به گزارش سینماپرس در بینش اسلامی به امانت داری تلقی می شود که در حفظ و شکوفایی فرزندان خود به عنوان هدیه و امانت الهی می کوشد و با تلاش و مجاهدت های بی دریغ، مانند باغبانی پر مهر و عطوفت به پرورش گلهای هستی اش می پردازد، با نگاهی به فهرست تولیدات ۴۰ سال اخیر در سینما و تلویزیون ایران، می توانیم تصاویر به یادماندنی و خاطره انگیزی از «پدران» را که در اذهان و خاطرات مان ماندگار شده اند به یاد بیاوریم.

بازیگران بسیاری از پیر تا جوان طی این سال ها نقش پدران پرمهر ایرانی را در آثار سینمایی ایفا کرده اند. هنرمندانی همچون زنده یادان: عزت الله انتظامی، خسرو شکیبایی، جمشید اسماعیل خانی، انوشیروان ارجمند، داود رشیدی، مرتضی احمدی،  محرم بسیم، منوچهر نوذری، جهانگیر فروهر، اسماعیل داورفر و... که متأسفانه مدت ها است چهره در نقاب خاک کشیده اند و به شدت جای خالی شان در سینما و تلویزیون احساس می شود و نقش پدرهایی درخورد تحسین را در سینما و تلویزیون از آن ها به یادگار داریم.

از سوی دیگر جوان ترهایی مانند: شهاب حسینی، علی مصفا، پیمان معادی، حامد بهداد، محمدرضا فروتن، رضا عطاران، امیر جعفری و... هم بوده اند که طی این سال ها با بازی در برخی فیلم ها نقش پدر را ایفا کرده اند و پیشکسوتانی مانند: محمدعلی کشاورز، جمشید مشایخی، علی نصیریان، مهدی هاشمی، پرویز پرستویی، محمد کاسبی، سعید پورصمیمی، فردوس کاویانی، جهانگیر الماسی، فرامرز قریبیان، مسعود رایگان، رضا بابک، داریوش ارجمند، پرویز پورحسینی، عنایت الله بخشی، محمدرضا شریفی نیا، داریوش اسدزاده، آتش تقی پور، ابراهیم آبادی، محمود پاک نیت، مهدی سلطانی، اکبر زنجان پور و... هم در نقش آفرینی پدرهای ایرانی خوش درخشیده اند.

اما متأسفانه سال ها است چندان شاهد حضور پدران ماندگاری در سینمای کشورمان نبوده ایم و در عوض از هم پاشیدگی خانواده ها، پدران نامهربان و منفعت طلب، پدران خیانتکار و معتاد و سارق و... به کرات در آثار سینمایی و تلویزیونی مان دیده شده اند که نشانی از ولنگاری فرهنگی، بی خردی مسئولان و دست اندرکاران و سیاست گذاران سینمایی و امثالهم دارد.

بیش از ۲ دهه است که سینمای ما با چنین تصویر مخدوشی از مردان و پدران ایرانی روبرو است. تصویری غیرمنصفانه که نتیجه‌اش مخدوش کردن تصویر پدر/همسر در میان خانواده‌های ایرانی خواهد بود. البته این به معنا نیست که نگاه همه فیلمسازان ایرانی به جایگاه پدران و مردان ایرانی این‌گونه بوده است، چرا که سینما و البته تلویزیون ما در طی این سال‌ها با نمونه‌های خوبی نیز روبرو بوده که در آن سعی شده تصویری شریف و نجیب از مردان و پدران ایرانی را به تصویر کشیده شود.

سینماپرس در این مقاله سعی کرده نگاهی به برخی نقش آفرینی‌های به یاد ماندنی وخاطره انگیز از «پدران» نامدار و ماندگار سینمای کشور داشته باشد.

لازم به ذکر است این اسامی بر اساس هیچ اولویتی مطرح نشده است.

*****************

علی نصیریان یکی دیگر از پدران مطرح سینما و تلویزیون ایران است که تاکنون در ده ها اثر سینمایی و تلویزیونی نقش های ماندگار و بی بدیلی را از خود به یادگار گذاشته است. بازی بی نظیر و استادانه این هنرمند در سریال «شهرزاد» به کارگردانی حسن فتحی که در شبکه نمایش خانگی توزیع شد یکی از ماندگارترین پدران ایرانی را به تصویر کشیده است.

«بزرگ آقا» هرچند که دارای خصیصه ها و ویژگی های منفی زیادی بود اما برای دخترش شیرین یک پدر واقعی بود و به معنای واقعی کلمه مهر و محبت پدر ایرانی را متبلور ساخته بود.

از سوی دیگر بازی درخشان این هنرمند پیشکسوت در فیلم سینمایی «بوی پیراهن یوسف» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا و سریال «میوه ممنوعه» به کارگردانی حسن فتحی جزو به یادماندنی ترین نقش آفرینی های وی در نقش «پدر» بوده است.

هرچند که تفاوت عمده ای میان نقش های ایفایی این بازیگر در این ۲ اثر وجود دارد اما در نهایت در هر دوی این آثار نصیریان یک پدر تمام عیار است. نصیریان در فیلم «بوی پیراهن یوسف» یکی از بهترین بازی های خود را به نمایش گذاشته است. پدری که در فقدان پسر مفقوالاترش در جنگ تحمیلی بدل به یک مجنون شده که سر در پی لیلایش دارد. پدری عاشق پیشه که می خواهد همه شهر را برای ورود فرزندش چراغان کند اما در نهایت به فرزندش نمی رسد. اما در «میوه ممنوعه» بازی نصیریان تفاوت زیادی دارد. وی در این اثر فردی متدین است به نام حاج یونس است. بازرگانی که به اصول دینی اعتقاد دارد و اهل حرام و حلال است اما ناگهان عاشق دختری جوان شده و این مسئله باعث به وجود آمدن اختلافاتی میان اعضای خانواده شده و در نهایت فرزندان با پدر خود قهر می کنند اما پدر در نهایت از اقدام خود پشیمان شده و آن ها را گرد هم جمع می کند.

عزت الله انتظامی در ۲ فیلم سینمایی «جعفر خان از فرنگ برگشته» به کارگردانی زنده یاد علی حاتمی و «روسری آبی» به کارگردانی رخشان بنی اعتماد تصویری متفاوت از یک پدر ایرانی ارائه داده است.

وی در «روسری آبی «پدری است که همه فرزندان خود را به خانه بخت فرستاده و در تنهایی دوران پیری گرفتار عشق دختری روستایی می‌شود که با ظرافت‌هایی تلاش شده وجه غریزی و جنسی این عشق کمرنگ شود. اما به دلایل خاصی بیش از عاشق بودن او برای معشوقه اش یک پدر است و مانند همه پدران ایرانی یک تکیه گاه محسوب می شود. هرچند که انتظامی در این فیلم رسماً نقش یک «پدر» و یا «ناپدری» را ندارد و تصویری استعاری از پدر را خلق کرده است اما به دلیل استفاده از الگوهای درخشان توانسته تصویری دلنشین از یک پدر را ارائه دهد. همچنین فیلم «جایی برای زندگی» نیز یکی دیگر از فیلم های این بازیگر نامدار است که در آن نقش پدر را داشته است.

این هنرمند در فیلم «اجاره نشین ها» به کارگردانی داریوش مهرجویی هم هرچند نقش پدر را ندارد اما به دلیل بزرگ خانواده بودن توانسته تصویری دلنشین از مردهای ماندگار و نوستالژیک ایرانی را ارائه نماید.

محمدعلی کشاورز در سریال «پدرسالار» بی شک یکی از ماندگارترین پدران تاریخ سینما و تلویزیون ایران بوده است. داستان این ماندگارترین سریال تلویزیونی ایران نیز با محوریت نقش «اسدالله خان» که کشاورز بازی در آن را بر عهده داشته است به رشته تحریر درآمده، اسدالله خان پدری مهربان، خانواده‌ دوست و دلسوز و در عین حال سختگیر و پرصلابت است. او بر این باور است که همۀ پسرانش پس از ازدواج می‌بایست در خانۀ بسیار بزرگ او زندگی کنند و همین امر باعث بروز مشکلات حادی در خانواده شده و این خانواده را تا آستانه فروپاشی و نابودی به پیش می راند که در نهایت تدبیر اسدالله خان خانواده را نجات می بخشد.

هرچند که محمدعلی کشاورز در سریال و فیلم های متعددی نقش آفرینی کرده که بازی های وی در آن آثار همواره ماندگار خواهند بود اما انتخاب و حضور وی در این اثر تلویزیونی شاید بهترین انتخاب زنده یاد اکبر خواجویی کارگردان سریال «پدر سالار» در کل تاریخ سریال سازی ایران بوده باشد. ابهت و اقتدار کشاورز در این سریال آنقدر واقعی و ملموس است که هر مخاطبی به راحتی با وی ارتباط برقرار کرده و بازی بینظیر این هنرمند ارزنده هیچ گاه از حافظه اش پاک نخواهد شد چرا که بازی بینظیر این بازیگر توانمند در این سریال به دلیل احساس نوستالژیکی که برای مخاطب از یک پدر واقعی به همراه می آورد، از بین رفتنی نیست!

کشاورز همچنین در سریال قدیمی «دایی جان ناپلئون» به کارگردانی ناصر تقوایی هم نقش پدری را ایفا کرده که به شدت هوای فرزند خود را دارد و هر لحظه دلش برای فرزندش می تپد.

جمشید مشایخی نیز یکی دیگر از بازیگران سینمای ایران است که اگرچه در نقش «پدر» حضور پررنگی نداشته اما تاکنون در فیلم های بی شماری نقش «پدربزرگ» های اصیل را به خوبی ایفا کرده است. از جمله آثار شاخص این بازیگر توانمند می توان به فیلم های «آوار»،   «پدربزرگ» و «سلام پدربزرگ» ساخته مجید قاری زاده و یا «بله برون» به کارگردانی داود موثقی اشاره کرد.

داریوش ارجمند هم یکی از پدران ماندگار است؛ وی بیشتر نقش یک پدر سنتی و مقتدر را ایفا کرده است. نقش حشمت فردوس با بازی وی در سریال «ستایش» قطعاً یکی از چالش‌برانگیزترین پدران تلویزیونی است که مخالفان و موافقان زیادی داشته و درباره رفتار او در درون خانواده‌ها قضاوت‌های مختلفی صورت گرفته است. ضمن این‌که او علاوه بر نقش پدر در این سریال، شمایل پدرشوهری مستبد را نیز به تصویر می‌کشد و درک موقعیت او اتفاقا در قیاس بین پدر و پدرشوهر بودن حشمت فردوس بیشتر قابل فهم است.

 محمد کاسبی هم یکی دیگر از پدران نمونه سینما و تلویزیون ایران است؛ یکی از معدود فیلم‌های سینمای ایران که در آن تصویری خوب و واقعی از یک پدر نمایش داده شده است، فیلم سینمایی «پدر» به کارگردانی مجید مجیدی و با بازی محمد کاسبی در نقش اصلی این فیلم است. هرچند کاسبی در این فیلم نقش یک ناپدری را بازی می‌کند ولی وجوه رفتاری او و برخورد پدرانه او با پسر نوجوان همسرش باعث شده تا چهره‌ای درست از پدری ایرانی به عنوان تکیه گاه مادی ومعنوی خانواده‌اش به تصویر کشیده شود.

کاسبی سال ها بعد از بازی در «پدر» در سریال «خوش رکاب» و بعدها «خوش غیرت» تصویر دیگری از پدر را به نمایش می گذارد که نمونه آن تاکنون کمتر در تلویزیون مشاهده شده است. بازی باورپذیر کاسبی در این آثار به دلیل آنچه برگرفته از رفتارهای تمامی پدران ایرانی است که روی خانواده خود احاطه کاملی دارند و می خواهند آن را از معرض آسیب ها و خطرات گوناگون مصون بدارند برای مخاطبان به شدت دلنشین است.

 مهدی هاشمی بازیگر توانای سینما و تلویزیون و تئاتر ایران نیز یکی دیگر از بازیگرانی است که علاوه بر نقش آفرینی های درخشانش در بسیاری از آثار سینمایی و تلویزیونی در ۲ فیلم سینمایی «بهترین بابای دنیا» به کارگردانی داریوش فرهنگ و «آقا یوسف» به کارگردانی دکتر علی رفیعی تصویری ماندگار از یک پدر ایرانی را خلق کرده است. هاشمی در فیلم کودکانه «بهترین بابای دنیا» مانند تمامی پدران دنیا که برای فرزندان شان یک قهرمان هستند به تصویر کشیده شده وتوانسته در نقش ایفایی خود در فضای فانتزی این فیلم به خوبی ظاهر شود.

اما قطعاً بازی بی نظیر و درخشان هاشمی در فیلم «آقا یوسف» در نقش پدری میانسال که با دخترش به تنهایی زندگی می کند و تمامی هستی و خوشی های زندگی اش در را در گرو حضور و وجود فرزندش می بیند، تصویری متفاوت از یک پدر دغدغه مند ایرانی را خلق کرده است. هاشمی در این فیلم پدری بازنشسته است که پنهان از چشم دخترش درخانه های مردم کار می کند و روزگار می گذراند او به طور اتفاقی شاهد رابطه دخترش با یکی از مشتریانش شده و ناگهان درخود شکسته و مجنون و دیوانه وار سر به کوی و خیابان می گذارد. «غیرت» به عنوان عنصر اولیه ای که در تمامی پدران و مردان ایرانی به چشم می خورد در نقش یوسف در این فیلم پدیدار شده و از این رو هاشمی در این فیلم به یکی از به یادماندنی ترین پدران تاریخ سینمای ایران بدل می شود.

 پرویز پرستویی تاکنون در آثار بسیاری نقش پدر را ایفا کرده است اما قطعاً بازی بی نظیرش در فیلم های سینمایی «به نام پدر» و «آژانس شیشه ای»  به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا و «مهمان داریم» به کارگردانی محمدمهدی عسگر پور و همچنین سریال تلویزیونی «زیر تیغ» به کارگردانی محمدرضا هنرمند جزو به یادماندنی ترین نقش های «پدری» هستند که این بازیگر تاکنون آن را به تصویر کشیده است.

«به نام پدر» درباره رابطه پدری بسیجی و دختر جوان اوست که مین‌ های باقیمانده از دوران جنگ باعث مجروح شدنش شده است. پرستویی با بازی خارق العاده اش در این اثر سینمایی یکی از عاطفی ترین پدران ایرانی را خلق کرده که نمونه آن در جامعه بسیار یافت می شود. این بازیگر با قدرت بی نظیری که در تجزیه و تحلیل نقش هایش دارد در فیلم سینمایی «مهمان داریم» نیز پدری متفاوت را به تصویر کشیده است. پدری که فرزندانش شهید شده اند و داغ آن ها را بر دل خود دارد و با دیگر فرزند جانبازش نیز نمی تواند به نقطه اشتراک برسد. پدری که در حسرت آن است که چرا زندگی خانوادگی اش مانند گذشته های نه چندان دور شیرین نیست و نمی تواند تمامی فرزندانش را در کنار خود داشته باشد.

امین تارخ نیز در ۲ مجموعه تلویزیونی «اغما» و «جراحت»، به خلق تصویری پدرانه از او منجر شده که او را در ذهن مخاطب ماندگار کرده است. او در سریال «جراحت» ساخته محمدمهدی عسگرپور با ایفای نقش «بزرگ» پدری عاقل و فهیم را به تصویر کشید. پدری که کمتر اشتباه می‌کند، کمتر عصبانی می‌شود و آدم زمان بحران‌ها و دشواری‌هاست. در واقع بزرگ نمادی از یک پدر مسئولیت‌پذیر و دلسوز است که باوجود مشکلاتی که برای اعضای خانواده‌اش ایجاد می‌شود، تلاش کرده تا با زبان منطق و عقل و درایت پدرانه به آنها کمک کند و مخاطب در همه لحظات سریال این موقعیت‌های گاه نفسگیر دغدغه‌مند بودن و نگرانی این پدر راحس می‌کند. تارخ در سریال «اغما» نیز در نقش دکتر پژوهان پدری مسئولیت‌پذیر و تلاشگر است که برای خوشبختی دخترش از هیچ کوششی دریغ نمی‌کند.

 خسرو شکیبایی اگرچه تاکنون در فیلم ها و سریال های زیادی در نقش «پدر» حضور چشمگیری داشته است اما قطعاً بازی اش در ۴ فیلم «خواهران غریب» به کارگردانی کیومرث پوراحمد، «کیمیا» به کارگردانی احمدرضا درویش، «دست های خالی» به کارگردانی ابوالقاسم طالبی و «دل شکسته» به کارگردانی علی رویین تن جزو به یادماندنی ترین آثارش در نقش یک پدر بوده است. شکیبایی در «خواهران غریب» پدری است که مسئولیت سرپرستی یکی از دختران دوقلوی خود را بعد از جدایی از همسرش بر عهده دارد و نسبت به وی احساس مسئولیت زیادی می کند. او در «کیمیا» پدری است که حسرت درونی زیادی بابت ندیدن دخترش دارد و در «دست های خالی» نیز پدری است که وقتی فرزند خود را در آستانه اعدام می بیند برآشفته شده و با راز و نیاز نزد باریتعالی از امام حسین (ع) می خواهد که فرزندش نجات پیدا کند و این معجزه نیز به وقوع می پیوندد.

شکیبایی بازیگری است که به دلیل تلفیق تکنیک و احساس همواره بازی های خود در نقش های مشابه را به بهترین شکل ممکن از آب در آورده است و هیچ یک از نقش هایش حتی کمترین شباهتی با یکدیگر ندارند. او قطعاً یکی از به یادماندنی ترین پدران سینمای ایران است که در تلویزیون هم نمی توان نقش های ماندگارش را به یاد نیاورد. آیا به راستی «خانه سبز» تا سال ها بعد از اذهان مخاطبان پاک خواهد شد؟

حسن پورشیرازی نیز یکی دیگر از پدران مطرح سینما و تلویزیون است؛ بازی بی نظیر وی در فیلم سینمایی «مهمان مامان» به کارگردانی داریوش مهرجویی در نقش پدری که مسئولیت خانواده اش را بر عهده دارد و در عین تنگدستی دست و دلباز و آبرودار هم هست قطعاً تا سال ها در ذهن مخاطبان سینما باقی خواهد ماند.

وی در سریال تلویزیونی «نرگس» نیز تصویری متفاوت از یک پدر مقتدر ایرانی را به نمایش گذاشت.

رضا ناجی دیگر بازیگری است که با دو فیلم سینمایی «بچه های آسمان» و «آواز گنجشک ها» به کارگردانی مجید مجیدی نقش ماندگار یک پدر را بازی کرده است. ناجی در هر دوی این آثار در نقش مردی تهیدست و از طبقه فرودست جامعه را ایفا می کند که گرچه با مشکلات مالی و معیشتی عدیده ای روبرو است اما از جان و دل برای فرزندان خود کار می کند تا آن ها به افرادی سربلند تبدیل شوند. ناجی در هر دوی این اثار پدری عزت مند و ساده دل است که با ظرافت های خاصی که در بازی اش دیده می شود توانسته تصویری حقیقی از پدرانی که با سیلی صورت خود را سرخ نگه می دارند را به نمایش بگذارد. بازی دلنشین ناجی با حس همذات پنداری مخاطبان اثر روبرو شده و از این رو او بدل به یکی از پدران ماندگار سینمای ایران شده است.