تلویزیون را مردم می‌دیدند، چون سریال "آینه‌اش" آینه افکار و الگوهای مناسب به جامعه بود. صداوسیما را دنبال می‌کردند تا "آقای آبی" را ببینند به آن‌ها خط و مشی و الگوی مناسب مصرفی بدهد. اما امروز چه بر سر ذائقه مخاطب آمده که هم در سینما و هم تلویزیون دیگر سفره‌ای ایرانی پهن نمی‌شود و فقط جامعه باید از فست‌فودها و لوازم خارجی ارتزاق کند. این‌ها همان دغدغه‌هایی است که امثال حجت‌الاسلام علی سرلک سخنران، مشاور تربیتی و خانوادگی و استاد دانشگاه هنر دارند. چرا که او درباره بی‌اخلاقی‌ها، هتک‌حرمت‌ها و الگوهای نامناسبی که گاهی اوقات به واسطه اصرار مجری برنامه به مهمان طلبه‌اش که به همسرش ابراز علاقه کند یا ادبیات و دیالوگ نامناسبی که مجری به کار می‌برد. جوایز چند صد میلیونی تلویزیون و کپی‌برداری از برنامه‌های غربی، می‌گوید: "ما مشکل مبنایی داریم. چرا که رسانه، رسانه اقتضایی است و رسانه چشم‌انداز و استراتژی‌های روشنی در میدان فرهنگ ندارد. یعنی در امتداد بلوغ فعالیت‌ها و سرشار کردن الگوهای جامعه گام برنمی‌دارد. این را باید سودمندانه اعتراف کنیم که صداوسیما سهم کمی در میدان تحولات فرهنگی دارد و البته این تقصیرها فقط به رسانه‌ملی هم برنمی‌گردد".

وی افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان فرمانده میدان فرهنگی جامعه هم مقصر این درجا زدن‌ها هست. متأسفانه اقتضای اداره کردن صداوسیما و گسترش کمّی بیش از حد کانال‌های تلویزیونی و رادیویی، کمیّتی که کیفیت را کاهش داده و دقت را پایین آورده است. همچون تصویری که وقتی رزولوشن کم می‌شود، در بزرگنمایی، تصویر از بین می‌رود. در واقع کمیت‌گرایی به مثابه رفرنس‌شکنی خود رسانه مبدل می‌شود که این مشکلات بنیادین در پی دارد.

رسانه‌ملی به آنتن فروشی روی می‌آورد

حجت‌الاسلام سرلک با اشاره به اینکه صداوسیما اساساً به مصرف‌گرایی روی آورده است، تأکید کرد: علی‌رغم مشکلات کیفی و افزایش کمّی، صداوسیما با مشکل دم‌دستی همچون بودجه هم دست و پنجه نرم می‌کند. رسانه‌ملی در صورتیکه می‌تواند یک مرکز اقتصادی و درآمدزا به معنای واقعی کلمه‌اش باشد در حال مصرف‌گرایی است. البته در این میان کاهش بودجه شدید هم دلایل سیاسی هم دارد که گاهی اوقات به زاویه‌های نگرشی دولت و صداوسیما هم برمی‌گردد. این دلایل باعث می‌شود رسانه‌ملی به آنتن فروشی روی بیاورد.

سلبریتی‌ها اقتضائات خودشان را تحمیل می‌کنند

وی اضافه کرد: آنتن‌فروشی اقتضائاتی دارد که به بخشی از آن‌ها بی‌حیایی، بی‌حرمتی، بی‌ادبی و تعمیم‌دهنده سبک زندگی غربی و تفکرات غربی خواهد بود. چرا که وقتی یک اسپانسری می‌آید و یک برنامه می‌گیرد یا اصطلاحا برای یک زمان خاصی آنتن را می‌خرد او حتماً برای دیده‌شدن و پرمخاطب شدن از روی اقتضائات رسانه به معنای تحریک ذائقه نزدیک می‌شود. این اتفاق از سازمان صداوسیما یک مجموعه چاقِ بی‌تحرک و بی‌انگیزه منفعل ساخته است که سلبریتی‌ها اقتضائات خودشان را تحمیل می‌کنند. البته ناگفته نماند که مجموعه صداوسیما آدم‌های شریف و بزرگواری هستند که نباید بهترین زمان دیده شدن و بهترین شرایط و بستر مشهورشدن بیشتر را در اختیار آدم‌هایی قرار دهند که دلشان همراه با جامعه نیست.

مدیران شجاع، صداوسیما را از پوسته انفعال درمی‌آورند

این استاد دانشگاه و کارشناس خانواده، افزود: میان سلبریتی‌ها هم آدم‌های شریف و دغدغه‌مندی وجود دارد ولی بالاخره فرماندهان اصلی صداوسیما سلبریتی‌ها هستند. اتاق فکری که بدون آنکه دور هم بنشینند براساس روحیات‌شان و شهرت محوری‌شان جامعه را هدایت می‌کنند. طبیعتاً در صداوسیما تازه آغاز یک مسیر انحرافی است اگر مدیران صداوسیما به خودشان نیایند و به معنای درست کلمه‌اش با هدف‌گذاری‌های روشن، با انتخاب مدیران شجاع خودشان را از پوسته انفعال درنیاورند اساساً رسانه جا مانده است. همین الان تلویزیون نسبت به شبکه‌های اجتماعی جامانده است اما در دنیا این طور نیست.

حجت‌الاسلام سرلک در پاسخ به این سوال که صداوسیما در این شرایط باید چطور به آن رسانه کاربردی و تأثیرگذار گذشته تبدیل شود، خاطرنشان کرد: صداوسیما در وهله اول حتماً بایستی دارای استراتژی و پلن‌های برنامه‌ای روشن قابل اجرا منطبق با مطالبات انقلاب اسلامی باشد. دوم اینکه مدیران چابک، شجاع و خوش‌ذهنی را برگزیند.

خلوت زن و شوهر نباید رسانه‌ای شود

وی درباره موضوع بی‌حیایی و بی‌ادبی که گاهی اوقات در تلویزیون ایجاد می‌شود، گفت: این قطعه بخش عمده‌ای از همان پازلی است که به آن اشاره کردم؛ وقتی ورطه، اصالت پیدا می‌کند با آدم‌های بی‌اصالت، آدم‌هایی که صرفاً شهرت و یک تعدادی فالوور دارند و به این واسطه مشهور شده‌اند. آدم‌هایی که برای دیده شدن و متفاوت شدن یا حتی برای شکستن برخی از هنجارها رفتارهایی بعضاً تعمدی و برخی اوقات هم به اعتقاد من غیرعمد، انجام می‌دهند. کسانی که در رسانه‌ملی کار خانواده انجام می‌دهند بدانند که خلوت زن و شوهر نباید رسانه‌ای شود شخصی را مجبور به ابراز علاقه کنیم و یا همدیگر را روی آنتن ببوسند. ابراز علاقه، عشق و مهر که هویت یک خانواده قرآنی و ایمانی است باید در خلوت و تنهایی‌شان باشد.

به خانواده مستقیماً شلیک می‌‍‌شود!

وی بیان کرد: اگر شما خلوت و مناسبات این‌چنینی را به جامعه و رسانه آوردید در واقع به خانواده مستقیماً شلیک می‌کنید. اینکه ما باید بیاموزیم حرف درستی است اما این کار آموزش نیست. مثل اینکه کسی می‌گوید من باید آرامش داشته باشم به واسطه استفاده موادمخدر، آرامش اتفاق مهمی است که باید رقم بخورد اما موادمخدر طوفان بعد از آرامش است. یا شخصی می‌گوید من باید مدال ببرم حتی با دوپینگ، اما دوپینگ هم جسم،‌ هم اعتبار و هم مدال او را از بین می‌برد. یعنی خانواده باید فضای مهرورزی و عاشقانه در خلوت خودش داشته باشد اما فضای جلوت‌ و آشکارشان باید با فضای احترام و تکریم همراه شود.

باید برای چشمه‌ طنز یک بارش بزرگ و تاریخی شکل بگیرد

حجت‌الاسلام سرلک درباره طنزهای سخیف و مبتذلی که گاهی در برنامه‌های تلویزیونی و بخش عمده‌ای روی پرده‌های سینماها می‌روند، افزود: فرهنگ همچون آثار باستانی زمان می‌خواهد. ما چهل سال انقلاب کردیم خیلی از جهات را تغییر دادیم اما معنایش این نیست که به همه فرمول‌ها، همه بسته‌ها و همه آن سبک زندگی متناسب با اهداف دینی و انقلابی رسیده باشیم- ما در طنز دستمان خالی است- خیلی باید جلو برود و چندین سال باید بگذرد آدم‌های خوش فکر در بحث جنبش نرم‌افزاری و تحول علم باید برای نقش‌آفرینی و احیای طنز سالم و محتوایی ما به ازا درست کنند. ما چقدر رمان داریم، به همان اندازه سینمایمان تهی است از فیلمنامه‌های درستی که می‌تواند فرهنگسازی کند. طبیعتاً طنز یکی از چشمه‌هایی است که از این بارش باید منشعب بشود و در واقع یک بارش بزرگ و تاریخی شکل بگیرد.

سینمای مبتذل به فرهنگ کشور خیانت می‌کند

این استاد دانشگاه و کارشناس خانواده در خاتمه اظهار داشت: ۵۰ سال باید در میدان طنز، فرهیختگان و اهل فکر ما حرکت کنند تا آن بارش‌ها شکل بگیرد و چشمه‌های طنز سالم بجوشند. این اتفاق نمی‌افتد که سینمای ما به سینمای مبتذلی تبدیل می‌شود و ذائقه مخاطب را خراب می‌کند. همچون فست فودی که سیستم گوارش آدمی را تخریب می‌کند، بیمار تحویل می‌دهد و بسیاری از مشکلات فراوان را بوجود می‌آورد. صرفاً به خاطر اینکه ذائقه را تحریک می‌‌کند و صرفاً ما خوش‌مان می‌آید که فست فود بخوریم و از سفره گرم و خوش‌گوار ایرانی فاصله بگیریم. فیلم‌های سینمایی متأسفانه مبتذلی که ذائقه بیننده را تخریب و به فرهنگ کشور خیانت می‌کند.

*تسنیم