علیرضا دریا بیگی، انیماتور و پژوهشگر در گفتگو با خبرنگار ادبی خبرگزاری سینمای ایران گفت: در سینما، امکانات فنی برای ساخت آثار فاخر از ادبیات وجود ندارد. سینمای ما امکانات معماری، گریم، طراحی لباس، بازیگری و حتی فیلمبرداری متناسب با سینمای مدرن را ندارد.

وی ابراز امیدواری کرد: اما در حوزه انیمیشن خوشبختانه متخصصان خوبی داریم و امکانات فنی نیز برای ساخت آثار شایسته فراهم است و شرکت های سازنده در حال فعالیت روزافزون هستند. به عنوان مثال شرکت های شهید آوینی، صبا، هورخش و دانشجویان دانشکده صدا و سیما دراین زمینه حرفه ای هستند.

دریابیگی با بیان این که در کشور متخصص داریم، ولی متولی نداریم ادامه داد: اما مشکل کار اینجاست که در کشور بخشی برای سازماندهی و متمرکز کردن این فعالیت ها نداریم. به همین دلیل است که داستان های خوب ایرانی برای تبدیل شدن به انیمیشن مورد توجه قرار نمی گیرند. برای این کار باید گروه های حرفه ای دستچین شوند تا در این زمینه پژوهش کنند و فیلمنامه های مناسب برای انیمیشن بنویسند. همه انیماتور های ما به پرداختن داستان های ملی و داستانی کشور خودشان علاقه دارند و اگر در جریان نتیجه پژوهش ها قرار گیرند و روی آن ها سرمایه گذاری شود می توان به آینده این ژانر امیدوار بود.

این استاد دانشگاه نتیجه گرفت: اگر مانعی بر سر راه این اقتباس در انیمیشن ایران هست می توان آن را در فقر مالی و بی انگیزگی و تنبلی انیمیش سازان خلاصه کرد.

نویسنده کتاب "فیلمنامه نویسی برای انیمیشن" تصریح کرد: در ایران هنوز به جایگاهی نرسیدیم که بگوییم ما فیلمنامه انیمیشن داریم. یعنی متنی که از پیش آماده شده باشد و گروه بخواهد بر اساس آن کار تولید کند. بیشتر به این صورت است که سازندگان، مایه های داستانی و موضوعات غیر دقیقی دارند که براساس آن کار ساخت کارتون را شروع می کنند. در واقع استوری بوردی تعریف می شود و با توجه به امکانات فنی و خلاقیت های فردی در حین ساخت انیمیشن داستان اصلی شکل می گیرد. این داستان مایه بسیار ساده است و اتفاق و اکشن فوق العاده ای در آن وجود ندارد. 


فقر فیلمنامه در انیمیشن حس می شود
او در تشریح سخنش گفت: این فقر فیلمنامه در صنعت انیمیشن به خوبی حس می شود. در سینما هم اوضاع بهتر نیست. ما در سینما با مخاطب عامی روبرو هستیم که خودمان سلیقه اش را خراب کرده ایم و به همین دلیل برای انتخاب فیلمنامه برای یک چنین سینمایی، نیازی به فیلمنامه های فاخر حس نمی شود. ایده های تکراری و کهنه به شکل های مختلف تحویل مخاطب داده می شود.

دریابیگی ادامه تشریح کرد: انیمیشن در کشور ما یک امتیاز است. زیرا با استفاده از آن می توان داستان هایی که در سینما به خاطر فقر تکنولوژی امکان ساخت آن وجود ندارد برای مخاطب بازسازی کرد.

این هنرمند تأکید کرد: باید میان کسی که نرم افزار را می شناسد و یک هنرمند انیماتور تفاوت قائل شد. در بسیاری از موارد دیده می شود کسی که انیمیشنی تولید می کند نرم افزار را می شناسد ولی سینما و مناسبات نشانه شناسی آن را نمی شناسد. در واقع نمی داند باید چه قصه ای را چگونه بسازد که مخاطب را جذب کند. به همین دلیل نمی تواند داستان خوب را نیز به زبان سینما تبدیل کند. در چنین شرایطی است که انیمیشن ما میان دو دسته کاملا جدا تقسیم می شود. شرکت های بزرگی که سفارش های خاص می گیرند و کار می کنند و انیماتور های جوان و علاقه مند که خارج از گود هستند و تنها می توانند توان تکنیکی خود را برای جشنواره های داخلی و خارجی بسازند و قصه هم برایشان مهم نیست.

او ادامه داد: در این شرایط داستان تولیدات این حوزه، بر آمده از برآیند ذهنی جمعی جامعه است و هرگز هم هدفمند و ساختارمند نیست زیرا برای آن برنامه ریزی خاصی صورت نگرفته است تا بخواهد بازده خاصی داشته باشد. فضایی به وجود نیامده است که انیمیشن را به سمت ادبیات و داستان های بومی و ملی سوق دهد.

دریابیگی گفت: تا زمانی که این بستر فراهم نشود هنرمند ایرانی تشویق نمی شود که به سمت قصه هایی برود که پردازش آن مشکل است و نیاز به تخیل و خلاقیت بیشتری دارد. باید به هنرمندان حق داد که به سراغ بازسازی داستان های فاخر نروند زیرا انیمیشن ما بازخورد بسیار کمی دارد. و معمولا کار گروه های مستقل تنها در جشنواره ها دیده می شود.
این پژوهشگر همچنین به شخصیت پردازی کارکتر های ایرانی در انیمیشن اشاره کرد و گفت: در مقطعی شرکت های انیمیش ابزار لازم برای ساخت را وارد کردند و برای این کار به حوزه هایی وارد شدند که برای آن ها درآمد زا بود. به عنوان مثال شاهد ساخت کارکتر های ایرانی در حوزه انیمیشن های راهنمایی و رانندگی و شرکت ملی گاز بودیم. این به خوبی نشان می دهد که ایرانی کردن انیمیشن به متولی نیاز دارد.

او ادامه داد: نخست باید نیاز اجتماعی ما تعریف شود و در مرحله بعد روی راه های تآمین آن سرمایه گذاری انجام گیرد. مثلا در مورد کارتون شکرستان می بینیم که این ساخته حوزه هنری توانسته با تکنولوژی دو بعدی داستان ها و مثل های ایرانی را بازسازی کند و مورد توجه مخاطب قرار گیرد.

دریابیگی افزود: دستیابی به منابع محیطی برای فضا سازی ادبیات کلاسیک بسیار سخت است. زیرا در کشور ما متأسفانه هر سلسله پادشاهی معماری و حتی فرهنگ دوره قبل از خود را نفی کرده است و بازسازی صحنه دوره های مختلف بسیار مشکل است. از طرف دیگر سینماگران ما هم عادت کرده اند از یک سری الگوهای استفاده شده کپی برداری کنند و خلاقیت خود را به کار نبرند. دلیل این قضیه هم این است که جامعه فرهنگی ما ریسک پذیر نیست. به عنوان مثال اگر کسی برای سرباز هخامنشی تیپی تعریف می کند دیگران نیز از کار او تقلید می کنند و خودشان در پی ساخت یک مدل تازه بر نمی آیند.


انیمیشن ایران با ادبیات کلاسیک به دنیا راه پیدا نکرده است
او همچنین گفت: این که بتوانیم ریزه کاری های فرهنگی و هنری تاریخ کشور را باستخراج کنیم غیر ممکن نیست ولی حقیقت این است که این پروژه بسیار زمان بر و عظیم است و زمینه کار تحقیقی آن بسیار زیاد است. این کار طاقت فرسا و عمر سوز است و از عهده یک نفر و یا یک گروه بر نمی آید. باید افراد زیادی با امکانات و زمان فراوان برای این کار در نظر گرفته شوند.

دریا بیگی تصریح کرد: نتیجه چنین اهتمامی این می شود که ما انیمیشن ایرانی با داستان های بومی خواهیم داشت. امروز انیمیشن های ایرانی به صورت محدود در جشنواره های خارجی مورد استقبال قرار می گیرند اما این به آن معنا نیست که ادعا کنیم انیمیشن ایرانی با داستان ها و اسطوره های ملی در دنیا شناخته شده باشد.

وی به تفاوت های اقتباس برای انیمیش و سینما نیز اشاره داشت و توضیح داد: فیلمنامه نوشتن برای انیمیشن و سینما در بنیان تفاوت عمده ای ندارد اما شکل بیرونی و کاربردشان برای اجرا متفاوت است. فیلمنامه فیلم با چند بار ویرایش تبدیل به نسخه نهایی می شود ولی فیلمنامه انیمیشن تا ساخته نشود شکل نهایی خود را نمی یابد. زیرا گروه سازنده، هدف آن ها و تکنیک مورد استفاده شان کاملا تعیین کننده است.

او ادامه داد: بنابراین برای سیاست گذاری انیمیشن های اقتباسی باید گروه متخصصی وارد کار شوند و در مورد ویژگی های داستان خاص به بررسی بپردازند. به عنوان مثال یک متخصص ادبیات باستان باید با یک سازنده انیمیشن جلسات متعدد داشته باشد تا فیلمنامه خوبی از آن بیرون بیاید. در حال حاضر گروه های انیماتور ما بسیار کوچک و شخصی هستند و نمی توانند از نظر متخصصان ادبیات بهره مند شوند چون نه سرمایه لازم را دارند و نه کارشان در بازار خریداری دارد.

این متخصص معتقد است انیمیشن می تواند ضعف تکنولوژی را در تولید فیلم های اقتباسی پوشش دهد. وی در این زمینه گفت: بسیاری از فیلم های ژانر فانتزی و اساطیری موجود بنیان انیمیشن دارند. یعنی حد اقل 40 درصد کار بر مبنای انیمیشن نوشته می شود. این تلفیق انیمیشن و فضای رئال در دنیا بسیار پیشرفته است. امادر ایران حداکثر به عنوان جلوه های ویژه از انیمیشن استفاده می کنیم.

علیرضا دریابیگی به فیلم پرفروش هری پاتر اشاره کرد و گفت: در این فیلم می بینیم که با استفاده از تکنیک های انیمیشن عقاید فراماسونری آرام آرام در ذهن مخاطب جا می افتد زیرا سرشار از جذابیت و لذت های بصری است. اما ادبیات ایران با وجود داشتن مفاهیم خوب و والا با پکیج خوبی به دست ایرانیان نمی رسد.

او در پایان گفت: ما نیاز داریم مستقیما به داستان های ادبیات کلاسیک خود بپردازیم و آن ها را به تصویر در آوریم. چون این رسانه بسیار تأثیر گذار است و نباید از آن غافل شویم.

انتهای پیام/ن.ف/ج