سینماپرس- سعید فصیح؛ در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی، اصلی‌ترین هدف آن روزگار موسسان حوزه هنری، ایجاد فرهنگ و هنری مبتنی بر معرفت اصیل انقلاب اسلامی و دینی و برآمده از خواست‌های برحق ملت ستم‌کشیده‌ ایران در عصر سیاه پهلوی بود. هنری که هم‌چنان از بی‌قیدی و بی‌بندوباری متجدد‌ مآب غربزده دوران پهلوی به دور بود و تحت سیطره اندیشه سیاسی چپ و مارکسیسم نیز قرار نداشت و خود را به گفتمان چپ‌زده آن روزگار تسلیم نمی‌کرد.

وقتی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی از سال 1360 وارد عرصه تولیدات سینمایی شد، سعی کرد با تولید آثاری که اولین آنها «توجیه» بود در راه نشان دادن سینمای انقلاب قدم بگذارد. محمدعلی زم نیز به عنوان رییس حوزه هنری اولین قدم ها را به عنوان نهادی نیمه دولتی که اندیشه های امام را ترویج و تصویر می کرد برداشت. همراه با آغاز این مسیر، جمعی از هنرمندان انقلابی به عنوان نسل اول جوانان انقلاب شروع به ساخت آثار سینمایی کردند و ماحصل این روند تربیت هنرمندانی چون مجید مجیدی، فرج الله سلحشور ، محمد کاسبی، شهریار بحرانی و... بود.

 "زم "پس از گذران چند سال که از آن به عنوان دوران آزمون و خطا تعبیر میشود، فعالیتهای سینمایی حوزه هنری را وارد جریانی از تفکر جدیدی کرد تا بتواند فیلمهایی را روی پرده بیاورد که در کنار رقیب سر سخت خود یعنی بنیاد فارابی وقت که برای ترویج آثار روشنفرکرانه در سینما تلاش می نمود، صرفاً سینمای موفق و پر مخاطب دفاع مقدس و انقلاب را به تصویر بکشد. اما در عمل این اتفاق رخ نداد و نگاه دیگری بر تولیدات حوزه هنری حاکم شد.به بیانی دیگر سینمای حوزه هنری متاسفانه توسط محسن مخملباف سیاست گذاری می شد و به همین دلیل سینمای اسلامی مورد نظر مخملباف و همفکرانش در حوزه هنری، نتایج مطلوب و درخور توجهی به بار نیاورد و سرمایه گذاری مسئولان بنیاد سینمایی فارابی در زمینه سینمای عرفانی هم نه تنها برای مخاطب عام سینما جذابیتی نداشت بلکه با برخورد سرد منتقدان سینمایی مواجه شد و در عمل شکست خورد.

پس از این دوره، حوزه هنری با پرچمداری شهید آوینی از ورود نگاه هایی جدید به سینما که پشت آن بهروز افخمی و ابراهیم حاتمی کیا بودند پشتیبانی كرد. اگرچه در این دوران نام حوزه هنری با این فیلم ها دوباره بر زبان ها افتاد، اما به دلیل برخی اختلافات فکری و دو دستگی ناشی از عقاید  افراطی مخملباف و معتدل و انقلابی  آوینی نتوانست با انتظارات حاکمیت خود را چندان همسو کند و سینمای حوزه هنری که قرار بود در بستر سینمای انقلابی و حمایت از هنرمندان انقلاب حرکت کند آنقدر از خط خود فاصله گرفت که کم کم دفتر رهبری از طریق سازمان تبلیغات اسلامی تصمیم به تغییر مدیریت کلان حوزه هنری گرفت تا نیروهای متعهد و انقلابی که در طول مدت ها از حوزه هنری فاصله گرفته بودند دوباره در حوزه هنری برای ساخت آثار انقلابی گرد هم آیند.

  پس از حجت الاسلام زم، حسن بنیانیان به عنوان رئیس حوزه هنری انتخاب شد. اگرچه در سال های ابتدایی ریاست بنیانیان نگاه امیدوارانه ای به سینما برای هنرمندانی که خود پایه گذار سینمای انقلاب بودند برای راه اندازی چرخ سینمای انقلاب در حوزه هنری شکل گرفت، اما رفته رفته جریان حاکم بر سینمای کشور بخش سینمایی حوزه هنری را نیز به سمتی برد تا فارغ از اهداف اولیه و ایدئولوژی های انقلابی، تنها نظر هنرمندان را تأمین کند نه متولیان نظام جمهوری اسلامی را!

در سال ۸۴ فیلم «زمستان است» ساخته رفیع پیتز، کارگردان ایرانی – فرانسوی که سرمایه گذار آن حوزه هنری بود سبب شد تا تذکرات جدی بر روند فعالیت های حوزه هنری در ساخت فیلم داده شود و چون پیشتر حوزه هنری برای فیلم «آفساید» جعفر پناهی نیز سرمایه گذاری کرده بود بازهم از روند نگاه های انقلابی بیش از پیش فاصله گرفت و حتی بنا بر شنیده ها با تذکراتی که آشکارا و پنهان به حوزه هنری و ریاست وقت آن یعنی حسن بنیانیان داده شد وی اعلام کرد از این پس آثار قوی تری را با رویکرد انقلابی تولید خواهد کرد که اگرچه نتیجه آن  وعده، تولید فیلمهایی با موضوعات انقلاب و دفاع مقدس شد اما نگاه انفعالی آنها به مفاهیم انقلابی هیچگاه نتوانست رضایت هنرمندان و سینماگران متعهد و ارزشی کشور را جلب کرده و حوزه هنری با اعتراضات متعددی از سوی طیف های مختلف سینما روبرو گردید.

 سازمان تبلیغات اسلامی وقتی با تذکرات مکرر به دلیل فعالیت های حوزه هنری روبرو شد، این بار برای آنکه درصد خطای پایین تری در روند فعالیت حوزه هنری رخ دهد، به سراغ افرادی رفت که در حوزه هنری رشد کرده بودند و نتیجه این رویکرد در انتخاب مدیر جدید کسی نبود جز محسن مومنی شریف.

از آنجا که ظرف سالهای گذشته حضور برخی نیروهای متعهد در بخش سینمایی دولت دهم به مذاق تعداد دیگری از سینماگرانی که به رغم برخورداری از روحیه انقلابی و لیکن انفعالی! خوش نیامده بود و با توجه به تعطیلی خانه سینما پایگاهی غیر از حوزه هنری برای طرح نظرات و دیدگاههای خود نیافته بودند، به نظر می رسد انتخاب مومنی نیز تاکنون نتیجه چندانی در دستیابی تولیدات سینمایی به هویت انقلابی و رفع نگرانی های حاکمیت در بر نداشته و گواه این ادعا ابراز علنی نگرانی رهبر انقلاب در دیدار با نمایندگان خبرگان است. اگرچه نمیتوان منکر شخصیت فرهیخته و متعهد مومنی و دغدغه هایش در حوزه کتاب و ادبیات بود اما غفلت از سینما در حوزه هنری جبران ناپذیر است.

  نگارنده معتقد است همچنان تعریف مشخصی از "هویت انقلابی"در نهاد معتبری چون حوزه ارائه نشده و این خود باعث تعدد سلایق و حتی افتراق های شدید میان نیروی ارزشی و متعد به آرمانهای انقلاب شده است. آیا زمان آن نرسیده که حوزه هنری با تغییر رویکرد خود در سینما، با باز تعریف شاخصه های هویت انقلابی به انحاء مختلف، دایره حمایت از نیروهای مومن و انقلابی را بنا بر تاکید مقام معظم رهبری توسعه داده و تنها به ارائه گزارش و دریافت بازخوردهای کلی از فعالیت عمومی خویش اکتفا نکند؟

در قالب نمونه، آیا این نکته ابهام آمیز نیست که چرا مسئولین حوزه هنری با هدایت برخی سینماگران سهم خواه، هنگام گزارش دهی از فعالیتهای سینمایی نزد بالاترین مقام رسمی کشور، تنها فیلم" مهمان داریم" را برای ایشان نمایش می دهند و از نمایش و نظرخواهی از معظم له برای فیلمهای مبتذلی چون" طبقه حساس" که گفته می شود با نظر و بودجه مستقیم رییس سازمان تبلیغات اسلامی در تولید آن مشارکت صورت گرفته است واهمه دارند؟!

آیا بعد از گذشت 35 سال از پیروزی انقلاب مجموعه ای چون حوزه هنری نباید حداقل فعالیتش در حوزه های مختلف فرهنگی به ویژه سینما فقط و فقط برای تامین نگاه انقلابی جریان حاکمیت باشد و بقیه دغدغه های سینمایی را به نهادهای دیگر یا بخش خصوصی واگذار کند؟ که البته اگر چنین بود حمایت و تولید آثار غیر مرتبط و یا پیچیده از مفاهیم انتزاعی انقلاب و دفاع مقدس که میتواند قابل تسری به همه انقلابها و جنگ های دنیا و در هر کشوری باشد دیگر چه معنایی دارد؟

 واضح است که حوزه هنری نمی تواند تنها نهاد پاسخگوی نگرانی های رهبر معظم انقلاب باشد، اما با توجه به نگاهی که حاکمیت به این ارگان نیمه دولتی برای تحقق آرمان های انقلابی دارد آیا حوزه هنری نباید پر رنگ تر از دیگر ارگان هایی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان فرهنگی هنری شهرداری، صدا و سیما و.... در عرصه تولیدات فرهنگی- انقلابی ظاهر شود؟