عشق کودکی اما ناکام عزیزاله و پری دستمایه روایتی تاریخی از مشروطه دوم است که در آن ( شهرام حقیقت دوست و مونا فرجاد) حسین پاکدل، اتابک نادری، سیروس همتی نیز به ایفای نقش می پردازند.
عزیزاله جوان جاهطلب از خاندان قجر که در سر سودای ترقی و پوشیدن ردای حاکمان را دارد، همچنان در رویای دست یافتن به عشق دوران کودکی خود و دختر عمویش پری که حالا همسر و دلباخته یکی از روحانیون مشروطه خواه (سید علی اوسط) است، به سر میبرد. عزیزاله در راه رسیدن به این عشق، بازیچه صاحبان قدرت همچون «عین الدوله» میشود و راه آنان را برای اعدام روحانی مشروطه خواه به جرمی نکرده، باز میکند.
**طنز راهی برای جذاب کردن داستان تاریخی
این روایت تاریخی که به وقایع پیش از رسیدن مشروطه خواهان تبریز به تهران و نگرانی حاکمان برای استقرار مشروطیت میپردازد، علاوه بر روایت یک ماجرای عاشقانه، مجالی است برای اعتراض به جهالت مردم که مورد سوء استفاده ریاکارانی با ظاهر مذهبی میشود.
در این نمایش «سیروس همتی» در نقش «شیخ مقصود» - به جرات می توان ادعا کرد بازی او از همه بازیگران نمایش یک و سر و گردن بالاتر قرار داشت- نقش روحانی نمای ریاکاری را ایفا کرد که حق و حقیقت را به سادگی قربانی مصالح شخصی میکند. در پرداخت شخصیت این روحانی درباری که با جعل روایت و سوء استفاده از سادگی نوچه هایش با حاکمان مستبد هم دست و هم داستان بود، طنز برخاسته از شخصیت ریاکار، نقش قابل توجهی دارد.
بخش دیگری از بار طنز نمایش را شخصیتهای زن فرعی داستان و حرکات و بازی اغراق شده زن پوشان بردوش داشتند که این خود تقابل دو نوع طنز (گفتار و حرکات شیخ مقصود و هجو اغراق در رفتار و حرکات زنانه) و دو کارکرد مختلف آن را به نمایش گذاشت: طنزی در خدمت آگاه سازی و انتقاد اجتماعی در مقابل هجوی برای سرگرم کردن تماشاچیان.
** تعزیه خوانی زنان سنت فراموش شده
تعزیه خوانی زنان در دربار قاجار همچون مراسم زنانه روضه خوانی مرسوم بوده است و البته سند چندانی از آن به جز چند عکس تاریخی باقی نمانده است. برخی با توجه به تعداد اندک عکس های تعزیه خوانی زنانه و تعزیه گردانی زنان، این مراسم را محتمل می پندارند اما برخی دیگر برگزاری این مراسم را با توجه به وجود تعزیه خوانان زن در نقاطی از کشور مانند گیلان، قطعی دانسته و حتی آن را منحصر به خانواده دربار نمی دانند.
به هر روی این گونه تعزیه خوانی به سنتی فراموش شده می ماند، که پرداختن به آن در نمایش «کلنکل» شایسته قدرشناسی دارد.
استفاده از گذشته نمایی یا فلاش بک را میتوان از دیگر نقاط قوت درام نویسی تقیان پور در تئاتر کلنل دانست که روند خطی و یکنواخت روایت را برهم میزند. نویسنده و کارگردان همچنین با استفاده از صدا و بازی یک کودک در نقش کودکی پری، کشمکش درونی عزیزاله را به نمایش گذاشته و عشق او را باورپذیر میکند. همین صداقت در عشق در کنار سرنوشت سرشار از ناکامی عزیزاله که بی هیچ دستاوردی بازیچه دست بزرگان قدرتمند شده است، او را به ضد قهرمان تبدیل میکند.
در کنار این نقاط قوت، به نظر می رسد که توجه به نکات اصلی داستان نویسی و بخش مهمی همچون گره گشایی بخش مغفول مانده متن نمایش است، چنانکه برخی مسائلی در نمایش اشاره میشوند اما با وجود اهمیتشان توضیح داده نمیشوند. ماجرای شفا گرفتن بیماری پری و مناسبات پدرش با پدر سید اوسط که به ازدواج این دو منجر می شود روشن نمیشود، حال آن که انتظار می رود داستان در پایان به سوالاتی که برای مخاطب ایجاد کرده است پاسخ دهد.
** کارکرد دراماتیک موسیقی زنده در خدمت کنشگری تئاتری
اجرای موسیقی زنده آن هم از زمان ورود تماشاگران به سالن و استفاده از صدای خوانندهای چون سالار عقیلی که قطعاتی را به آهنگسازی بابک زرین برای نمایش خوانده، از ویژگی های قابل تامل اجرای کلنل است.
هرچند گفته می شود موسیقی باید در خدمت اثر باشد و آهنگساز تئاتر باید نقش مکمل اتفاقات روی صحنه را ایفا کند، اما کنشگری تئاتری در کلنل به شکل دیگری خود را نشان میدهد؛ همانگونه که نوازندگان، ضرباهنگ درونی اجرا با بازیگران حفظ می کردند، بازیگران نیز با هماهنگی در اجرای ضربها (کوبیده شده همزمان گوش کوب ها در کاسه ها و یا ضرب کوبیده شدن عصاها) در اجرای موسیقی زنده مشارکت فعال دارند.
اجرای آغازین نمایش با استفاده از نمایش سایه ها، نوید کاری قدرتمند را به تماشاگران میدهد اما متاسفانه در ادامه نمایش این شیوه چندان مورد استفاده هدفمند قرار نمیگیرد در حالی که میتوانست به راحتی، کاستی اجرای نه چندان درخشان بازیگران و نیز دکور ساده نمایش را که همه وقایع پشت پرده و روی پرده ماجرا در آن اتفاق می افتاد و بدون کوچکترین تغییری به عنوان خانه و دربار و دادگاه و میدان اعدام استفاده می شد، جبران کند.
نمایش کلنل با بازی آرش آصفی، آتیه جاوید، مصطفی ساسانی، جواد پورزند، وحید نفر، علیرضا ناصحی، الهه شهپرست، حسین شفیعی، محمد شکری، سیامک توده فلاح، محسن مهری دروی، آناهیتا خسروی، سمیرا سلیمی، زینب قمری، میلاد ابراهیمی، مهیار طهماسبی، حامد بدیعی، نگار جعفری، سروناز جمشیدی، امیر باد بدست و آیسان حداد تا پایان آبان ماه به صحنه می رود.
ارسال نظر