفانه بدون خواندن فیلمنامه در مورد آن قضاوت می کنند اگر این فیلم در دفاع از گروه سیاسی خاصی بود این گونه دو سال در نوبت اکران نمی ماند و در سکوت اکران نمی شد. برخی از همکاران ما دنبال برنامه هستند و همیشه ادعا می کنند که در چندین فیلم دعوت به کار شده اند اما نپذیرفته اند.

 

 

 

یکی از ایرادات وارده به فیلم در حد تیپ باقی ماندن برخی شخصیت ها است. در مورد شخصیت کیانوش هم همین طور بود و در تمرینات و دورخوانی ها اصلاح شد یا از ابتدا در متن شخصیت کیانوش کامل معرفی شده بود؟

 

 

دلاوری: اعتقاد چندانی ندارم که در فیلمنامه گذشته همه شخصیت ها معرفی شود چرا که اگر این طور باشد «خودزنی» به سریالی 50 قسمتی تبدیل می شد. شخصیت مهم فیلم به همراه نقش مکمل آن باید خوب معرفی شود البته این خلاقیت کارگردان و فیلمنامه نویس است که طوری فیلم را بازگو کنند که آدم ها قابل باور باشند. در این فیلم علاوه بر معرفی شخصیت کیانوش، آدم های دیگر قصه از طربق ارتباطی که با کیانوش دارند معرفی می شوند. شاید نکاتی بوده البته اندک که عوامل دیگر فیلم به احمد کاوری گوشزد کرده اند و موجب تغییراتی در فیلمنامه شده است.

 

 

 

شخصیت کیانوش چه اندازه به زندگی جوان های امروز ایران نزدیک است؟

 

 

 

دلاوری: هر شخصیتی که در داستانی قرار می گیرد و در فیلم بازگو می شود حتما مابه ازای بیرونی در جامعه دارد. به طور قطع آدم هایی در جامعه ما هستند که به این شکل زندگی می کنند اما نمی توان گت که همه اتفاقاتی که برای کیانوش رخ می دهد ممکن است برای یک فرد دیگر جامعه رخ دهد. ما از آدم هایی که قربانی اجتماع می شوند کم نداریم. کیانوش هم می تواند یکی از این آدم ها باشد.

 

 

فیلمنامه که شما خواندید کاملا همین چیزی بود که اجرا شد یا تغییر هم داشت؟

 

دلاوری: فیلمنامه به همین شکل بود شاید سکانس های دزدی ماشین و یا برخی دیگر به این شکل نوشته نشده بود.

 

 

از متنی که شما در ابتدا خواندید و برای بازی ترغیب شدید تا کیانوش فعلی در فیلم «خودزنی» چقدر فاصله هست؟

 

 

دلاوری: من تمام تلاشم را کردم که به آن چه من فکر می کردم و یا کارگردان تصور داشت نزدیک باشد. من با توجه به سختی هایی که در طول کار تحمل کردم وقتی به کلیت فیلم نگاه می کنم به نظرم فیلم قابل قبولی شده است. اگر این فیلمنامه دیگری به غیر از «خودزنی» بود و یا کارگردان دیگری قرار بود آن را بسازد من برای بازی در آن حاضر نمی شدم. البته حالا که به فیلم نگاه می کنم احساسم این است که می توانستم بهتر از این هم ظاهر شوم. متاسفانه خستگی روحی در آن دوران موجب شده بود که به خوبی در برخی سکانس ها ظاهر نشوم.

 

 

سکانس های بازی متقابل شما با خانم لعیا زنگنه به خوبی از آب درآمده و تاثیرگذار است. این سکانس ها چه میزان محصول دورخوانی و تمرین بوده و چقدر محصول بداهه و اجرای سر صحنه است؟

 

 

 

دلاوری: پیش از شروع کار فرصت چندانی برای تمرین وجود نداشت چرا که من در روزهای پایانی پیش تولید به گروه پیوستم اما به طور کلی بازیگرانی که در مقابل من بازی می کردند مانند آتیلا پسیانی، لعیا زنگنه، نادر سلیمانی و سینا رازانی بازیگران حرفه ای بودند که کار با آن ها لذت بخش بود. سکانس هایی که من و خانم زنگنه در خانه قبرستان داشتیم برای من دوست داشتنی هستند. در خانه ای که سردی لازم را در خود داشت. وقتی به «خودزنی» نگاه می کنم به این نتیجه می رسم که کمتر بازیگری می توانست مانند خانم زنگنه این چنین ظاهر شود. انرژی که از ایشان ساطع می شد به من کمک زیادی در بازی می کرد. یکی از مزایای کار با فردی همچون احمد کاوری این است که بازیگر و کارگردان است و خوب می داند از یک بازیگر چه توقعی دارد.

 

راجع به کارگردانی صحبت کردید شما در سال های اخیر با دو کارگردان متفاوت کار کردید. یکی ابراهیم حاتمی کیا در فیلم «چ» و دیگری احمد کاوری و اولین فیلم مستقلش «خودزنی». کار با کارگردان با تجربه نسبت به یک کارگردان تازه کار چه تفاوتی دارد؟

 

 دلاوری: نظر شخصی من این است که کارگردان حرف اول و آخر را در فیلم می زند. فیلمنامه های بسیاری هستند که کیفیت چندانی ندارند اما با کارگردانی خوب به یک اثر تاثیرگذار تبدیل می شوند. دو کارگردانی که از آن ها نام بردید افرادی بودند که می توان به آن ها اعتماد کرد. حاتمی کیا از کارگردانانی است که من بسیار دوست داشتم در فیلمش بازی کنم. کارگردانی که بازی برایش بسیار اهمیت داشت و پیش از شروع فیلمبرداری برای بازیگران زمان تمرین گذاشته بود.

 

انتهای پیام/ف/ن.ف