به گزارش خبرنگار سینماپرس جشنواره فیلم شهر، رویدادی مهم و تأثیرگذار برای جامعه شهرنشین امروزی است. چرا که با گسترش کلان شهرها، معضلات و مشکلات عدیده شهری و اجتماعی نیز گسترش پیدا کرده و حتی در برخی مواقع عوامل متعددی باعث شده تا تصویری مخدوش و منفی از جامعه شهرنشین ایرانی در سراسر دنیا نشان داده شود.

از این رو در آستانه برگزاری پنجمین جشنواره بین المللی فیلم شهر با «سیاوش حقیقی» دبیر این دوره از جشنواره گفتگوی مفصلی در مورد چرایی لزوم برگزاری جشنواره بین المللی فیلم شهر و تأثیرات آن بر فرهنگ و زندگی شهرنشینی و اهداف و آرمان های این جشنواره داشتیم که ماحصل آن از نظر مخاطبان گرامی سینماپرس می گذرد:

سیاوش حقیقی دبیر پنجمین جشنواره فیلم شهر که ارتباطات وی با مراکز و نهادهای مختلف فرهنگی زبانزد بوده و از جمله چهره های جوان، متعهد و شناخته شده در میان اهالی سینماست، به محض پذیرش این مسئولیت، نسبت به چیدمانی دقیق از مجرب ترین و فعال ترین افراد فعال در حوزه سینما به عنوان کادر اجرایی جشنواره اقدام نمود و اینک باید منتظر ماند با نزدیک شدن به برپایی این رویداد سینمایی، وی تا چه حد قادر خواهد بود نظرات اصحاب سینما، مدیران ارشد شهرداری تهران و خبرنگاران و نمایندگان رسانه های جمعی به عنوان افکار عمومی را جلب خواهد نمود.

وی در این گفتگو اظهار داشت: در تمامی دنیا شهرداری ها در کنار سایر نهادها اغلب وظیفه فرهنگ سازی جامعه را نیز بر عهده دارند. به همین خاطر این سازمان ها علاوه بر خدمات شهری همواره مشغول به انجام کارهای فرهنگی هستند تا بتوانند به این ترتیب سطح فرهنگی آحاد جامعه را در جهت جلب مشارکت بیشتر در مدیریت شهری بالا ببرند.

وی ادامه داد: قطعاً در دنیای امروزی که جدال فرهنگی در میان حکومت ها و جوامع مختلف حاکم شده است جامعه ای موفق و سربلند است که فرهنگ بالاتری نسبت به جوامع دیگر داشته باشد و این موضوع می تواند از ارتقای سطح رفتار مردم در بخش شهرنشینی آغاز شود و به سایر بخش ها تسری پیدا کند. مردم یک جامعه باید بدانند که وظیفه شهرداری به عنوان یک نهاد فرهنگی اجتماعی تنها معطوف به جمع کردن زباله ها و یا حل کردن معضل ترافیک نیست و وظایف بسیار سنگین تر و گسترده تری را نسبت به تمامی شهروندان خود داراست و آن ها می توانند درخواست های بسیار کلان تری را از شهرداری ها داشته باشند.

دبیر پنجمین جشنواره فیلم شهر خاطرنشان کرد: مردم در جامعه شهری باید این را بپذیرند که زندگی شهری همواره با مشکلات و مسائل گوناگونی همراه خواهد بود و آن ها باید برای برطرف کردن این مشکلات به صورت روزانه در حال فراگیری  آموزش سبک درست شهرنشینی باشند. همان گونه که همه ما آگاه هستیم جامعه ایرانی با تمامی تمدن و فرهنگ غنی که دارد متأسفانه هنوز در حوزه «مدنیت» و شهر نشینی دچار مشکل است و کمتر می داند برای اینکه به سمت و سوی یک زندگی بهتر، مهربان تر و ساده تر برود، باید چه چاره ای بیندیشد.

وی افزود: از این رو وظیفه سینما به عنوان یک هنر مهم و تأثیرگذار در این زمینه بسیار سنگین است چرا که جامعه همواره درک بهتری نسبت به سینما دارد و تجربه نشان داده که آثار سینمایی می توانند در فرهنگ سازی مردم یک جامعه نقش بسزایی را ایفا کنند. زبان سینما زبانی دوست داشتنی و شیرین است که می تواند تمامی مردم را نسبت به خود جذب کند و از این رو می توان پیام ها و مفاهیم غنی و درستی را از این رهگذر به مردم منتقل کرد.

حقیقی با تأکید بر اینکه سینماگران به دلیل آنکه کامل ترین هنر را در دست دارند همواره باید در کنار شهرداری ها کار فرهنگی انجام دهند، اظهار داشت: جشنواره فیلم شهر اصولاً از سینما استفاده بهینه می کند چرا که به وسیله سینما می تواند تمامی شاخصه های مهم آموزشی و فرهنگی را به مردم و جامعه منتقل کرده و آثار و بازتاب های مثبت آن را به سرعت دریافت کند.

این مدیر سینمایی با اشاره به اینکه جشنواره فیلم شهر از سال ۱۳۸۴ و از بدو تأسیس اش، دغدغه نهادینه کردن سبک زندگی ایرانی - اسلامی را در میان افراد جامعه داشته است خاطرنشان کرد:  جامعه ایرانی طی سال های گذشته از معیارهای اصلی خود دور شده و همین امر مهم باعث شده تا مقام معظم رهبری همواره تأکیدات ویژه ای بر وضعیت فرهنگی جامعه داشته باشند به همین دلیل هدف اصلی برگزاری جشنواره فیلم شهر امسال نهادینه کردن سبک زندگی ایرانی - اسلامی در جامعه است.

وی ادامه داد: این امر مهم از دور اول برگزاری جشنواره و در زمان مدیریت همکاران خوبمان پیگیری می شد و ما نیز همچنان به آن پایبند هستیم. خوشبختانه جشنواره فیلم شهر طی تمامی سال های برگزاری اش به رشد و شکوفایی بسیار خوبی رسیده و از دوره سوم به بعد به نوعی همه هنرمندان سینمای ایران پای این جشنواره ایستاده اند.

حقیقی سپس در ادامه این گفتگو با اشاره به اینکه هر برنامه یا جشنواره ای می تواند همواره با ایراداتی نیز همراه باشد اظهار داشت: یکی از الزامات برگزاری یک جشنواره خوب تولید فیلم متناسب با اهداف آن جشنواره است. ما نیز باید در جشنواره فیلم شهر به جایی برسیم که شهرداری برای برگزاری این جشنواره به فیلمسازان شاخص سینمای ایران بتواند سفارش ساخت فیلم های سینمایی را بدهد تا در میان طیف های مختلف مردمی شاهد تأثیرات مثبت آن باشیم اما متأسفانه این اتفاق در سینمای ایران و در هیچ یک از جشنواره های موضوعی رخ نمی دهد و ما تنها از ظرفیت و تولیدات سالانه سینمای ایران استفاده می کنیم.

وی افزود: جشنواره های موضوعی سینمای ایران می بایست خودشان به فیلمسازان خط و مشی بدهند و تنها به ارزیابی فیلم های سینما که شاید چندان هم با اهداف مورد نظر جشنواره ها تطابق ندارند بسنده نکنند. شهردای تهران می بایست به عنوان بنیانگذار جشنواره فیلم شهر مانند نیروی انتظامی در سالهای پیش که با ساخت انیمیشن هایی همچون «سیاساکتی» توانست فرهنگ نظم عمومی ترافیک و یا کمربند ایمنی را در میان آحاد افراد جامعه نهادینه کند، با ساخت و تولید فیلم های کوتاه و بلند در حوزه فعالیتهای خود اقدامات موثر و عملی انجام دهد.

وی ادامه داد: ما در پنجمین جشنواره فیلم شهر دو اصل را مد نظر قرار داده ایم تا بتوانیم تأثیرات بهتری روی شهروندان داشته باشیم. اول آنکه فیلم هایی که در این دوره از جشنواره به نمایش درمی آیند اغلب فیلم هایی هستند که تاکنون امکان اکران عمومی پیدا نکرده اند و مخاطبان بیشتری میتوانند جذب تماشای این فیلمها شوند و در ادامه این موضوع ما روی فیلم های کوتاه و مستند که معتقدیم هدف اصلی ما بیشتر در آن ها نمود پیدا می کند هم متمرکز شده ایم، چرا که تجربه نشان داده مردم نسبت به فیلم های مستند بسیار حساس هستند و با دقت نظر بالایی آن ها را تماشا می کنند. به عنوان مثال ما اگر مستندی در مورد زنان و یا اعتیاد در جامعه امروزی داشته باشیم و این فیلم ها در جشنواره جایزه ای بگیرند، از یک سو می توانیم خواسته های خود از سینما را برای سینماگران ملموس تر مطرح کنیم و از سوی دیگر مردم با این فیلم ها ارتباط برقرار می کنند و بدین ترتیب جشنواره به موفقیت می رسد.

حقیقی سپس دومین تمهید این دوره از جشنواره برای رسیدت به اهداف از پیش تعیین شده را تمرکز بر روی نشست های تخصصی و کارگاههای آموزشی و حضور مهمانان و کارشناسان خارجی در حوزه سینما و جوامع شهری برشمرد و اظهار داشت: فضای جامعه امروز ایران یک فضای مجازی است و اگر از این نشست ها و کارگاهها حتی یک تیتر کوچک و تأثیرگذار هم منتشر شود و در شبکه های مجازی مختلف که مردم به کرات از آن ها استفاده می کنند توسعه پیدا کند ما می توانیم به اهداف مهم خود دست پیدا کنیم. این امری است که حتی کارشناسان رسانه هم روی آن صحه گذاشته اند و ما می دانیم که امروزه از طریق این گونه رسانه ها به شدت می توان مردم را درگیر موضوعات شهری و آموزشی کرد.

وی سپس به بخش «فیلم محله» این دوره از جشنواره اشاره کرد و گفت: ما امسال به این بخش توجه و نگاه بسیار ویژه ای داشته ایم. چرا که شهرداری ها امکانات فنی و حرفه ای زیادی در دست دارند و از طریق فرهنگسراها که وظیفه شان انجام کارهای فرهنگی برای آحاد افراد جامعه است می توانند به بسیاری از مردم که مایلند نسبت به مقوله های مهم اجتماعی، فرهنگی و هنری از جمله سینما آگاهی بیشتری پیدا کنند و بدانند سینما چیست امکانات ویژه ای را ارائه دهند. از همین رو ما کلاس های آموزش فیلمسازی را در سطح شهر برگزار کرده ایم که تاکنون ۱۰۷۰ نفر از افراد جامعه از کودکان خردسال تا کهنسالان در آن ثبت نام کرده اند و در حین آموزش کارگردانی، فیلمبرداری و فیلمنامه نویسی با مسائل مهم شهری از جمله نظم، قانون گرایی و... نیز آشنا می شوند.

دبیر پنجمین جشنواره فیلم شهر سپس با تأکید بر اینکه اگر از میان تمامی این ۱۰۷۰ نفری که در کلاس های ما ثبت نام کرده اند تنها ۵ نفر نیروی کارآزموده بیرون بیایند که بتوانند برای سینمای کشور در مسائل شهری به خوبی خدمت کنند برای ما کافی است اظهار داشت:  این اتفاق در دوره های گذشته جشنواره فیلم شهر نیز به وقع پیوسته به نحوی که ما در دوره چهارم برگزاری جشنواره فیلم شهر فیلمساز کوتاهی داشتیم که در حال حاضر به صورت حرفه ای مشغول به کار فیلمسازی است و هم اکنون یکی از فیلم هایش از جشنواره ای معتبر در سطح بین المللی جایزه دریافت کرده است. ما معتقدیم که هریک از افرادی که در حال حاضر در این کلاس ها مشغول آموزش هستند یک نفر نیستند و یک خانواده اند و می توانند مسائلی را که آموزش می بینند به کل جامعه تسری و گسترش دهند.

این مدیر سینمایی سپس در پاسخ به این سوأل که چرا جشنواره فیلم شهر طی بیش از یک دهه که از برگزاری اش می گذرد نتوانسته به اهداف مورد نظرش دست پیدا کند گفت: هیچ جشنواره ای در کوتاه مدت تاثیرگذار نیست و باید یک پروسه زمانی نسبتاً طولانی از آغاز آن بگذرد تا بتواند به اهداف عالیه خود دست پیدا کند. از سوی دیگر اگر قرار باشد جشنواره ای تأثیر مثبت بر جامعه بگذارد باید تمامی مدیران و مسئولان برگزار کننده آن جشنواره از روز آخر برگزاری اش برای دوره های بعدی برنامه ریزی مستمر داشته باشند تا بتوانند از این رهگذر به شاخصه هایی که می خواهند از طریق سینما به مردم بقبولانند دست پیدا کنند اما جشنواره فیلم شهر به دلیل نحوه برگزاری و توقف چند ساله اش هنوز نتوانسته به این مهم دست یابد که امیدوارم از این پس مسئولان تدبیری برای برگزاری هرساله این جشنواره مهم و تاثیرگذار داشته باشند.

حقیقی در ادامه این گفتگو با اشاره به اینکه تلخی نگری در سینما و تلویزیون جامعه را به سمت فروپاشی برده است تصریح کرد: زندگی شهری در حال فروپاشی است و دیگر مانند گذشته برای مردم جذابیتی ندارد که دلیل اصلی آن هم تلخی نگری فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی هستند که به عنوان رسانه های بسیار مهم و تأثیرگذار مرتباً نحوه زندگی غربی و به ویژه فرهنگ مصرف گرایی را در آثارشان برای مردم جامعه به نمایش می گذارند. 

وی افزود: من نمی دانم چرا برخی از مدیران فرهنگی و به ویژه فیلمسازان و سینماگران، جامعه را تا این حد تلخ و سیاه تصور می کنند؟ تا کی باید این رویه ادامه پیدا کند؟ آیا جامعه ای که ما در آن زندگی می کنیم به این تلخی است که برخی از فیلمسازان به دلیل توجه جشنواره های جهانی می خواهند در آثارشان روی آن تمرکز کنند تا از این رهگذر فیلم هایشان در دنیا دیده شده و بعضا جوایزی نیز دریافت کند؟ من امیدوارم که مسئولان و مدیران فرهنگی و هنری کشور دست در دست هم داده و تدبیری جدی برای این گونه تولیدات هنری که آسیب های جدی را به جامعه وارد می سازد بیندیشند. ما باید پیش از هر کار دیگری دست به تولید آثاری در رابطه با فرهنگ غنی خود بزنیم تا به جهانیان ثابت کنیم زندگی های ما این گونه که شما تصور می کنید تلخ نیست و از این رهگذر بتوانیم یک نوع شور و انرژی را در میان افراد جامعه مان نیز فراهم بیاوریم.

حقیقی گفت:‌ تلویزیون به عنوان یک رسانه فراگیر و تاثیرگذار باید پیش قراول اقدامات فرهنگی و هنری باشد و همقدم با جشنواره های دردمندی همچون جشنواره فیلم شهر گام های بلندی را جهت تحقق بخشیدن به اهداف و آرمان های عالیه ای که برای نظام و انقلاب در جهت منافع شهروندان و فرهنگ زندگی شهری پیش بینی شده است بردارد. اگر تلویزیون و سینما با همیاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرداری ها و همه نهادهای مسئول بتوانند با هم به یک تعامل مشترک دست پیدا کنند به راحتی می توان جامعه را ظرف مدت کوتاهی با برگزاری برنامه های مختلف به کلی متحول کرد. به عنوان یک مثال ساده، اگر در رسانه ملی بازیگران مطرح و سرشناسی که مردم آن ها را دوست دارند در برنامه های آیتم گونه به تبلیغ و آموزش زندگی ایرانی - اسلامی بپردازند می توان زنگار فرهنگ غربی را که این روزها جامعه ایران را پوشانده است به کلی زدود و از بین برد.  

وی سپس عدم تخصیص بودجه مناسب برای رسیدگی به کارهای اساسی در مقوله های فرهنگی را یکی دیگر از نکات منفی کشور دانست و یادآور شد: بودجه های فرهنگی ما در ایران اگر تقسیم به تعداد مردم شود حتی یک ۲ ریالی هم به مردم جامعه نمی رسد. این در حالی است که در اکثر کشورهای پیش رفته جهان بیشترین بودجه ها صرف مسائل فرهنگی و هنری می شود چرا که اغلب حکومت های دنیا به این مهم دست یافته اند که به وسیله فرهنگ و هنر می توانند به تمامی اهداف خود دست پیدا کنند. من امیدوارم دولت ها هنگام تعریف بودجه، قدری بیشتر به مقوله های فرهنگی اهمیت داده و بودجه این بخش را بیش از پیش افزایش دهند تا مدیران بتوانند در کنار شهرداری های کشور که همواره مشغول انجام کارهای فرهنگی هستند دست به تولید آثاری بزنند که برای جامعه شهری مثمر ثمر باشد.

حقیقی سپس با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب هم در یکی از دیدارهایشان با اعضای شورای اسلامی شهر تهران حرکت شهرداری ها را مثبت ارزیابی کرده اند اظهار داشت: من نقل به مضمون عرض می کنم که حضرت آقا فرموده اند: «شهرداری آنقدر مهم است که هر حرکتی انجام دهد در کل کشور تسری پیدا می کند.» پس از این رو من امیدوارم دغدغه هایی که در شهرداری ها برای مقوله های اجتماعی و فرهنگی وجود دارد با کمک تمامی مدیران و دست اندرکاران و سیاست گذاران کلان فرهنگی کشور به یک انسجام رسیده و بتواند تاثیرات مثبتی را برای جامعه به ارمغان آورد.

دبیر پنجمین جشنواره فیلم شهر در ادامه این گفتگو با تاکید بر اینکه فیلم و سینما تاثیرگذارترین رسانه ها در جامعه هستند گفت: امیدوارم ما طی سال های آتی بتوانیم با نگاه های کارشناسی شده در جشنواره فیلم شهر به فیلمسازان سفارش تولید آثاری را بدهیم که برای جامعه لازم و مفید است. همان گونه که در فراخوان این دوره از جشنواره نیز آمده است، اشاعه­ فرهنگ مهربانی، تقویت روحیه­ صبر میان شهروندان، گسترش نشانه­ ها و نمادهای فرهنگ اسلامی - ایرانی در شهر،   اشاعه و ارتقاء فرهنگ نظم و قانون­گرایی، توجه شهروندان به ارزش­ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، آشنایی شهروندان با تغییرات فرهنگی نامطلوب و آسیب های آن و تحکیم بنیان خانواده و بیان جنبه­ های مثبت افزایش جمعیت جزو مقولات کارشناسی شده ای است که ما آن ها را به عنوان سیاست های کلی برگزاری جشنواره در نظر گرفته ایم اما متاسفانه امکان ساخت فیلمی با این مفاهیم و مضمون ها برایمان فراهم نشد.

وی ادامه داد: اگر این مفاهیم ارزشمند که به نوعی دغدغه ما تلقی می شوند می توانستند تبدیل به فیلم شده و برای مردم به نمایش گذاشته شوند قطعا تاثیرات شگفتی را به بار می آوردند. هرچند که من یقین دارم در دوره بعدی جشنواره قطعا این اتفاق مهم خواهد افتاد چرا که تیمی که در حال حاضر به عنوان هیئت مدیره موسسه تصویر شهر و اعضای سیاست گذاری جشنواره فیلم شهر فعالیت می کنند که در راس آن ها آقایان محمد خزاعی، اکبر نبوی و پژمان لشگری پور قرار دارند، همگی جزو تهیه کنندگان شاخص سینمای ایران هستند و نسبت به سینما آگاهی کاملی دارند. جدا از این امر این افراد دغدغه مند هستند و از این رو می توانند خروجی بسیار مناسبی از حضورشان در موسسه تصویر شهر باقی بگذارند.

حقیقی سپس برگزاری مستمر جشنواره فیلم شهر را نیز یکی دیگر از کارهای اساسی برای دستیابی به آرمان های جشنواره برشمرد و گفت: هرچند که استمرار برگزاری جشنواره فیلم شهر منوط به نظر رئیس سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران است اما بنده این پیشنهاد را دارم که این جشنواره باید از این پس به صورت سالانه برگزار گردد تا ما بتوانیم تاثیرات کلان خود را نه در دراز مدت که در مدت بسیار کوتاه تری در جامعه شهری شاهد باشیم.

حقیقی در بخش پایانی این گفتگو در مورد تغییرات پنجمین دوره جشنواره فیلم شهر نسبت به ادوار قبلی جشنواره گفت: جشنواره فیلم شهر در پنجمین دوره برگزاری اش تغییر زیادی ندارد. چرا که ما روی اصول و قواعد قبلی جشنواره پایبند بوده و هستیم و تنها بخش های کوچکی از جمله بخش اقلام تبلیغی را به آن اضافه کرده ایم. همچنین در این دوره از جشنواره ما بسیار گسترده تر از گذشته فکر می کنیم و مهمانان بسیار بزرگ و ارزشمندی را از جای جای جهان به ایران دعوت کرده ایم تا در ایام برگزاری جشنواره در کنار مردم ایران باشند و بتوانند با علاقمندان در مورد موارد گوناگون با محوریت زندگی شهرنشینی به گفتگو بنشینند.   این دوره جشنواره در مقیاس وسیع و با برنامه های متنوع طراحی شده که امیدواریم افق تازه ای را در حوزه سینمای اجتماعی و شهری رقم بزند.