فیلم «مارموز» ساخته کمال تبریزی که فیلمنامه آن را «آیدین سیار» سریع نوشته است بالاخره پس از حواشی فراوان در سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر به نمایش درآمد. از اساس این فیلم برای فروش در گیشه ساخته شده و فاقد ارزش هنری است اما از این جهت که در جشنواره جهانی فجر پذیرفته شده و یکی از نماینده‌های ایران است (که حضور فیلم در چنین جشنواره‌ای خود جای بحث جداگانه دارد) نکاتی چند را درباره آن مرور می‌کنیم:

فیلمنامه اثر ایرادهای جدی دارد و مشخص است صرفا روی شوخی‌ها بنا شده نه شخصیت‌پردازی درست و توالی منطقی اتفاقات. شوخی‌ها در بعضی مواقع آنقدر اغراق شده و کاریکاتوری می‌شوند که اصل داستان را که به‌ خودی خود هم کیفیت قابل قبولی ندارد به حاشیه می‌برند، گویی تعدادی از طعنه‌ها به زور در فیلم گنجانده شده‌اند تا مبادا تیتر سیاسی‌ای از چند سال اخیر کشور دست نخورده باقی بماند.

شخصیت آزاده صمدی از اساس اضافی است و هیچ نقشی در داستان و اتفاقات ندارد، تنها کارکردش این است که باعث شده بخشی از فیلم در ترکیه فیلمبرداری شود که از قضا صحنه‌های خارج از کشور فیلم هم چند پله از باقی قسمت‌های آن عقب‌ترند. مشخص نیست چرا فیلمسازان ما اخیرا بر خود واجب می‌دانند به هر نحوی که می‌شود حتی به قیمت ضربه خوردن داستان و چند برابر شدن هزینه‌های تولید، قسمتی از فیلم‌شان را در کشورهای همسایه بسازند! از معدود نکات مثبت فیلم هم می‌توان به شروع آن یعنی سخنرانی قدرت الله صمدی در مجلس خیالی‌ای که در خانه‌اش ساخته اشاره کرد.

اگر بخواهیم «مارموز» را با سایر آثار کمال تبریزی مقایسه کنیم بهترین گزینه فیلم مارمولک است، به نظر می‌رسد انتخاب نام «مارموز» برای فیلم هم بی‌ارتباط با مارمولک نباشد! قصه اصلی هر دو فیلم سطحی و فاقد انسجام است، انگار تعدادی شوخی از ابتدا وجود داشته و به هر نحوی برای اتصال آنها به هم و تشکیل یک فیلمنامه سینمایی تلاش شده است، هرچند که در این مورد قصه مارمولک کمی قوی‌تر است. شوخی‌های مارموز هرچند که برخی لحظات مخاطب را می‌خنداند اما بسیار سطحی، تکراری و ماحصل جمع‌آوری متلک‌های سیاسی مردم در چند سال گذشته است، بر خلاف مارمولک که دست روی سوژه‌ای ناب و دست نخورده گذاشته بود و شوخی‌هایش بعد از پخش فیلم، تازه به جامعه و ادبیات طنز مردم راه پیدا کردند، علاوه بر آن در دقایقی از «مارمولک» در پس طنز کلامی آن مفاهیمی مهم و اثرگذار قرار داشت، از حیث بازیگری هم پرویز پرستویی عملکرد بهتری نسبت به حامد بهداد این فیلم داشت. «مارموز» به اذعان مخاطبان سقوط آزادی برای «کمال تبریزی» پس از مارمولک و مانند فیلم‌های اخیر او یکی از ضعیف‌ترین آثارش به حساب می‌آید، اما گویا سازندگان اثر تلاش دارند با شبیه سازی حاشیه‌هایی که برای «مارمولک» پیش آمد فروش گیشه آن را تضمین کنند.

*پارسا زهره‌ای