آكيرا كوروساوا بزرگترين كارگردان سينماي ژاپن است كه در تاريخ ۲۳ مارس ۱۹۱۰ در توكيو ژاپن در خانواده ای پر جمعیت به عنوان آخرین فرزند به دنيا آمد و در سنین جوانی فعاليت هنري خود با سمت دستيار كارگردان آغاز كرد.
معروف ترين ويژگي منحصر به فرد كوروساوا در آثارش به اصالت مثال زدني او برمي گردد. كوروساوا از معدود فيلمسازاني است كه توانسته بدون تأثيرپذيري از فرهنگ هاي غالب در دنيا فرهنگ و هنر سينماي كشورش را به جهانيان معرفي كند. نكته جالب توجه در آثار اين فيلمساز حفظ اصالت و فرهنگ كشورش است. به اين معني كه كوروساوا با وجود اقتباس از رمان هاي غربي فضا و فرهنگ كشورش را فراموش نكرده و در فضاسازي و قصه گويي حال و هواي فيلم هايش را با فرهنگ ژاپن طراحي كرده است.
بسياري از بزرگان و منتقدان سينما كوروساوا را استاد اقتباس در سينما مي دانند. اين كارگردان با اقتباس از آثار نويسندگان بزرگي چون تولستوي، شكسپير، داستايوفسكي و ... فيلم هاي شاخصي چون «سرير خون»، «آشوب»، «ابله»، «خواب بد»، «در اعماق» و ... را در كارنامه هنري خود دارد كه اقتباس هاي بسيار موفقي در كارنامه وي به حساب مي آيند.
كوروساوا كه فردي چپگرا بود در ۱۷ سالگي براي پيش گرفتن هنر و حرفه نقاشي از خانواده اش جدا شد و طولي نكشيد كه براي ساخت اولين فيلم بلندش اقدام كرد. ۴ فيلم اول اين كارگردان زير نظر دولت وقت ژاپن ساخته شدند كه از جمله آنها فيلم هاي مشهوري چون «سانشيرو سوگاتا» و «سانشيرو سوگاتا ۲» است. کوروساوا در این فیلم ها مروج روحیه میهن پرستانه و ملی گرایانه بود و جالب اینکه وی در فیلم های بعدی اش جهانبینی و مضامین کاملاْ متفاوتی را ارائه داد. فیلم های بعدی او، کوروساوا را از لحاظ اعتقادی فردی چپگرا و کمونیست معرفی کرد.
كوروساوا پس از جنگ جهاني دوم، بر خلاف ۴ فيلم اولش با فيلم «تأسفي براي جوانانمان نيست» به انتقاد از دولت ژاپن پرداخت و این انتقاد را در فیلم های بعدی اش به شکلی گسترده تر ادامه داد و حتی گاه نگاه خود را به جهان و وضعیت موجود معطوف کرد.
اين كارگردان با ساخت فيلم «راشومون» اولين موفقيت چشمگيرش در سطح جهاني را تجربه كرد و موفق به دريافت جايزه شير طلاي جشنواره ونيز شد. اين فيلم بيش از پيش كوروساوا را به عنوان فيلمسازي صاحب سبك به جهانيان معرفي كرد و پس از آن كوراساوا سبك هنري خود را با فيلم هايي چون «هفت سامورايي»، «قلعه پنهان»، «يوجيمبو (محافظ)» و «سانجورا» به بلوغ رساند.
توشيرو ميفونه بازيگر نامدار سينماي ژاپن يكي از دوستان نزديك كوروساوا بود كه در ۱۶ فيلم اين كارگردان بازي كرد كه آخرين همكاري آن ها به فيلم سينمايي «ريش قرمز» برمي گردد. همه فيلم هاي اين كارگردان در كشور ژاپن ساخته شده اند و تنها فيلم «درسو يوزالا» است كه در صربستان و شوروي سابق تصويربرداري شده است.
كوروساوا در طول ۵۷ سال فعاليت هنري موفق به كسب جوايز متنوعي از جشنواره هاي مختلف شد كه در ادامه به برخي از اين جوايز اشاره می شود.
از جمله این جوایز عبارتند از:
جايزه اسكار بهترين فيلم غيرانگليسي در سال ۱۹۵۱ براي «راشومون»
جايزه اسكار بهترين فيلم غيرانگليسي در سال ۱۹۷۵ براي «درسو اوزالا»
جايزه افتخاري آكادمي اسكار براي يك عمر دستاورد سينمايي در سال ۱۹۹۰
نامزد بهترين كارگرداني اسكار براي فيلم «آشوب» در سال ۱۹۸۶
جايزه بهترين فيلم‌نامه از آكادمي فيلم ژاپن در سال ۲۰۰۱ براي «آمه آگارو»
جايزه بهترين فيلم خارجي از جوايز آكادمي فيلم انگليس (بافتا) در سال ۱۹۸۷ براي فيلم «آشوب»
جايزه بهترين كارگرداني از جوايز بافتا در سال ۱۹۸۰ براي «كاگه‌موشه»
جايزه خرس نقره‌اي بهترين كارگرداني جشنواره برلين در سال ۱۹۵۹ براي «قلعه پنهان»
جايزه فدراسيون بين‌المللي منتقدين فيلم از جشنواره برلين در سال ۱۹۵۹ براي «قلعه پنهان»
جايزه ويژه سناي برلين از جشنواره فيلم برلين در سال ۱۹۵۴ براي فيلم «زندگي»
چهار جايزه بهترين فيلم از جوايز ربان آبي ژاپن براي «آشوب»، «كاگه‌موشه»، «ريش‌قرمز» و «قلعه پنهان»
نخل طلاي جشنواره كن در سال ۱۹۸۰ براي فيلم «كاگه موشه»
جايزه بهترين فيلم خارجي جوايز سزار فرانسه در سال ۱۹۸۱ براي فيلم «كاگه موشه»
سه جايزه بهترين كارگرداني از جوايز سينمايي ديويد دي دوناتلو ايتاليا براي فيلم‌هاي «آشوب»، «كاگه‌موشه» و «درسو اوزالا»
نشان يك عمر دستاورد سينمايي از انجمن كارگردانان آمريكا در سال ۱۹۹۲
جايزه انجمن منتقدين فيلم فرانسه در سال ۱۹۷۸ براي فيلم «درسو يوزالا»
دو جايزه بهترين فيلم خارجي از انجمن روزنامه‌نگاران فيلم ايتاليا براي فيلم‌هاي «درسو اوزالا» و «كاگه موشه»
جايزه بهترين كارگردان سال از انجمن منتقدين فيلم لندن در سال ۱۹۵۸ براي «آشوب»
نشان يك عمر دستاورد سينمايي از انجمن منتقدين فيلم لس‌آنجلس در سال ۱۹۸۵
جايزه افتخاري دستاورد سينمايي جشنواره فيلم مسكو در سال ۱۹۷۹
جايزه فدراسيون بين‌المللي منتقدين فيلم جشنواره مسكو در سال ۱۹۷۵ براي «درسو اوزالا»
جايزه ويژه جوايز فيلم‌هاي ورزشي نيكان براي مجموعه آثارش در سال ۱۹۹۸
راه‌اندازي جايزه «آكيرا كوروساوا» در جشنواره فيلم سانفرانسيسكو در سال ۱۹۸۶
جايزه سازمان بين‌المللي سينماي كاتوليك از جشنواره سن‌سباستين در سال ۱۹۸۵ براي «آشوب»
شير طلايي افتخاري جشنواره ونيز در سال ۱۹۸۲
جايزه سازمان بين‌المللي سينماي كاتوليك از جشنواره ونيز در سال ۱۹۶۵ براي «ريش قرمز»
شير نقره‌اي جشنواره ونيز در سال ۱۹۵۴ براي «هفت سامورايي»
شير طلايي جشنواره ونيز در سال ۱۹۵۱ براي «راشومون»
نشان ارزشمند «لژيون دو اونور» فرانسه در سال ۱۹۸۴
ضمن اينكه نشريه سينمايي اسكرين طي يك نظرسنجي از منتقدان و دوست داران سينما آكيرا كوروساوا را بهترين كارگردان غير آمريكايي تاريخ سينما معرفي كرد. آكيرا كوروساوا علاوه بر كارگرداني فيلم هاي ساخته شده در دنيا را نيز دنبال مي كرد و در مقاله اي ۱۰۰ فيلم مورد علاقه اش را مطرح كرده است كه در بين اين فيلم ها آثاري چون «مطب دكتر كاليگاري»، «سگ آندلوسي»، «توهم بزرگ»، «كلمنتاين محبوب من»، «زندگي شگفت انگيز»، «خواب بزرگ»، «مرد سوم»، «اتوبوسي به نام هوس»، «جاده»، «عموزاده ها»، «۴۰۰ ضربه»، «از نفس افتاده»، «سال گذشته در مارين باد»، «لورنس عربستان»، «پرنده ها»، «چه كسي ويرجينيا وولف را كشت؟»، «باني و كلايد»، «ارتباط فرانسوي»، «سولاريس»، «آني هال»، «فاني و الكساندر»، «سلطان كمدي»، «پاريس، تكزاس»، «خانه دوست كجاست؟» و «آتش بازي» به چشم مي خورند.
سينماي ژاپن اصالتش را مديون كوروساوا است چرا که در نبود وی مطمئناْ شکل و شمایل دیگری به خود می گرفت و همانند بسیاری از سینمای کشورهای دنیا غرب زدگی فراوانی در آن دیده می شد. جالب اين است که ژاپنی ها بر خلاف سایر کشورهای دنیا او را انساني غرب زده تصور مي كنند و این چنین وی را مورد شماتت قرار می دهند. این نگرش نسبت به کوروساوا نشاندهنده جهان بینی وسیع این فیلمساز است که تنها منحصر به خودش می شود و او را محدود به مرز و بوم خاصی نمی کند. با مروري بر كارنامه هنري اين كارگردان مي توان به راحتي متوجه توجه او به فرهنگ و هنر کشورش شد. گفتني است كوروساوا ۶ سپتامبر ۱۹۹۸ به دليل سكته مغزي در سن ۸۸ سالگي از دنيا رفت.
ارسال نظر