جنگ بزرگترین بلای غیرطبیعی جوامع امروزی انسانی است چرا که بروز آن منوط به برنامه ریزی قبلی و اهداف از پیش تعیین شده است و این طور نیست که اتفاقی جنگی به وجود آید. در قبال هر جنگی دفاعی وجود دارد که در صورت آمادگی قوای رزمی کشور مورد تجاوز قرار گرفته بسیار بهتر و منسجم تر انجام خواهد شد و پس از ان است که موارد دیگری مثل تسلیحات نظامی و برابری قوا یا برتری آن در دوطرف و پشتیبانی مردمی و ... قرار می گیرد.

جمهوری اسلامی ایران یکی از باتجربه ترین نظام ها در استراتژی جنگ است چرا که در طولانی ترین نبرد قرن بیستم و به مدت هشت سال با کمترین تسلیحات نظامی نسبت به کشورمهاجم و بیش از چهل کشور یاری رساننده عراق متجاوز مقاومت کرده است.

بر آنیم که در این سلسله مباحث به مواردی چون نقش نیروهای مسلح در سینمای دفاع مقدس، قیاس سینمای دفاع مقدس با سینمای جنگ جهان، تاثیرات متقابل جنگ و سینما بر یکدیگر، تبعات جنگ در سیر تطور تاریخ سینمای ایران و آسیب شناسی و ارائه  راهکار پیرامون این موارد بپردازیم.

شلیک اول

سینمای ایران و سینماگران کشور با شروع جنگ تحمیلی احساس وظیفه کردند و از همان ماه اول کلید ساخت بسیاری از فیلم های دفاع مقدس زده شد که به دلیل وضعیت حساس انقلاب و تهاجم همه جانبه دنیا به رهبری امریکا و با قوای عراقی به کشور، فیلم ها رنگ و بوی احساسی و شعاری داشتند و رفته رفته به آثار سطح بالاتری تبدیل شدند.

 در این برهه سینمای ایران وظیفه اش را به بهترین شکلی انجام داد و برخی از فیلمسازانی که پیش از انقلاب دغدغه های دیگری داشتند به جنگ و تشویق مردم برای دفاع از وطن پرداختند که از قضا تبعات درخشان زیادی داشت و عمده آن به حرکت های خودجوش مردم و عشقشان به امام خمینی(ره) باز می گشت.

 برزخی‌ها، کانی مانگا، افق، مهاجر و بسیاری دیگر از فیلم ها ساخته شد که در آنها نسل انقلاب و نسل پیش از آن همدل و همدوش به ساخت آثار دفاع مقدس پرداختند. اولین شلیک هایی که تیر آن درست به هدف خورد. هرچند برخی از تصاویر به دلیل غلو زیاد تصنعی به نظر می رسید اما به هر حال تهییج قوای نظامی و پارتیزانی و نامنظم کشور را به دنبال داشت.

ناگفته نباید گذاشت که در این دوره مستندهای بسیار خوبی نیز پخش و از تلویزیون پخش شد که تاثیر بسیار زیادی در نمایش حقانیت ایران و معنویات حاصل از جنگ تحمیلی برای رزمندگان داشت و مشهورترین آنها روایت فتح زنده باد شهید آوینی با صدای آرامش بخش و منبعث از قرار قلبی اش بود که بینندگان ثابت زیادی را تماشاگر ثابت خود کرده بود و بازخورد بسیار بالایی داشت.

در دهه اول انقلاب که مصادف با ایام دفاع مقدس شد روحیه رزمندگی و دفاع از وطن و نقش رزمندگان و قوای رزمی در این زمینه به صورت مستقیم فیلم ها را گرفته بود و هیچ گونه نقدی در این زمینه دیده نمی شد. شخصیت ها همه سیاه و سفید بودند و غیر از خیر و شر چیزی در فیلم ها دیده نمی شد.

پرداختن به عملیات ها، حمله های جنگی، تک ها و پاتک ها، نبرد ایمان با ماشین جنگی دشمن و مواردی از این دست عمده محتوای فیلم ها را گرفته بود و فضای معنوی رزمندگان اسلام و سبعیت نیروهای دشمن وجهه ای کاملا حماسی و حقانیت طلبانه به فیلمها داده بود که اگرچه درست بود اما به دلیل ضعف در شخصیت پردازی و توجه بیشتر به موارد رزمی  فیلمهایی کاملا جنگی  و تک بعدی ساخته شد.