قطعا یکی از عناوین و موضوعات اساسی که در برنامه های نوروز امسال در مقیاس سال های پیش پررنگ تر بود و در اقدامی جالب توجه تمامی شبکه های تلویزیونی اقدام به تولید عرضه ی برنامه سال تحویل داشتند. حتی شبکه آی فیلم که وظیفه تولید چنین برنامه هایی را ندارد.

همچنین تولید شوهای تلویزیونی با حضور سلبریتی ها در عرصه اجرا نیز یکی دیگر از شاخصه ی برنامه های رسانه در نوروز ۱۳۹۷ بود که طی این برنامه ها بازیگران و هنرورزان به عنوان مهمان حضور مستمر و فعال خود در رسانه را رقم زدند و در این میان شبکه نسیم با سه برنامه ای که بخش عمده آن به حضور سلبریتی های خواننده و بازیگر می گذشت، سردمدار این اتفاق بود.

اما در این میان نکته ی حایز اهمیت در رویکرد نوروز امسال رسانه ملی این است که چرا باید این حجم از برنامه ها با رویکرد یکسان برای مخاطب یکدست تلویزیون ایران طراحی شود و اصلا چه محتوایی پشت این جنس از برنامه ها است که ارزش سرمایه گزاری ویژه صدا و سیمای جمهوری اسلامی را دارد.

همچنین نکته ی دیگری که می بایست در ویژه برنامه های نوروز صدا و سیما در چند سال گذشته و بالاخص در ویژه برنامه های نوروز ۱۳۹۷ مورد توجه قرار داد، حضور برجسته و فراتر از متن چهره های ثابت و همیشیگی مانند احسان علیخانی و علی ضیا و ... است. حضوری که البته به جمع امسال ایشان چهره های جدیدی هم اضافه شده است.

مجریانی که بعضا هر کدام در مقاطعی ممنوع التصویر بوده اند و معلوم نیست چرا باید هر ساله چهره های خاصی به اجرای برنامه های ویژه سال تحویل بپردازند و این افراد چه ویژگی هایی دارند که سازمان عریض و طویل صدا و سیما، با بودجه بیت المال آن ها را نزد مخاطبان خود این چنین پُررنگ می کند و آیا این تضمین وجود دارد که هر کدام از این چهره ها به مانند مجریان سال های گذشته تلویزیون تغییر جهت ندهند و با استفاده از آبرو و اعتماد مردم به رسانه ملی و استفاده از پتانسیل های شهرت بخش آن، اقدام به راه اندازی اپوزیسیون ری استارتی‌ها و ...  در آینده نزدیک ننمایند.

قطعا آنچه که در رویکرد مجری محور رسانه ملی در برنامه هایی از این جنس قابل مشاهده است تمایل ویژه صدا و سیمای جمهوری اسلامی از برای رقابت با شبکه های ماهواره ای خارج از کشور می باشد و از این جهت به صورت ویژه با دکورها و مهمان های آنچنانی سعی در گرفتن گوی سبقت از آن ها دارند و در این میان سوالی که به وجود می آید این است که آیا به راستی از برای جذب مخاطب باید به کارهایی از جنس این برنامه های ماهواره ای روی بیاوریم و محتوای ارزشی رسانه در تولید برنامه منطبق با سبک زندگی اسلامی و ایرانی را تا به این اندازه پایین بیاوریم و تا به این مقدار از فرهنگ اسلامی و ایرانی خود فاصله بگیریم که خواننده موسقی پاپ، دعای تحویل سال نو را در یک برنامه تلویزیونی بخواند!؟

به این ترتیب اصلی ترین مسئله ای  که در تولید این دست از برنامه قابل طرح است میزان همخوانی آن ها با سبک زندگی اسلامی که بارها و بارها اهمیت آن توسط مقام معظم رهبری مطرح شده است که به نظر می رسد چه از بعد محتوایی و چه از بعد ساختاری در تولید این برنامه ها به آن توجه نشده است.

همچنین در حوزه سریال ها نیز نوروز ۱۳۹۷ هجری شمسی با یک اتفاق جدید و متفاوت نسبت به سال های گذشته در تلویزیون همراه بودیم و آن اینکه شاهد پنج اثر نمایشی کمدی بودیم که هر کدام از ترکیب بازیگران زیادی بهره مند بودند و برای اولین بار این تعداد مجموعه نمایشی آن هم به صورت کمدی در باکس شبانه صدا و سیما قرار گرفت و حال این سوال ایجاد میشود که آیا مخاطبان صدا و سیما در ایام نوروز فقط باید شاهد آثار کمدی و در اکثر موارد بدون محتوا مناسب باشند و اصلا به نیازها و سلیقه های مختلف مخاطب ایرانی مسلمان توجه شده است؟

از طرفی به این تعداد اثر نمایشی در ایام نوروز با توجه به حجم سفرها و مناسبات خانوادگی نیاز است که هزینه های سرسام آور را در اوضاع نامطلبوب مالی سازمان به همراه خواهد داشت.   اما سنت شکنی دیگری که در سریال های نوروزی امسال شاهد آن بودیم استفاده از موسیقی و رقص های مردان در مجالس خانوادگی بود که در دو سریال پایتخت و سریال دیوار به دیوار به حد زیاد و نامطلوبی مورد استفاده قرار گرفت که حتی در یکی از این مجموعه ها در نوبت تکرار بخش هایی از آن اصلاح شد و واکنش نویسندگان آن را در پی داشت که صدا و سیما به بی تدبیری متهم کردند.

جالب توجه آنکه از این دست موارد در فیلم های سینمایی خریداری شده در صدا و سیما زیاد بود. فیلم هایی که فقط با حذف بخش های کوچکی از آن ها بازتاب گسترده ای در فضای مجازی داشت ولی هیچکس به موارد پخش شده خلاف موازین صدا و سیما در شبکه نمایش اشاره ای نکرد.

البته مطلب دیگری که در حوزه پخش سریال های تلویزیونی، بالاخص در نوروز ۱۳۹۷ قابل طرح است، بی توجهی برخی سریال ها در امر تبلیغ محصولات خارجی و ایجاد ظرفیت  تبلیغی به صورت رایگان در محبوب ترین سریال های تلویزیونی است. به طور مثال مجموعه پایتخت که در بهترین باکس نمایشی سیما قرار دارد و سری پنجم آن با حمایت مستقیم سازمان های متولی پاسداری از انقلاب اسلامی ساخته شده است، اقدام به تبلیغ مجموعه گردشگری در ترکیه می کند و در اینجا هم مورد دیگری از ضعف مبانی تئوریک و سواد رسانه ای و بویژه نظارت ضعیف در بخش های مختلف رسانه ی ملی را می توان به وضوح مشاهده نمود.

همچنین در بحث خریداری فیلم های سینمایی این سوال وجود دارد که به راستی چه سیستم ارزیابی محتوایی در انتخاب این فیلم ها برای پخش در رسانه ملی وجود دارد و اساسا چرا فیلم بدون محتوای و بعضا مسئله داری همچون خوب بد جلف که سازندگان آن در چند ماه اخیر بارها به صدا و سیما توهین کردند و از فعالیت در آن ابراز پشیمانی داشتند از شبکه نمایش پخش می شود و آیا اصولا نظارت دقیقی بر عملکرد شبکه های متعدد سیما وجود دارد که در آن شاهد این حجم از ناهمگونی هستیم.

در حوزه پخش تیزرهای تلویزیونی فیلم های سینمایی به مانند سال های گذشته شاهد ناعدالتی و بی تدبیری هایی بودیم به نوعی که تیزر فیلم خرگیوش فیلمی که لوگوی آن تبلیغ موارد همجنس گرایانه است بارها از شبکه های مختلف پخش شد و البته که مانند موارد مشابه بعد از مدتی پخش این تیزها متوقف شد ولی چرا نباید از ابتدا با اینگونه موارد برخورد شود از طرفی تیزرهای فیلم به وقت شام بارها بارها از شبکه های متعدد پخش شد که علیرغم محتوای خوب و تحسین شده این فیلم، مجموع عملکرد سلیقگی مدیران رسانه ملی به نوعی بی عدالتی در حق سایر فیلم های سینمایی اکران نوروزی ۱۳۹۷ صورت گرفته است و در این حوزه باید دقت بیشتری صورت بگیرد.

اتفاق جالب توجهی که در نوروز امسال شاهد آن بودیم تولید برنامه ای به نام جشنواره نوروزی سین سیما بود که شبکه ها و برنامه های مختلف را وارد چالش رقابتی کرده بود؛ چالشی غیر کارشناسانه که بعضا پخش برنامه در حاشیه و تبلیغ برای رای دادن به این آثار در اصل قرار گرفته بود ولی نکته ای که باید به آن توجه شود این است که این برنامه ها قبل از اینکه مورد توجه مردم قرار بگیرند باید کیفیت فنی و محتوایی آن توسط کارشناسان مجرب بررسی شود و در مرحله بعد راهی آنتن شوند تا بتواند با مردم ارتباط درست و لازم را برقرار کنند.

در مجموع باید توجه داشت که در سال های اخیر شاهد یک ناهمگونی و مدیریت سلیقه ای بر بخش های مختلف صدا و سیما بودیم که البته هر روز این ناهمگونی و اختلاف بین بخش های مختلف این مجموعه بیشتر می شود و به نظر می رسد ریشه بسیاری از ضعف های رسانه ملی به عنوان مهمترین مجموعه رسانه ای نظام جمهوری اسلامی، نبود سیستم نظارتی کیفی و محتوایی در بخش های مختلف آن است و البته عدم توجه به فرهنگ و سبک زندگی اسلامی و ایرانی در تولید برنامه های مختلف هم از مهمترین نقاط ضعف این سازمان مهم محسوب می شود که فقدان آن در سال های اخیر به صورت ویژه ای خودنمایی می کند.