معمولاً به آثاری که در آنها تأکید و حوادث خارق‌العاده است، قصه می‌گویند. در قصه، محور ماجرا بر حوادث خلق‌الساعه می‌گردد. حوادث، قصه‌ها را به وجود می‌آورند و در واقع رکن اساسی و بنیادی آن را تشکیل می‌دهند، بی آنکه در گسترش و بازسازی قهرمان‌ها و آدم‌های قصه نقشی داشته باشد. به عبارت دیگر  شخصیت‌ها و قهرمان‌ها، در قصه کم‌تر دگرگون می‌شوند و بیشتر دستخوش حوادث و ماجراهای گوناگون‌اند. پس در این فیلم‌ها قهرمان‌ها جایگاه مهمی ندارند و آنچه مهم است حوادثی است که قهرمان‌های داستان را هم با خود همراه می‌کند.

افسانه نیز در زبان رایج مردم، معمولاً قصه‌ای سنّتی است که دارای پایگاهی تاریخی و نیمه تاریخی است؛ چنانکه در افسانه های رابین هود، شاه آرتور و هزار و یک شب می‌توان دید. از این نظر میان اسطوره که مربوط به موجودات فراطبیعی و قدسی است و افسانه که مربوط به حقیقتی این جهانی ولی نیمه تاریخی و نسبتاً تخیلی است، تفاوت وجود دارد. افسانه روایتی درباره قهرمانان محبوب مردم، پهلوانان یا قدسیان است. شخصیت‌های افسانه اگرچه این جهانی‌اند امّا از دنیای عادی نیستند. پس در فیلم‌هایی که بر اساس افسانه‌ها ساخته می‌شوند، قهرمان بسیار مهم تلقی می‌شود.

در بیشتر فیلم‌های کودک یا انیمیشن‌های غیرایرانی، داستان‌های کلاسیک یا اسطوره‌ای تبدیل به فیلم می‌شوند و یا انیمیشنی را ایجاد می‌کنند که هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان بسیار جذابیت دارد. در واقع فیلمسازان از این داستان‌ها و افسانه‌های عامیانه و اسطوره‌ای به دلیل جاودانگی و ماندگاری و تأثیرگذاری فراوانی که دارند، استفاده می‌کنند. افسانه‌ها و قصه‌ها به دلیل شهرتی که دارند برای اکثر مخاطبان شناخته شده هستند و در نتیجه مخاطبان با آنها به راحتی ارتباط برقرار کرده، درک بهتری نسبت به آنها دارند و به راحتی می‌توان به آنها اعتماد کرد و در تولید فیلم از آنها استفاده کرد.

از این روست که در هر جامعه‌ای فعالیت‌های بسیاری در زمینه  تولید و خلق آثار هنری و ادبی با الهام از این آثار، صورت می‌گیرد ولذا اولویت آن است هنرمند ایرانی که فیلم کودک می‌سازد، با استفاده از ادبیات ملی و موضوعات آن، انعکاسی از دریافت‌ها و ایده‌آل‌های خودش را نسبت به فرهنگ و باورهای جامعه، نه تنها برای مخاطب داخلی بلکه برای جهانیان به نمایش بگذارد و قهرمانی را الگوی فرزندان ایران کند که با ایران و ایرانی همخوان است.

اما برای اینکه یک فیلمنامه‌نویس بتواند یک افسانه و قصه را به خوبی بپردازد و کارگردان بتواند آن را بسازد، باید مراحلی طی شود:

صنعت سینما در طول تاریخ خود کوشیده است تا تکنیک، زبان و شرایط دریافت را به کمال برساند تا جایی که با الزامات خیال‌پردازی سازگار شود. در جوامع غربی فضای ارتباط خیالی و داستانی، به فضای غالب تبدیل شده است و خیال‌پردازی یعنی همان چیزی که به موجب آن بیننده واداشته می‌شود تا نسبت به داستان و خیال برآمده از آن، واکنش نشان دهد و با آن همراه شود؛ فرآیندی که ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد و موجب می‌شود تا با شخصیت‌ها همذات پنداری کنیم، به آنها عشق بورزیم و یا از آنها متنفر شویم.

البته حرکت اصلی تولید فیلم برای کودکان بعد از جنگ جهانی دوم شروع شد و این در شرایطی بود که در انگلیس شرکت فیلمسازی رنک اورگانیزیشن (Rank Organisation) اقدام به ساخت فیلم های کودک کرد و تا سال ۱۹۵۱ میلادی این حرکت منتهی به تاسیس و ایجاد بنیاد فیلم کودک (Children's Film Foundation) در این کشور گردید.

در این زمان فیلم به عنوان فُرم هنری برای کودکان همانند امروز در مرکز توجه قرار نداشت؛ بلکه مورد نظر این مسئله بود که فیلم های کودکان عاری از چه چیزهایی باشند. فیلم های کودکان محصولاتی تعالیمی‌ بودند که در رشد و آموزش کودکان نقش موثر داشتند و از این رو این فیلم ها قصد نداشتند جنگ و خشونت و یا مصرف الکل را به  تصویر بکشند؛ در این فیلم ها به مسائل جنسی به صورت مستقیم پرداخته نمی شد، چون کاملا غیرقابل تصور بود.

در این دوره، دو نوع ژانر در فیلم کودکان ارایه می‌شد: ژانر نخست داستان‌های کارآگاهی که در آن کودکان همچون بزرگترها رفتار می‌کردند و مجرمانی که بی خطر و احمق بودند، دستگیر می‌کردند و دیگری بعدی فیلم های حیوانات است که در آن کودکان عواطف شان را در قالب موش، اسب، پرنده، گوزن، خرگوش، سگ و گربه  نشان می‌دادند. البته این دو ژانر در ادبیات داستانی کودک نیز محبوب هستند اما مشکلی که در رابطه با فیلم‌های کودکان وجود دارد آنکه جنبه های تعلیمی ‌اغلب بیش از لذت داستانی است.

البته همچنان بر سر این مسئله چالش وجود دارد که آیا فیلم‌های کودک موفق باید فیلم‌هایی باشند که کودکان آنها را تحسین می‌کنند، یا فیلم‌هایی باشند که هم کودکان و هم بزرگسالان آنها را تحسین می‌کنند و یا فیلم‌هایی باشند که بزرگسالان لزوما تمایلی به دیدنش ندارند اما مایلند که کودکان از آنها لذت ببرند. گفتنی است که کودکان هر چه بزرگتر می‌شوند، خود بیشتر و بیشتر به جست‌وجو می‌پردازند و در این میان بزرگسالان ممکن  است به ذائقه کودکان و آنچه در مورد فیلم و فرهنگ دوست دارند، فکر کنند اما این ذائقه‌ها نمایانگر انتخاب‌هایی مستقل بزرگسالان هستند و در نهایت یکی از مسیر‌های رشد کودکان خواهند بود.

بزرگسالان وقتی می‌خواهند درباره کودکی و اقتضائات آن فکر کنند دو چیز را مد نظر قرار می‌دهند و در این میان غالب فیلمسازان نیز از قاعده مذکور مستثنی نیستند: اول کودکی خودشان و دوم کودکی‌های فرزندانشان یا بچه‌های دیگری که می‌شناسند. در واقع، یادآوری کودکی شخصی، پایه‌ تعریف فیلمسازان از کودکی می‌شود اما آنچه در اینجا بسیار قابل ملاحظه است آنکه یادآوری واقعیت همیشه با خود واقعیت تفاوت دارد. بزرگسالان همواره تمایل دارند تا با حسی ناشی از نوستالژی و عطوفت به سال‌های اولیه‌ زندگیشان بنگرند.

در برداشت عامه، سال‌های معصومیت کودکی، سال‌هایی شادمانه و سرشار از سادگی، خودانگیختگی و زیبایی و به عبارتی بهترین سال‌های زندگی هستند؛ سال هایی که طی آن، دردهای کودکی "احساس عدم امنیت، تردید و تنهایی" گرچه به رسمیت شناخته می‌شوند ولی گذر سالیان، خاموششان می‌کند.

بنابراین، بدی‌های کودکی غالباً در خاطرات جادویی آن ایام خاص، فراموش می‌شوند و این انگاره‌ نوستالژیک کودکی، به درون‌مایه‌ مهم فیلم‌های محبوب کودکی در اوایل دهه‌ ۱۹۴۰ میلادی بدل شد و این نگاره همانی است که در نگاه فیلمسازان کودک کماکان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ آن هنگام که در فیلم‌ها، جهان کودک از طریق بازی‌ها و اسباب‌بازی‌ها و عدم درک مادیات از سوی او بازنموده می‌شود که این آشکارا دال بر معصومیت اوست.

یکی از آشکارترین راه های نمایشی کردن معصومیت که پیش از آن هم با موفقیت بسیار در کتاب‌های عامه پسند و ملودرام های صحنه ای به کار رفته بود تمرکز بر آسیب پذیری کودک از طریق قراردادن او در موقعیتی خطرناک است. فیلمساز کودکی را به تصویر می‌کشید که بی‌یار و یاور و در معرض خطر است و تمامی تعلیق و پیرنگ داستان ها، پیرامون نجات او شکل می‌گیرد.

بر این اساس اگر ساختار بسیاری از فیلم‌های کودک را بررسی کنیم تقریباً به چنین الگوی واحدی می‌رسیم. در اغلب این فیلم‌ها، نجات‌بخش کودکان بزرگسالان هستند و کودک برای نجات باید بر آنها تکیه کند. کودک در این نوع فیلم‌ ها قهرمان نیست، بلکه منجی و قهرمان نهایی فیلم بزرگسالی است که به کمک او می ‌شتابد.

ادامه دارد...