به گزارش سینماپرس، با روی کار آمدن حسین انتظامی رییس سازمان سینمایی، شعار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر شفاف سازی قوت بیشتری گرفت است به طوری که در چند وقت اخیر، شاهد انتشار گزارش عملکرد مالی موسسه‌های تابع این سازمان هستیم.

هفته گذشته علاوه‌بر انتشار جزییات مالی فعالیت‌های موسسه رسانه‌های تصویری، انجمن سینمای جوانان ایران، مرکز گسترش مستند و تجربی در دوره دوازده ماهه سال ۹۷، گزارش عملکرد مالی بنیاد سینمایی فارابی هم در این بازه زمانی منتشر شد.

بنیاد سینمایی فارابی که در سال‌های گذشته عادت به انتشار جزییات تولید فیلم‌های در حال ساخت و مورد حمایتش داشت و بیش از هشت ماه است که از انتشار این گزارش‌ها خودداری کرده است، حالا در اقدامی روشنگرانه فهرستی را منتشر کرده که شامل بخش‌هایی همچون «حمایت از تحقیق و نگارش فیلمنامه»، «حمایت از تولید و ساخت آثار سینمایی در قالب تسهیلات»، «حمایت از تولید فیلم اول»، «حمایت از تولید آثار سینمایی از طریق مشارکت در سهم مالکیت فیلم»، «کمک به تامین منابع اطلاعاتی و مطالعاتی سینمای حرفه‌ای به منظور روزآمدسازی دانش سینماگران»، «حمایت از آماده سازی فنی آثار سینمایی در حوزه لابراتواری و استودیویی»، «حمایت از نگارش فیلمنامه و تولید و ساخت آثار سینمایی کودک و نوجوان»، «حمایت از تبلیغات، بازاریابی و اکران آثار سینمایی کودک و نوجوان»، «حمایت از برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان»، «حمایت از حضور فرهنگی و تجاری، بازاریابی و اکران آثار سینمایی در منطقه و جهان» و «کمک به اجرای طرح سیمرغ و پروانه‌ها در استان‌ها» می‌شود.

کمک مالی برای نگارش فیلمنامه؟

این فهرست مانند بسیاری دیگر از فهرست‌های مالی تا به امروز منتشرشده از سوی زیرمجموعه‌های سازمان سینمایی، طبیعتاً نیاز به بررسی و صحت‌سنجی در زمینه عملکرد مالی هدفمند و مهمتر از آن سودمند دارد و می‌توان به هر یک از سرفصل‌های این گزارش به‌صورت مجزا پرداخت اما در گزارش حاضر تلاش کرده‌ایم صرفاً درباره بند نخست حمایت‌های فارابی یعنی «حمایت از تحقیق و نگارش فیلمنامه» در گفتگو با برخی افراد دریافت‌کننده این تسهیلات، بیشتر درباره کم و کیف فرآیند حمایتی فارابی در این زمینه جویا شویم.

در جدول مرتبط با بخش «حمایت از تحقیق و نگارش فیلمنامه» از ۱۸ فیلمنامه به‌صورت مستقیم نام برده شده است که بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان به نویسنده و یا محقق آن‌ها پرداخت صورت گرفته است و این تعهدات در کنار بودجه تخصیص یافته به سه سرفصل «ایجاد پایگاه اطلاع‌رسانی سینماقصه» و «پژوهش درباره سرگذشت ۳۵ ساله بنیاد فارابی» و نیز «برگزاری جلسات تخصصی فیلمنامه» مجمموعاً رقمی معادل یک میلیارد و ۳۹۶ میلیون تومان طی ۱۲ ماه سال ۹۷ برای بنیاد فارابی تعهد مالی به همراه داشته است.

گزارش بنیاد سینمایی فارابی از این عدد و رقم‌های صدمیلیونی در بخش‌های مختلف و حتی همین بخش مذکور کم ندارد اما به منظور اطلاع از چگونگی حمایت‌های صورت گرفته از بند نخست با برخی از حمایت شده‌ها تماس گرفتیم.

حمایت از چند نام قرارداد با یک نفر؟

هرچند برخی از این حمایت‌شده‌ها حاضر به پاسخگویی به چند سوال ساده نشدند و در مقابل سوال‌های مطرح شده ترجیح دادند سکوت کنند اما از میان افراد این فهرست و البته از میان تماس‌های محدود ما، فرید مصطفوی نویسنده «دست در دست» با موضوع اجتماعی و ابوالفضل جلیلی نویسنده «مسیر معکوس» با موضوع اجتماعی درباره چند و چون این حمایت‌ها توضیحاتی ارائه کردند.

پیش از تماس با فرید مصطفوی با مجتبی میرطهماسب نویسنده «مستی اعماق» که بنابر گزارش فارابی تا کنون ۷۵ میلیون تومان از مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان تعهدشده را برای تحقیق و نگارش این فیلمنامه دریافت کرده است، تماس گرفتیم که عنوان کرد اصولاً علاقه‌ای به مصاحبه با رسانه‌ها ندارد.

محسن عبدالوهاب هم فیلمنامه‌نویس دیگری است که تاکنون ۷۵ میلیون تومان برای تحقیق و نگارش فیلمنامه‌ای با عنوان «ما از جهنم آمده‌ایم» از فارابی دریافت کرده و بنابر تعهد فارابی ۲۵ میلیون دیگر نیز دریافت خواهد کرد، اما درباره فرآیند دریافت و بهره‌گیری از این بودجه حمایتی عنوان کرد با توجه به اینکه طرف قرارداد او مجتبی میرطهماسب بوده است نه بنیاد سینمایی فارابی و تحت نظر او کار می‌کند، نمی‌تواند توضیحات بیشتری ارائه دهد.

فرید مصطفوی هم که در گزارش فارابی نامش به‌عنوان فیلمنامه‌نویسی که ۷۵ میلیون تومان برای تحقیق و نگارش فیلمنامه‌ای با عنوان «دست در دست» درج شده است، می‌گوید طرف قراردادش مجتبی میرطهماسب بوده است نه بنیاد سینمایی فارابی!

مصطفوی نویسنده «دست در دست» درباره کیفیت حمایت از فیلمنامه اش عنوان کرد: «دست در دست» زیرمجموعه از آثاری است که مجتبی میرطهماسب و رخشان بنی‌اعتماد با بنیاد سینمایی فارابی برای ساخت آنها صحبت کرده بودند که تم مجموعه «کارستان» را دارند؛ مجموعه‌ای که پیش از این ساخته شده بود. این را هم باید عنوان کنم که در حال حاضر مراحل بازنویسی «دست در دست» است.

وی درباره فیلمنامه‌هایی که مجتبی میرطهماسب با بنیاد سینمایی فارابی برای نگارش آنها به نتیجه رسیده است، اظهار کرد: به طور دقیق نمی‌دانم که ایشان برای چند فیلمنامه با بنیاد سینمایی فارابی به نتیجه رسیده‌اند اما فکر می‌کنم چهار یا ۵ فیلمنامه باشد با این وجود از کم و کیف آنها خبر ندارم.

پرداخت قسط پایانی به شرط توافق با تهیه‌کننده

مصطفوی درباره این فیلمنامه که حمایت صد میلیون تومانی از آن شده است، گفت: قراردادی که ما داریم به این صورت است که فعلاً فیلمنامه را بنویسیم و اگر به تهیه‌کننده برای ساخت رسیدیم، قسط پایانی آن به مبلغ ۲۵ میلیون تومان پرداخت شود درواقع اگر تهیه کننده پیدا نشود این مبلغ هم پرداخت نمی‌شود.

این فیلمنامه‌نویس درباره نیاز فیلمنامه «دست در دست» به پشتبانی مالی هم توضیح داد: این فیلمنامه، پژوهش مفصلی داشت چراکه درباره تعدادی از روستاهای ایران، کارآفرینی و توانمندسازی روستاییان است؛ روستاهایی که عده‌ای به آنجا می‌روند و زنان را برای کارهایی مثل صنایع دستی توانمند و به این ترتیب کارآفرینی می‌کنند به همین دلیل کار تحقیق آن نسبتاً طول کشید. هرچند بخش تحقیق تمام شده است ولی همه این موارد باید تبدیل به قصه می‌شد و براساس آن قصه پردازی می‌کردم.

مصطفوی توضیح داد: من در متن سینما نیستم و نمی‌دانم رقم عادلانه‌ای برای این فیلمنامه در نظر گرفته شده است یا نه ولی باید به این موضوع توجه داشت که وقتی شما یک فیلمنامه تخیلی می‌نویسید برای مثال چیزی نزدیک به ۲ ماه زمان می‌برد اما گاهی برای یک فیلمنامه باید تحقیق پژوهشی و مستندهایی جمع آوری شود و باید انرژی و وقت بیشتری گذاشت طبیعتاً این نوع پروژه‌ها زمان‌بر تر هستند به ویژه اینکه باید از دل یک کار مستند و واقعیت‌های روزمره قصه بگوییم به صورتی که به بخش مستند آن هم لطمه نخورد. چنین پروژه‌هایی دشوارتر و زمان برتر هستند و با کارهای معمولی تفاوت دارند.

انتشار فهرست حمایت‌های دولتی، منطقی است

ابوالفضل جلیلی نویسنده و کارگردان «مسیر معکوس» هم ضمن بیان این مطلب که «انتشار این لیست‌های حمایتی کار خوبی است و منطقی است یک جای دولتی مثل فارابی لیست حمایت‌های خود را اعلام کند»، درباره حمایت ۴۰ میلیون تومانی از فیلمنامه «مسیر معکوس» به قلم خودش، گفت: من این حمایت ۴۰ میلیون تومانی را به طور کامل دریافت کرده‌ام.

وی توضیح داد: من در هیچ چیزی صرفه‌جو نیستم به جز فیلمسازی چون معتقدم به جای ساخت فیلم‌های گران قیمت، می‌شود فیلم‌های ارزان‌تری ساخت البته این موضوع درباره فیلم‌های تاریخی صدق نمی‌کند اما درباره فیلم‌های هنری و حتی تجاری می‌شود کاری کرد که کم خرج تر از آب در بیایند.

جلیلی عنوان کرد: من خودم همیشه علاقه دارم که فیلم‌هایم کم خرج باشند به همین منظور همیشه در فیلم‌های تعداد عوامل صحنه و پشت صحنه کم هستند برای مثال در حال حاضر «در مسیر معکوس» خودم کارهای کارگردانی، نویسندگی، فیلمبرداری، طراحی صحنه و… را انجام می‌دهم یا دستیارم علاوه‌بر کارهای خود، کارهای صدابرداری و… را نیز انجام می‌دهد اما واقعیت این است که آنقدر در کشور ما قیمت‌ها روز به روز افزایش پیدا می‌کند که ما نمی‌دانیم باید چه کار کنیم. برای مثال واقعاً مناسبات دلار با غذا چیست؟ البته تعدادی از بازیگران ما کودک هستند و در رابطه با غذاهای تهیه شده سخت گیری ندارند اما بازیگران حرفه‌ای روی این مسائل حساسیت بیشتری دارند و باید هزینه بیشتری کنیم.

۴۰ میلیون تومان برای تکمیل یک فیلمنامه

این کارگردان با بیان اینکه پیش‌تر این فیلمنامه را نوشته و فارابی آن را از او خریده بوده است، اظهار کرد: نمی‌خواهم از علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی تعریف یا حمایت کنم ولی تابش اولین مدیر فارابی بود که با من هیچ‌گونه آشنایی نداشت اما در زمان تعطیلات نوروز به من زنگ زد و به دیدارش رفتم. او در آنجا به من گفت تو چرا کار نمی‌کنی؟ بنابراین همین صحبت‌های او اولین حمایتش از من بود و باعث شد من از او خوشم بیاید البته بعدها متوجه شدم او با همه به همین شکل کار می‌کند.

وی اضافه کرد: آقای تابش در ادامه از من پرسید که آیا فیلمنامه‌ای در دست دارم یا نه که پاسخ دادم تنها چهار خط نوشته دارم اما آقای تابش به من گفت همان‌ها را بیشتر کن تا آن را از تو خریداری کنیم و این دومین حمایت بود آقای تابش از من بود. باید عنوان کنم من بیشتر از اینکه به پول نیاز داشته باشم به حمایت معنوی نیاز دارم خودم هم همیشه وقتی می‌خواهم از کسی حمایت کنم می گویم من پول ندارم ولی می‌توانم به صورت معنوی از شما حمایت کنم از همین رو فکر می‌کنم این کار فارابی با ارزش است.

جلیلی با اشاره به اینکه ابتدا خلاصه فیلمنامه‌ای به بنیاد فارابی داده و بعد قرار شده است که نسخه اصلی «مسیر معکوس» را به این بنیاد ارائه دهد، اظهار کرد: بنیاد سینمایی فارابی پس از این موضوع، به من ۴۰ میلیون تومان داد که این مبلغ برای من بسیار خوب بود.

این کارگردان در پایان درباره سرانجام «مسیر معکوس» توضیح داد: ما این روزها در استان قم مشغول ساخت این فیلم هستیم. «مسیر معکوس» با محوریت نوجوانان، قصه شخصی را روایت می‌کند که می‌خواهد در شرایط فعلی که اکثر درها بسته است، موفق باشد.

*مهر