به گزارش سینماپرس، چند وقتی است که در سینمای ایران حرف از پول‌های کثیفی است که بدون اینکه منبع مشخص و معینی داشته باشند وارد سینما می‌شوند و به عنوان سرمایه در فیلم‌ها و یا برخی سریال‌های شبکه نمایش خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند و در نیمه دوم سال ۹۷ این مقوله بیش از گذشته مورد توجه و بررسی قرار گرفت.
دست و پنجه نرم کردن سینماگران با مشکلات اقتصادی برای تولید فیلم‌های سینمایی از جمله مسایلی است که راه را برای ورود پول‌های کثیف به سینما باز می کند که در نهایت به پولشویی ختم می‌شود.
این مسئله در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر نیز به یکی از چالش‌های نشست‌های خبری بدل شده بود و نشستی برگزار نمی‌شد مگر آنکه پرسشی درباره چگونگی تامین سرمایه ساخت فیلم از سوی اهالی رسانه مطرح شود و پاسخ‌های متفاوتی از سوی سینماگران دریافت کند، البته بسیاری از سینماگران از پاسخ درست و کامل به این پرسش‌ها سر باز می‌زدند.
بالا رفتن دستمزد بازیگران، نحوه پرداخت آن و سرمایه‌گذاری چهره‌هایی غیرسینمایی با پول‌هایی کلان در پروژه‌های مختلف نمونه‌های بارز پولشویی در سینمای ایران از نظر برخی سینماگران و تهیه کنندگان بود.
پولشویی در سینمای ایران، شایعه یا واقعیت؟
پس از مدتی بحث‌های زیادی درباره پولشویی در محافل مختلف سینمایی و غیرسینمایی به میان آمد و این مسئله به یکی از پربحث‌ترین موضوعات سینمایی کشور بدل باشد، با این حال برخی از مسئولان سینمایی و رسانه‌ای مدت‌ها پولشویی در سینما را تکذیب می‌کردند.
اما این بار دامنه این معضل در سینمای ایران بسیار گسترده شده بود و دیگر با تکذیب و انکار آن نمی‌شد آن را از یاد همگان برد، ادامه واکنش‌ها به پولشویی در سینما و ورود پول‌های کثیف به این حوزه پای قوه قضاییه را به میان کشید.
عباس جعفری‌دولت‌آبادی، دادستان تهران وجود پولشویی در سینما را تأیید کرد و از وجود چند پرونده در این زمینه خبر داد.
نظر وزیر ارشاد درباره معضل بزرگ سینما
سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در حاشیه سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر، درباره معضل پولشویی در سینمای ایران، بیان کرد: «هرچه‌قدر در حوزه نظام سینمایی خودمان با شفافیت بیشتری حرکت کنیم اعتمادسازی به حوزه سینما را می‌توانیم افزایش دهیم. یک بخشی از این پولشویی، به متولیان حوزه سینما برمی‌گردد، به همین‌خاطر مسئله شفافیت را به طور جدی در سازمان سینمایی آغاز کردیم تا جلوی تشدید این اتفاق ناراحت‌کننده که بدنه مقدس هنر را لکه‌دار کرده، گرفته شود.»
وزیر ارشاد با تاکید بر اینکه سینمای ایران نیازمند شفافیت مالی است، ادامه داد: «این مقدمه‌ای است برای اینکه جریان سینما خصوصاً در بخش خصوصی به همین شکل نظام‌مند ورود کند. بی‌تردید اگر بتوانیم در یک فضای شفاف در نظام مالی سینمایی حرکت بکنیم این اتفاق برای صنعت سینما خوشایند خواهد بود. این‌گونه نیست که اگر ما با نهان‌کاری و پنهان‌کاری در این عرصه گام برداریم و صنعت سینما حرکت رو به رشد خودش را داشته باشد! ممکن است در کوتاه‌مدت رونق‌های مقطعی پیدا کند اما این رونق دائمی نخواهد بود. صنعت سینمای پایدار حتماً با یک نظام شفاف مالی پایدار می‌تواند اتفاق بیفتد. در همین مسیر طبعاً صنف سینما بیش از هر مجموعه‌ای می‌تواند این قسمت را جدی‌تر دنبال کند. هر مقدار خود صنف سینما، خانه سینما و مجموعه تشکل‌های سینمایی دیگر در این راستا فعال‌تر عمل کنند این اعتماد را می‌توانند ارتقاء دهند.»
رامبد جوان و مسعود ده‌نمکی، نظر کارگردانان درباره پولشویی در سینما
پس از آنکه پولشویی در سینمای ایران توسط دادستان تهران تایید شد، سینماگران نیز با خیالی آسوده‌تر در این باره اظهارنظر کرده و به آن واکنش نشان می‌دادند که از آن جمله می‌توان به کارگردانان اشاره کرد.
مسعود ده‌نمکی کارگردانی که امسال فیلم «زندانی‌ها» را روی پرده دارد، با تاکید بر اینکه ساخت فیلم سینمایی در شرایط حاضر بسیار سخت و هزینه‌بر است، به خبرآنلاین گفت: «با روندی که هزینه فیلمسازی در ایران پیدا کرده، دیگر چاره‌ای برای فیلمسازان نمی‌ماند غیر از اینکه هر پولی را اعم از تمیز یا کثیف جذب کنند. واقعا فکر می‌کنید با این هزینه سرسام‌آور فیلمسازی و قیمت نجومی دستمزد بازیگران آیا اصلا کسی می‌تواند به عنوان فیلمساز مستقل فیلمی بسازد؟ الان اگر یک فیلم عادی کم‌هزینه کم بازیگر آپارتمانی بخواهی بسازی می‌شود دو میلیارد تومان هزینه. فیلمی که دو میلیارد هزینه دارد برای رسیدن به سوددهی باید روی گیشه اقلا هشت میلیارد تومان بفروشد. این یعنی تقریبا ۷۰درصد فیلم‌های ما ضررده می‌شوند. چند فیلم خواهیم داشت که بتواند هزینه‌اش را برگرداند؟»
این کارگردان معتقد است که چاره‌ای غیر از این برای سینما نمی‌ماند که برود سراغ پول‌های با منشا نامعلوم؛ این کارگردان در این باره بیان کرد: «اسمش را هرچه بخواهید بگذارید، ولی در این شرایط هر کارگردانی که بخواهد فیلم با بازیگر بسازد باید هر پولی از هر جایی توانست را جذب کند. ما یک دوره‌ای همه چیز را ول کردیم و این شد حاصلش. مسئولان تصمیم‌گیر در سینما فراموش کردند و تشکل‌ها هم همین طور. حالا دیگر واقعا سینما به این شکل صرفه ندارد. دیگر سخت است سینمای مستقل روی پا بماند و فیلم‌های کم بودجه باید بروند سمت غیربازیگرها، غیرحرفه‌ای‌ها و لوکیشن‌های محدود. آثار تاریخی و کارهای فاخر بدون کمک دولتی‌ها و شبه دولتی‌ها و پول‌های نامعلوم اصلا قابلیت ساخت نخواهند داشت.»
رامبد جوان دیگر کارگردانی است که در این باره اظهارنظر کرد، او که با تازه‌ترین فیلم سینمایی‌اش «قانون مورفی» توانست عنوان پرفروش‌ترین فیلم زمستان سال ۹۷ سینمای ایران را به دست آورد، در این باره گفت: «معتقدم که کاش این‌قدر به جان یکدیگر نیفتیم. آنچه اهمیت دارد این است که سینما هم مانند هر حوزه دیگری، باید خصوصی شود و در اصل این نکته نباید تردید کرد. پای ارگان‌های حکومتی و اساساً تفکر دولتی باید از سینما بیرون کشیده شود.
امروز در سینمای ایران سه گروه حضور دارند. سینمای دولتی، سینمای خصوصی و همان سینمای کم‌هزینه و اندیشه‌ای که به آن «هنروتجربه» می‌گوییم و شخصاً معتقدم خیلی به آن‌ها نیاز داریم. این گروه آخر حکم خوراک فکری برای من سینماگر را دارند من نوعی باید بلد باشم پول فیلمم را جور کنم، فیلمی که دوست دارم بسازم و آن را عرضه کنم. آن‌وقت می‌فهمم فیلمم بازار دارد یا نه. اگر نتوانم صنعت سینما و قواعد آن را بفهمم، حتماً فیلمی می‌سازم که با سر زمین می‌خورد. طبیعتاً از نظر اقتصادی هم به‌شدت ضرر می‌کنم و ناگزیر باید از این میدان بیرون بروم. در این شرایط دو دسته در میدان باقی می‌مانند؛ یکی افرادی که از نظر صنعتی سینما را بلد هستند و می‌توانند به سود مالی برسند و گروه دیگری که صرفاً به دنبال جنبه شخصی و فکری هستند و از ابتدا هم برنامه‌ای برای جذب مخاطب عام ندارند. این گروه دوم با پول‌های اندک فیلم‌هایی را به جهت دغدغه‌های فکری‌شان می‌سازند.
جوان معتقد است که علت پیش آمدن اخباری اینچنینی، توجه بیش از حد به سینماست، او در این باره بیان کرد: «واقعیت این است که سینما، تلویزیون و اساساً هنرهای نمایشی همواره در معرض توجه هستند. اگر اتفاقی در جامعه بازیگری رخ بدهد، همه از آن آگاه می‌شوند اما همین اتفاق اگر در میان پزشکان یا مهندسان رخ بدهد، احتمالاً کسی اصلاً از آن باخبر هم نمی‌شود! در این شرایط سؤالم این است آیا پولشویی در دیگر بخش‌های کشور رخ نمی‌دهد؟»
سیدجمال ساداتیان و سیدضیا هاشمی، تهیه‌کنندگان گلایه‌مندند
تهیه‌کنندگان که بیشتر از سایر سینماگران و از نزدیک پروسه تولید یک فیلم سینمایی را نظاره‌گر هستند، بسیار از ورود پول‌های مشکوک به سینما گلایه‌مند هستند و معتقدند که پول‌های اینچنینی چرخه سینما را به هم می زند و ساخت یک فیلم را سخت‌تر می‌کند. از طرفی برخی از تهیه‌کنندگان معتقدند که اگر شرایط دریافت تسهیلات مالی برای تهیه کنندگان فراهم شود تا بتوانند هزینه ساخت فیلم‌هایشان را تامین کنند دیگر کمتر کسی سراغ سرمایه‌هایی می رود که ممکن است مشکوک باشد.
سیدجمال ساداتیان، تهیه کننده مطرح سینما که امسال فیلم سینمایی «متری شیش و نیم» را در حال اکران دارد، در این باره به خبرآنلاین گفت: «چرا سینما خود مسیری را ندارد که افراد مجبور نشوند پول‌های خارج از سینما را جذب کنند. فرض کنید برای ساخت فیلم، توسعه محصولات فنی سینمایی یا گسترش فضاهای نمایشی و سینمایی به سراغ بنگاه‌های اقتصادی برویم و از آن‌ها درخواست تسهیلاتی برای فعالیت‌های فرهنگی با نرخ‌های قابل قبول داشته باشیم، جایی وجود دارد که حاضر باشد یک میلیون تومان وام برای توسعه فضای فرهنگی بدهد؟»
او در پاسخ به اینکه این ذهنیت به وجود آمده که هر چه پول به سینما می‌آید مانند فوتبال صرف دلالی و پولشویی و دستمزدهای میلیاردی بازیگران می‌شود، نظرش را اینطور بیان کرد: «اگر یک تهیه‌کننده از یک بنگاه اقتصادی وام بگیرد و مجبور باشد اصل و فرع پول را با ضمانت باز گرداند، آن وقت فیلمش را به شکلی و در قالبی می‌سازد که مطمئن باشد سود کرده و از لحاظ اقتصادی پولش باز می‌گردد، همچنین زیر بار هزینه‌های اضافه آن نمی‌رود تا بتواند اقساط وامش را تسویه کند، این مراقبت به عهده تهیه‌کننده است که باید از هنر و تجربه‌اش استفاده کند تا این جریان را مدیریت کند. وقتی چنین شرایطی وجود ندارد و پول‌هایی از بیرون وارد سینما می شوند، این بحث‌های پول‌های کثیف درباره آن‌ها مطرح می‌شود و سیستم مالی سینما را به هم می‌ریزد.»
سیدضیا هاشمی از دیگر تهیه‌کنندگان سینمای ایران معتقد است که این اتفاق توازن را در سینما به هم ریخته است، او در این باره به خبرآنلاین گفت: «نکته حایز اهمیت در این حوزه مسئله پولشویی است که آسیب‌هایش را به سینما می‌زند و از این معضل آسیب‌های جدی دیدیم. افرادی در حوزه سرمایه‌گذاری وارد شدند که آمار اختلاس‌شان بسیار بالاست و پولی که به سینما آورده‌اند ناچیز است که البته معادلات و مناسبات را در سینما به شدت به هم زده است.»
این سینماگر با اشاره به نحوه فعالیت یکی از سرمایه‌گذاران در سینما، ادامه داد: «شنیده می‌شود یکی از جوانان سرمایه‌گذار از این دست برای پولشویی، ۱۰ دستگاه پوز در اختیار دارد و هر شب ساعت ۱۲ پول‌ها را جابجا می‌کند. این کار چگونه انجام می‌شود؟ در تخصص افراد متخصص است و پول کثیف را وارد سینما می‌کنند. آن‌ها مهمانی‌های متعدد می‌گیرند و متاسفانه حضور افراد سینما در این مهمانی‌ها کار را برای این دسته از افراد آسان می‌کند.»
او با انتقاد از کم توجهی برخی از سینماگران به معضل پولشویی، گفت: «کاهلی سینماگران و تهیه‌کنندگان در رشد این معضل در سینما نقش بسزایی دارد، تهیه‌کننده نباید زیر بار این خفت برود و اجازه دهد سرمایه‌گذار بدون پشتوانه فرهنگی به او توهین کند و به تهیه‌کننده پول یا سکه پیشنهاد دهد تا با حضور هنرمندان و سلبریتی‌ها، شهوت دیده شدن و خود بزرگ‌بینی این افراد ارضا شود. این اتفاقات برای سینمای ایران خطرناک است، برخی اهالی سینما به چند سکه و یک دستمزد آنی فکر می‌کنند و این فاجعه‌ای است که اتفاق افتاده است.»
نظر سینماگری با سابقه مدیریتی
امیرحسین علم الهدی که سابقه مدیریتی نیز در حوزه های سینمایی را دارد، در یادداشتی به این مسئله واکنش نشان داد که فرازهایی از آن به شرح زیر است: «و در آخر هم باز برسیم به سینما: "پول کثیف” یعنی این که فیلمی را تولید کنیم که بخاطر منفعت بیشتر مخاطبان را ناراضی و آزرده از سینما خارج کنیم و می دانیم که این روزها و این سال ها به چه میزان شاهد تولید فیلم هایی بوده ایم که به بهانه تولید فرهنگی مصداق بارز اشاعه "پول کثیف” در سینما بوده اند و پولشویی و کثیف بودن پول فقط به پول‌هایی که با زد و بند و کلاهبرداری تولید می‌شوند معروف نیستند! بلکه هر فعالیتی که باعث از بین رفتن کرامت انسانی، کاهش کیفیت، هدر دادن وقت، عدم سود منطقی در داد وستد، کاهش خدمات اداری، تخریب محیط زیست، زد وبند در داد وستد اقتصادی، کم کاری در خدمات آموزش و پرورش و آموزش عالی، عدم نظارت در مراجع ذیربط، پایین بودن بهره وری در تمام شاخص هایی اجتماعی و اقتصادی و .... مصداق بارز ورود "پول کثیف” به ساختارهای این سرزمین است!»
ارسال نظر