به بهانه زادروز ۱۰۷ سالگی آکیرا کوراساوا، فیلمساز مطرح قاره آسیا نگاهی گذرا به زندگینامه، فعالیت های هنری و افتخارات این فیلمساز ارزشمند داشتیم و با ۲ تن از فیلمسازان برجسته سینمای کشور آقایان کیومرث پوراحمد و محمد متوسلانی گفتگویی انجام دادیم.

آکیرا کوروساوا فیلمسازی ژاپنی است که در سال ۱۹۱۰ در حومه شهر توکیو به دنیا آمد. این کارگردان را می توان بهترین کارگردان سینمای ژاپن و حتی آسیا دانست. کوروساوا با وجود اینکه چندین فیلم ساخته بخود با ساخت فیلم سینمایی «راشومون» به شهرتی جهانی دست یافت و توانست با این فیلم سینمایی موفق به کسب جایزه شیر طلای ونیز شود. اما به زعم بسیاری از منتقدان و کارشناسان سینما فیلم سینمایی «هفت سامورایی» درخشان ترین اثر این کارگردان است که به عنوان شاهکاری در تاریخ سینمای جهان محسوب می شود.

از مشخصات بارز در کارنامه کوروساوا می توان به متفاوت بودن آثارش در سبک ها و ژانرها اشاره کرد. با وجود اینکه این کارگردان دارای زبان سینمایی خاصی است در کارنامه وی آثار متفاوتی در ژانرها و موضوعات مختلف می توان یافت که نکته جالب توجه در کارنامه او موفق بودن این کارگردان در ساخت این آثار متفاوت است و با وجود اینکه در بین آثار کوروساوا فیلم های اجتماعی، جنایی و حتی کمدی بسیاری می توان یافت شهرت این کارگردان بیشتر به آثار تاریخی و شخصیت های سامورائی که خلق کرده مربوط می شود.

برخی از آثار مطرح این کارگردان بزرگ سینما عبارتند از:  «از جوانی گله‌ای نداریم» (۱۹۴۶)، «فرشته مست» (۱۹۴۸)، «دوئل آرام» (۱۹۴۹)، «سگ ولگرد» (۱۹۴۹)، «رسوایی» (۱۹۵۰)، «راشومون» (۱۹۵۰)، «ابله» (۱۹۵۱)، «زیستن» (۱۹۵۲)، «هفت سامورایی» (۱۹۵۴)، «سریر خون» (۱۹۵۷)،   «کاگه‌موشا» (۱۹۸۰)، «آشوب» (۱۹۸۵) و...

آکیرا کوروساوا طی چند دهه فیلم‌سازی موفق شد جوایز معتبری از جشنواره‌های بین‌المللی به‌دست‌آورد که بخشی از آنها عبارتند از: جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی در سال ۱۹۵۱ برای «راشومون»، جایزه افتخاری آکادمی اسکار برای یک عمر دستاورد سینمایی در سال ۱۹۹۰، جایزه بهترین فیلم‌نامه از آکادمی فیلم ژاپن در سال ۲۰۰۱ برای «آمه آگارو»، جایزه بهترین فیلم خارجی از جوایز آکادمی فیلم انگلیس (بافتا) در سال ۱۹۸۷ برای «آشوب»، جایزه بهترین کارگردانی از جوایز بافتا در سال ۱۹۸۰ برای «کاگه‌موشه»، جایزه خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره برلین در سال ۱۹۵۹ برای «دژ پنهان»، جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدین فیلم از جشنواره برلین در سال ۱۹۵۹ برای «دژ پنهان»، جایزه ویژه سنای برلین از جشنواره فیلم برلین در سال ۱۹۵۴ برای «زیستن»، چهار جایزه بهترین فیلم از جوایز ربان آبی ژاپن برای «آشوب»، «کاگه‌موشه»، «ریش‌قرمز» و «دژ پنهان»، نخل طلای جشنواره کن در سال ۱۹۸۰ برای «کاگه‌موشه» و ....

اینک به بهانه زادرز ۱۰۷ سالگی این هنرمند شهیر ژاپنی محمد متوسلانی و کیومرث پوراحمد از کوروساوا برای مان گفتند.

محمد متوسلانی بازیگر، فیلمنامه نویس، تهیه کننده و کارگردان سینما در گفتگو با خبرنگار سینماپرس اظهار داشت: آکیرا کوروساوا از مطرح ترین فیلمسازان تاریخ سینما است که به فرهنگ کشورش وفادار مانده و اصالت را در آثار این کارگردان بزرگ به خوبی می توان دید. شخصیت های آثار کوروساوا شخصیت هایی بسیار روشن و گویا هستند که در مختص دنیای آثار این کارگردان بزرگ هستند. شکل روایی در فیلم های کوروساوا ساده است و او هیچگاه آثارش را بیهوده پیچیده نکرد و در عین سادگی مفاهیم عمیقی از فیلم های این کارگردان می توان استنباط کرد.

متوسلانی در ادامه خاطرنشان کرد: شخصیت ها در آثار آکیرا کوروساوا به گونه ای هستند که مخاطب به خوبی با آنها ارتباط برقرار می کند و بیننده با وجود اینکه این شخصیت ها شاید از فرهنگ او دور باشند می تواند آنها را به خوبی بشناسد.

وی افزود: با وجود اینکه آکیرا کوروساوا چندین اقتباس از آثاری دور از فرهنگ کشورش داشته اصالت این آثار را حفظ کرده و با بخشیدن رنگ و بویی ژاپنی به این آثار فیلم های سینمایی بسیار موفقی خلق کرده است. او همیشه به اصل آثاری که از آنها اقتباس کرده وفادار بوده و با این حال فرهنگ کشورش را هیچگاه از یاد نبرده است.

این کارگردان در ادامه اظهار داشت: کوروساوا در میزانسن بسیار تبحر داشت. میزانسن اصول کار در سینما و تئاتر است. در تئاتر صحنه ثابت است و در سینما به دلیل اینکه فیلمساز باید مکان مشخصی برای دوربین در نظر بگیرد اگر توجهی جدی به این مسأله نداشته باشد تصاویر بسیار نادرست و فیلم الکن می شود. با کمی دقت در آثار این کارگردان به خوبی می توان فهمید که کوروساوا در انتخاب میزانسن ها بسیار تبحر داشته و این یکی از مشخصات منحصر به فرد آثار این کارگردان است.

کارگردان فیلم سینمایی «کفش های میرزا نوروز» گفت: از نظر من اصالتی که کوروساوا در آثارش حفظ کرده است می تواند برای همه فیلمسازان نکته ای آموزنده باشد و فیلمسازان ما و به خصوص فیلمسازان جوان ما باید در آثار کوروساوا به این نکته توجه کنند که یک کارگردان با وجود اینکه آثاری جهانی خلق کرده است چگونه توانسته در همه آثار اصالت خود را حفظ کند.

متوسلانی در پایان خاطرنشان کرد: در بین آثار کوروساوا به مطرح ترین اثر سینمایی او «هفت سامورائی» بیش از همه آثارش علاقه مند هستم و فیلم های اولش از جمله «زیستن» را نیز دوست دارم و فیلم سینمایی «رویاها» نیز یکی از آثار این کارگردان است که به آن علاقه بسیاری دارم.

کیومرث پوراحمد فیلمنامه نویس و کارگردان سینما و تلویزیون در گفتگو با خبرنگار سینماپرس اظهار داشت: آکیرا کوروساوا فیلمساز بزرگی در تاریخ سینما محسوب می شود که سینمای ژاپن را جهانی کرد و آثار ارزشمند و ماندگاری را برای کشورش و سینمای جهان خلق کرد.

پوراحمد در ادامه خاطرنشان کرد: کوروساوا کارگردان بزرگی است اما نمی توان در او الگویی برای سینماگران کشورمان پیدا کرد چرا که جامعه و وضعیت سینمای ژاپن در آن زمان ارتباطی به جامعه امروز ما ندارد اما سالهای پایانی عمر او و رفتاری که با وی شد به این روزهای سینمای ما نزدیک است چرا که آن زمان کشور ژاپن با کوروساوا در ساخت فیلم سینمایی جدید همکاری نمی کرد و او پس از این اتفاق دست به خودکشی نافرجامی زد تا اینکه فیلم سینمایی «درسو یوزالا» را در صربستان و جماهیر شوروی سابق ساخت.

وی افزود: پس از این اتفاق باز هم با کوروساوایی که سینمای ژاپن را جهانی کرده بود رفتار خوبی نشد و این بار جرج لوکاس به همراه استیون اسپیلبرگ به سراغ کوروساوا آمدند و به او کمک کردند تا فیلم سینمایی «رویاها» را بسازد.

این کارگردان در ادامه اظهار داشت: کوروساوا از چند اثر ادبی نیز اقتباس کرد که از آثار محبوب من نیستند اما این مسأله که این کارگردان به سراغ آثاری دور از فرهنگ کشور خود رفته نمی تواند ضعف او باشد و نمی توان گفت که کوروساوا در روایت داستانهایش به بن بست رسیده و به سراغ آثار غربی رفته است. کوروساوا این آثار را با خلاقیت خود خلق کرده و این فیلم ها نیز به شدت ژاپنی هستند و اگر رفتن به سراغ این آثار را از ضعف های کوروساوا بدانیم فکری بسیار احمقانه است.

کارگردان مجموعه تلویزیونی «قصه های مجید» افزود: پیش از انقلاب در دوران جوانی فیلم سینمایی «هفت سامورایی» را دیدم و بسیار شگفت زده شدم. «هفت سامورایی» اثر درخشان کوروساوا است که پس از ساخت آن آمریکا به سراغ ساخت فیلم سینمایی «هفت دلاور» رفت. پس از انقلاب نیز فیلم های «ریش قرمز» و «زیستن» را دیدم که برایم آثاری فوق العاده بودند اما فیلم سینمایی «راشومون» از نظر من مهم ترین اثر سینمایی کوروساوا است. این فیلم سینمایی در زندگی شخصی من تأثیر بسیاری داشت و به چالش کشیدن مسأله قضاوت در این فیلم برای من بسیار جالب بود.

وی در پایان گفت: به اپیزودی از فیلم سینمایی «رویاها» که مربوط به فاجعه فوکوشیما می شد نیز بسیار علاقه مند هستم. برای من بسیار جالب بود که کوروساوا رخ دادن این فاجعه را ۲۱ سال قبل در این اپیزود به خوبی پیش بینی کرده است.