«شمسی فضل الهی» بانوی مهربان، خوش رو و خوش صدای عرصه هنر را کمتر کسی است که نشناسد. این هنرمند متولد سال ۱۳۲۰ است و فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۳۸ آغاز کرده است. از هنرمندان محبوب تئاتر و تلویزیون است و دهه شصتی ها بیشتر صدای او را با عنوان راوی قصه های بامزی به خاطر دارند. همین اواخر هم نقش یک مادر فراموشکار را در فیلم سینمایی «یه حبه قند» ایفا کرد. آنچه در ادامه می خوانید، گفتگو با این هنرمند پیشکسوت است:

**خانم فضل الهی در سالهایی که خیلی نگاه به حضور زنان در عرصه هنر مثل امروز نبود و با دشواری هایی همراه بود، چه شد که شما به این سمت گام برداشتید؟

-علاقه باطنی از همان ابتدا مرا به این سمت سوق داد. چراکه معتقدم اگر این علاقه زود گذر بود به محض مواجهه با مشکلات کنار می‌رفتم و خسته می‌شدم، آن هم در همان شرایطی که شما به آن اشاره کردید.
**معمولا زدن جرقه بازیگری در هر فردی به شیوه و شرایط خاص آن فرد برمی گردد، این جرقه احتمالا با توجه به صدای خوب شما نبود؟
-بله، بسیاری از اطرافیانم به من می گفتند که صدای خوبی داری و می توانی از آن استفاده خوبی داشته باشی. من بازیگری را جدای از صدا و دوبله نمی دانم. خیلی از دوبلورهای ما بازیگرند.این دو به هم پیوسته اند و نمی توان از هم تفکیکشان کرد.
** آن مقطع زمانی برای دوبله و گویندگی آموزش آکادمیک دیدید؟
-بله، دوبله و گویندگی حرفه ای نیست که بدون استعداد و حس بازیگری بتوانید در آن موفق باشید. علاوه بر این صدای خوب نیز برای دوبلور شدن لازم است.
** اولین فیلمی که در آن به عنوان دوبلور حضور داشتید را به خاطر دارید؟
-بله، پنجاه سال پیش فیلمی ژاپنی به نام «هرگز نمیر مادر» بود. اولین فیلم ژاپنی که در ایران دوبله شد و بسیار خوب هم فروخته شد. مردم نیز استقبال خوبی از این اثر داشتند.

**شخصیتی که شما در این فیلم به جای او صحبت می کردید، همان نقش اصلی اثر بود؟
-بله، من نقش مادر را دوبله کردم که با دو بچه تنها می ماند و آنها را در شرایطی سخت بزرگ می کرد. شرایطی شبیه به زندگی اغلب خانم های ما در طول تاریخ.

**دوست داشتنی ترین و خاطره انگیز ترین آثاری که در حوزه دوبله داشته اید، کدام بوده اند؟

-قطعا همه آثاری که یک هنرمند در آنها حضور پیدا می کند، اما در حوزه دوبله خانه کوچک و بامزی از به یاد ماندنی ترین کارهایم هستند.
**هنرمندی که یک دوبلور در کارش دارد، چقدر در موفقیت کارش تاثیر دارد؟
-دوبله کاری است که گوینده باید به سرعت با کاراکتری که می خواهد به جای او صحبت کند، ارتباط برقرار کند و این یکی از هنرهای افردی است که کار دوبله انجام می دهند.
**شما در سالهای ابتدایی فعالیتتان برای دوبله هر سریال یا فیلم، تمرین می کردید؟ و یا دیدن نسخه اصلی اثر را در برنامه خود داشتید؟
-تمرین که اغلب داشتیم، اما در مورد تماشای نسخه اصلی فیلم نیز باید بگویم خیلی اوقات پیش می آمد که آنها را نمی دیدیم و هرچه برای دوبله می آمد، همان بود.

**امروز هم این تمرین ها را در میان دوبلورهای جوان می بینید؟

-متاسفانه در حال حاضر جلسات تمرین برای دوبلورهای جدید بسیار کم شده است که به نظر من اصلا خوب نیست و کاملا مشخص است که نتیجه شان چیزی شبیه به هم می شود. یادم است تمرین ها به ما دوبلورها این اجازه را می داد که لحن مورد نظر و مناسب را برای خودمان پیدا کنیم، در هر حال دوبله کاری است که تکنیک و استعداد در آن حرف اول را می زند.
** در حال حاضر چقدر دوبله و گویندگی را دنبال می کنید؟
-تا جایی که اطلاع دارم جوانهای علاقه مند اغلب زمانشان را برای این حیطه گذاشته اند و کارشان به نسبت زمانی که ما کار می کردیم، سرعت بیشتری پیدا کرده است. الان ترجیح می دهم همان بازیگر بمانم، اما گاهی اوقات پیشنهاد دوبله دارم، مثل بامزی و فیلمی درباره مرغان دریایی و ...
**این روزها در رادیو هم حضور دارید؟
-بله، جمعه ها در برنامه «فرهنگ مردم» کاری از شبکه رادیویی ایران آنهم با وقفه کوتاه و طولانی حضور دارم. فرهنگ مردم برنامه ای است که از فرهنگ،آداب، رسوم مردم ایران صحبت می کند.
**متاسفانه بسیاری از دوبلورهای خوب ما الان دیگر کار نمی کنند. فکر می کنید دلیل این موضوع چیست؟
-برای خود من هم جای سوال دارد، که چرا دوبلورهای حرفه ای ما که سالهای بسیاری را در این حیطه به خوبی کار کرده اند، چرا مدتی است کم کار یا حتی بیکار شده اند.
**در حال حاضر خیلی از پیشکسوتان ما از اوضاع حاکم بر سینما و تلویزیون نا راضی هستند و می‌گویند که به خاطر حضور برخی جوان‌ها که نام ستاره بر روی آنها گذاشته شده است، این پیشکسوتان با کمبود پیشنهاد و عدم توجه روبرو شده‌اند.

-این حقیقت که وجود دارد و به عقیده من بی دلیل چنین چیزی نمی‌گویند.این اتفاق باید در بنیاد بیفتد. مدتی پیش در یک فیلم دیدم که کارگردان برای ایفای نقش یک خانم مسن سراغ بازیگر خانم جوان رفته بود و او هم آن نقش را خیلی خوب بازی نمی‌کرد، این موضوع دل بازیگرهای مسن را به درد می‌آورد، به هر حال ما بازیگرهای خانم مسن زیادی داریم که الان بیکار و خانه نشین شده‌اند و بهتر نیست که به جای استفاده از بازیگر به اصطلاح سوپر استار سینما بیاییم و از یک بازیگر مسن خانم استفاده کنیم؟!

**شاید اگر نقش پیرزن را به بازیگرهای پیشکسوت ما می‌دادند به خاطر مسائل مالی قبول نمی‌کردند.

-نه، اصلا به این دلیل که پول کمی هم بابت بازی در آن نقش به آن خانم تعلق نداده بودند و ایشان نقش اصلی آن کار بودند. مشکل اصلی این است که می‌خواهند نقش اصلی‌شان را یک نام آشنای جوان بازی کند تا برایشان فروش بیشتری داشته باشد. برای مثال به مشایخی و مرتضی احمدی‌ها بعد از یک دوره‌ای نقش‌های خوبی پیشنهاد نشد. در حال حاضر مردم برای خود صاحب دیدگاه هستند و نظرات مختلفی دارند و همین مردم اگر در حال حاضر متوجه شوند یکی از بازیگران پیشکسوت در فیلم یا تئاتری بازی کرده به سرعت آن را تماشا می‌کنند.
**خانم فضل الهی شمابه نسبت سابق مدتی است که در حوزه کارهای تصویری کمتر دیده می‌شوید. دلیل خاصی دارد؟

-اغلب برای حضورم در سینما و تلویزیون می‌بایست نقشم را دوست داشته باشم تا راضی به کار کردن شوم. در مورد تلویزیون که کارها یا آماده نیستند و یا سازندگان متن‌ها را نمی‌فرستند و یا اینکه بعد از خواندن متن‌ها به این نتیجه می‌رسم که بازی کردن نقش مورد نظر به سبک منِ بازیگر نزدیک نیست و سلیقه و نگاه دیگری را می‌طلبد که از به آن نوع نگاه دور هستم. من اغلب باید کاری را که انجام می‌دهم را برای تقدیم به مردم قابل و شایسته نگاه آنها بدانم.

**متاسفانه اغلب بازیگران ما که در سن و سال شما به سر می‌برند،بیشتر خانه نشین شده‌اند و یا شاید مثل سابق انرژی برای کار کردن ندارند، اما برای شما این موضوع خیلی کمرنگ تر است و هنوز هم به صورت گه گدار شما را در صحنه تئاتر می‌بینیم.

 -همه اینها را قبول دارم چراکه در اطرافیانم بسیار شبیه این موضوع را دیده‌ام. در مورد خودم نیز باید بگویم که تا این سن همیشه با عشق کار کردم و می‌کنم و از خداوند انرژی مثبت دریافت می‌کنم. طی این سالها همیشه این باور را داشته‌ام که این محبت خداوند به من شبیه کادو است که بسیار هم قدرش را می‌دانم. خدا را از این بابت شاکرم که اگر توانایی به من داده، فرصت استفاده از آن را نیز به من ارزانی داشته است. آرزویم این است که به گونه‌ای بازی کنم که هنر را به مقام والای خود برسانم.

**چقدر میزان مخاطب در کارهایی که حضور دارید، برایتان مهم است؟

-مخاطب یکی از عناصر کاری ما است چراکه تا آنها نباشند ما هم هیچیم. یک بازیگر در همه حوزه‌ها مثل تئاتر، تلویزیون و سینما می‌تواند رسالت خود را به سرانجام برساند و حرف مورد نظر خود را به گوش مخاطب برساند، اما اینکه در کدام رسانه تعداد افرادی که حرف و سخن شما را می‌شنوند بیشتر از سایر رسانه‌ها است، موضوع مهمی است. برای مثال در تلویزیون تعداد مخاطبان بیشتری حرف شما را خواهند شنید.

**صحبت پایانی مانده است؟

-حرفه ما در همه جای دنیا نیاز به حمایت دارد و الان هم که تعدادی از دانشجوها بعد از تحصیل در رشته‌های هنر در دانشگاه‌ فارغ التحصیل می‌شوند، نیاز به حمایت از سمت مسئولین دارند تا بتوانند آنچه در این سالها یاد گرفته‌اند را به نشان دهند. چشم ما در این زمینه به کمک‌های مسئولین و وزارت ارشاد است. من از همین جا از بزرگان و صاحب میزان تقاضا دارم که به داد این حرفه برسند و هنری که می‌تواند ما را در مجامع بین المللی سربلند کند را حمایت کنند تا جوان‌های ما بالندگی داشته باشند.