در سینمای ایران کمتر شاهد لشکرکشی کارگردان و تهیه‌کننده مقابل هم بوده‌ایم، نه اینکه تمام آثار سینمایی بدون اختلاف میان عوامل به ثمر رسیده باشد، نه! اما مورد عجیب فیلم سینمایی «قاتل اهلی» گویا فصل تازه‌ای میان روابط و مناسبات تهیه‌کننده به عنوان مالک حقوقی و کارگردان مالک معنوی فیلم، باز کرده است.
این فیلم بعد از کش و قوس‌های فراوان بالاخره در جشنواره سی و پنجم فجر روی پرده رفت و نتوانست مخاطبان، منتقدان و حتی برخی از عوامل خود را راضی کند چرا که دعوای میان دو طرف ماجرا بر کیفیت فیلم هم تاثیر گذاشت؛ دعوایی که منصور لشکری قوچانی را به عنوان تهیه‌کننده بر آن داشت تا موضوع را به خانه سینما بکشاند و این نهاد سینمایی را حَکَم قرار دهد. اما کانون کارگردانان سینمای ایران، در روزهای اخیر به این دعوا ورود پیدا کرد و تدوین و اضافه و کم کردن پلان‌های اثر سینمایی را حق کارگردان دانست؛ حقی که تهیه‌کننده نمی‌تواند در آن مداخله کند. از همین‌رو لشکری قوچانی در تازه‌ترین اظهارات خود متنی را در اختیار ایسنا قرار داد و در آن قضاوت را کاری سخت و از دغدغه‌های انسانی برای اجرای عدالت توصیف کرد. این تهیه‌کننده سینما که چندی پیش فیلم «هفت ماهگی» را روی پرده داشت، در نامه خود این نکته را یادآور شد که حکمیت اختلاف خود با مسعود کیمیایی را به خانه سینما سپرده است، نه صنف و نهاد دیگری: «مطابق قوانین و ضوابط در خانواده سینما، رفع اختلافات و حکمیت توسط هیات داوری خانه سینما انجام می‌پذیرد و تاکنون دو بار قضیه به گونه‌ای مطرح شده که گویا حکمیتی در خانه سینما یا کانون کارگردانان اتفاق افتاده است و به نفع ایشان رای صادر شده است.»
او در ادامه با اشاره به اینکه کیمیایی پیش از این حکمیت خانه سینما را نپذیرفته است، یادآور شد: اختلاف حقوقی براساس قرارداد منعقده است و بعد از چهار ماه نامه‌نگاری و انتظار، عدم پذیرش حکمیت خانه سینما، منجر به وارد شدن خسارت معنوی بزرگی به فیلم «قاتل اهلی» در جشنواره فجر شد. اما مشکل اصلی تهیه‌کننده این فیلم، تغییر در ماهیت و محتوای فیلمنامه بدون اجازه او است؛ تغییری که به واسطه آن، بعد از تدوین اولیه «قاتل اهلی» کیمیایی را بر آن داشت تا صحنه‌هایی به فیلم اضافه کند. طبیعی است که تهیه‌کننده بر اساس فیلمنامه مصوب قراردادی را منعقد می‌کند و انتظار دارد، فیلمبرداری و روند ساخت اثر، بر اساس همان قرارداد پیش رود. در پایان لشکری قوچانی بار دیگر حسن نیت خود را برای رفع مشکل «قاتل اهلی» نشان داد: «اگر کانون کارگردان‌ها می‌خواهد به جای هیات داوری خانه سینما حکمیت انجام دهد، از نظر اینجانب بلامانع است و با گشاده‌رویی می‌پذیرم.»
اما این تنها اعتراض لشکری قوچانی به عملکرد کیمیایی در حوزه کارگردانی نبود. او پیش از این سوم اسفندماه با انتشار نامه‌ای، بار دیگر از مسعود کیمیایی به شورای‌عالی تهیه‌کنندگان شکایت کرد: «اینجانب مراتب اداری و قانونی را پیگیری کرده و خواهم کرد و قطعا اگر خانه سینما حامی هنرمندان و هنربانان به عنوان داور توسط آقای کیمیایی پذیرفته نشود، پرونده از خانه سینما خارج و پیرو اختلافات حقوقی به قوه قضاییه ارسال می‌شود. اعتبار و میزان مشروعیت «خانه سینما» با عملکرد آقای کیمیایی در حال خدشه‌دارشدن است و اینجانب حسن‌نیت خود را با پیگیری قانونی توسط خانه سینما ثابت کرده‌ام. امیدوارم اعضای محترم شورای‌عالی تهیه‌کنندگان برای برون‌رفت از خلاف‌های مکرر استاد کیمیایی که باعث متضرر شدن بیشتر و بیشتر اینجانب می‌شود تدبیری بیندیشند.»
او پذیرفت نسخه مورد تایید کارگردان در جشنواره فیلم فجر روی پرده رود اما در نخستین روز برگزاری این جشنواره اهالی رسانه را فراخواند تا اثبات کند خواسته‌اش غیرمنطقی نیست: «شاید از آقای کیمیایی کوچک‌تر باشم، ولی تهیه‌کننده، پدر فیلم است و با عرض معذرت از ایشان، خود را پدر فیلم می‌دانم. من نمی‌خواهم سرنوشت سرمایه‌گذاران شش، هفت فیلم اخیر آقای کیمیایی به سرم بیاید و خانه‌نشین شوم.» لشکری قوچانی در همان جلسه رسما اعلام کرد از همان ابتدای کار تاکید کرده تا پولاد کیمیایی در فیلم حضور نداشته باشد. او در این جلسه با دفاع از پرویز پرستویی و نامه گلایه‌آمیز او به کیمیایی، عنوان کرد بدون حضور این بازیگر، «قاتل اهلی» ساخته نمی‌شد. پرستویی پیش از شروع جشنواره فجر در نامه‌ای عنوان کرد از اعتماد و عشقی که به «قاتل اهلی» داشته، سوءاستفاده شده است: «به دلیل احترام ویژه‌ای که برای مخاطبان عزیز قایل هستم، خواستم پیش از نمایش فیلم به ایشان اعلام کرده باشم که این فیلمنامه‌ای نبود که قرار بود بازی کنم و در نتیجه این فیلم که می‌توانست اثر خوبی در کارنامه همه ما ازجمله آقای کیمیایی داشته باشد، ارزشش را به مسائل شخصی باخت و آن نشد که با وجود «دیربودن» قرار بود، بشود!»به گفته لشکری قوچانی تدوین فیلم مورد تایید کیمیایی بوده اما بعد از مدتی، پولاد کیمیایی در گفت‌وگویی عنوان کرده نسخه نهایی مورد تایید پدرش نیست! بعد از اکران فیلم در جشنواره فجر، عملکرد عوامل در نشست پرسش و پاسخ مزید علت شد و بر حواشی دامن زد.
رفتار مسعود کیمیایی در این نشست با منتقدان و خبرنگاران و همچنین نحوه برخورد محمود گبرلو، به عنوان مجری این جلسه، فضا را متشنج کرد. در این جلسه فریدون جیرانی به دفاع از کیمیایی پرداخت و این در حالی است که دلایل منصور لشکری قوچانی و توضیحات او به حاشیه رانده شد. بعدها بهمن فرماآرا نیز در نامه‌ای از عملکرد کیمیایی دفاع کرد: «تقابل «هنر» و «بازار»، استحاله اقتصاد هنر به دلالی و واسطه‌گری و جابه‌جایی تخصص و تجربه با سرمایه‌داربودن، اینهاست که گریبانگیر هنر امروز ما، به‌خصوص سینماست که شاید نسبت به دیگر هنرها بازار و گردش پولی بیشتر داشته باشد، وگرنه بدیهی است که هر اثر هنری تنها و تنها یک مولف دارد و حق مولف به اثر، حق کارگردان به فیلمش را نمی‌توان چرتکه انداخت و حساب کرد.» او ٤٥ سال دوستی با مسعود کیمیایی را شاهد مثالی دانست تا ثابت کند کیمیایی بیدی نیست که با نسیم یک نهال بلرزد: «باقی هرچه هست هجوم بی‌امان سرمایه و رانت است به هنر که باید در برابرش ایستاد. مسعود کیمیایی ایستاده است، ما نیز ایستاده‌ایم.» در این مدت پولاد کیمیایی بیش از پدرش گفت‌وگو و بارها تاکید کرد تمایلی به حضور در فیلم نداشته و با وساطت پرستویی در «قاتل اهلی» بازی کرده است.
با این همه اما هیچ کدام از این دفاع‌ها و لشکرکشی‌ها، به نفع فیلم نبود. در این دعوا اخلاق بیش از هر چیز ملعبه قرار گرفت و قضاوت و موضع‌گیری آدم‌ها، آنهایی که سهمی در ساخته شدن اثر نداشتند، حواشی را به بحران تبدیل کرد. «قاتل اهلی» که یکی از فیلم‌های متقاضی اکران نوروز ٩٦ بود، حالا نسخه نهایی برای اکران روی پرده ندارد. کاش خانه سینما پیش از ورود نهادهای غیرسینمایی به این غائله پایان دهد.
* اعتماد
ارسال نظر