به گزارش سینماپرس، به دنباله بررسی مساله خانواده در سینمای ایران و موضوع بسیار مهم بحران جمعیت در کشور ما، با آقای حسین مروتی، از فعالین فرهنگی این حوزه که در مساله کنترل جمیعت، سقط جنین  وفرزندآوری دارای مقالات و سخنرانی‌های متعدد هستند به گفتگو نشستیم و ابعاد این موضوع را بررسی کردیم باتوجه به کمرنگ بودن تصویر کودک و فرزندآوری، سقط جنین، تنبیه کودک و کمبود فرزند در قاب تصویر این مساله مهم کلان ملی دچار یک بحران هم در سینمای کشور و هم در سطح اجتماعی شده است. به نظر می‌رسد سینمای کشور باتوجه به اهمیت مهمی که در ایجاد یک سینمای ملی دارد در این زمینه دچار ضعف‌های اساسی و به نوعی فهم آن شده است.

به نظر شما رسانه‌ها و به خصوص سینما چه نقشی در غلبه بر بحران جمعیت دارند؟

تعداد خبرنگاران و فعالان فرهنگی که نسبت به این مسائل واقف باشند کم است و عمده اهالی رسانه از وجود چنین بحرانی و ابعاد آن بی اطلاع هستند. این بی‌اطلاعی سبب می‌شود که نتوانیم از رسانه‌ها توقع زیادی داشته باشیم. در حالی که رسانه و سینما همانگونه که متاسفانه برای سیاست کاهش رشد جمعیت سنگ تمام گذاشتند، میتوانند برای رسیدن به اهداف مطلوب سیاست‌های جدید نیز موثر واقع شوند. البته معتقدم که کار، دیگر به سادگی گذشته نیست که دلایل متعددی دارد. نخست این که مخاطب رسانه و سینمای ایران رشد کرده است و دیگر نمی توان با محصولات رسانه‌ای با کیفیت پایین، بر روی او اثر گذاشت. روزگاری تلویزون مت زمان برنامه‌هایش بسیار کم بود ولی امروز به صورت ۲۴ ساعته دارد برنامه پخش می‌کند و یا سینما هم تعداد سالن‌هایش بسیار کم بود و اینکه فیلم‌ها مانند امروز نه از نظر کیفی و نه از نظر کمی مانند امروز نبود.   همین موارد باعث شده است مخاطب ما منوی بلند و متنوعی در مقابل خود داشته باشد و در انتخاب محتوا مخیر باشد. بسیاری از این محتواها دراای مضامینی خلاف سیاست‌های صحیح قانونی و کشوری ما و حتی دینی و ملی ما است.   دیگر این که برای پیشبرد سیاست کاهش جمعیت بین اصحاب رسانه، سینماگران، دولت و جشنواره‌های هنری توافق وجود داشت، ولی اکنون این توافق وجود ندارد. آن هم عمدتا به خاطر این که نمیدانند چرا باید سیاست های جدید اجرایی شوند.

شما از «سنگ تمام رسانه‌ها برای کنترل جمعیت» صحبت کردید. مقصودتان چیست؟

وقتی که دولت آقای هاشمی به اجرای سیاست کنترل جمعیت پرداخت، بدین منظور یک سلسله کار رسانه ای یا بهتر بگویم یک بمباران رسانه ای و پروپاگاندا صورت گرفت. بر اساس قانون تنظیم خانواده (مصوب ۱۳۷۲) صداوسیما موظف شد که در این زمینه برنامههای آموزشی تولید و پخش کند؛ که برخی از جمعیت شناسها هم آمدند در تلویزیون و گفتند که جمعیت کشور به بیش از یک میلیارد نفر خواهد رسید! غیرعلمی حرف زدند و بزرگنمایی کردند. وزارت فرهنگ هم طبق همین قانون موظف شد که زمینه جلب مشارکت روزنامه‌نگاران، فیلم‌سازان و هنرمندان را برای ترویج ارزشی به عنوان «کم فرزندآوری» فراهم کند. از این زمان بود که فیلمهای متعددی با محتوای ضدخانواده، ترویج جنایت سقط جنین، فمینیسم، تقبیح خانواده گسترده و ترویج خانواده هسته ای، تقبیح جایگاه مادری و مانند آن ساخته شد.
مهمترین کارکرد فیلمهای فمینیستی تخریب نهاد خانواده است.

می‌توانید مصداقی‌تر بگویید که مثلا چه فیلمی سقط جنین را ترویج کرده است؟

بله. مثلا فیلم «خانه‌ای روی آب» سکانسی دارد در ترویج جنایت سقط جنین. یا در سال ۱۳۸۴ مستندی به نام «انتخاب» ساخته شد که در آن توصیه می شد که سقط جنین به درخواست والدین، قانونی شود. اثر بسیار سیاه و سخیفی است.

وزارت بهداشت هم در آن سالها برای کنترل جمعیت و با همکاری نهادهای بین المللی، پویانمایی تولید میکرد. فیلم های فمینیستی هم که داستان خودشان را دارند و مهمترین کارکردشان تخریب نهاد خانواده است. برخی از سینماگران که ذائقه جشنواره های خارجی را شناخته بودند، فیلم هایی مثل «دو زن» را ساختند و به قیمت تخریب خانواده، جوایز بین المللی زیادی عایدشان شد. امسال هم فیلم «به دنیا آمدن» نیز با چنین حال و هوایی روبرو است.

یعنی شما فیلمهایی که محتوای فمینیستی دارند را هم ضدجمعیتی می دانید؟

نمی گویم که لزوما این فیلم‌ها با هدف تهدید نسل ساخته شدهاند، ولی قطعا منتج به این نتیجه میشدهاند. محتوای فمینیستی همیشه پای ثابت معاهدات بین المللی مربوط به جمعیت، برنامه‌های جمعیت و توسعه و حتی کتب تنظیم خانوادهای بوده است که دو دهه در دانشگاههای ما تدریس شده است. جالب است که در برنامه نخست توسعه هم، به دو مسئله «افزایش پوشش تحصیلی دختران» و «مشارکت اقتصادی- اجتماعی زنان» به عنوان ابزارهایی برای کنترل جمعیت نگاه شده بود.   نقش زن در خانواده کاملا محوری است و رکن و اساس خانواده در خانه تلقی می‌شود. اسلام معتقد است که زن ابتدا همسر و مادر و مدیر خانه و خانواده است بعد رسالت‌ها و نقش‌های اجتماعی آن موضوعیت دارد ولی در نگاه هنرمندان ما برعکس است یعنی اولا نقش اجتماعی زن است که اهمیت دارد لذا نگاه فمینیستی در این طیف پررنگ‌تر است. افرادی مثل تهمینه میلانی، رخشان بنی اعتماد و خانم پوران درخشنده سینماگران فمینیست هستند. یا فیلمسازان دیگری هستند که اساسا  مبتنی بر مدرنیته ارزش‌گزاری می‌کنند زیرا همواره نقش اجتماعی زن برایشان دارای اهمیت است و تاکید می‌کنند زن باید تحصیلکرده باشد و موفق تا اینکه در خانه و خانواده باشد یا در حال نقد زن سنتی از این منظر هستند و به دنبال مدرن کردن زن ایرانی‌اند.
سینمای غرب با استفاده از انیمیشن و سینمای کودک مدام در حال ترویج فرزندآوری است

این درحالی است که سینمای غرب با استفاده از انیمیشن و سینمای کودک مدام در حال ترویج فرزندآوری است. یکی از برترین انیمیشن‌هایی که می توانیم از آن در حوزه ترغیب کردن مردم به فرزند آوری نام ببریم قطعا Baby Boss یا Boss Baby که به فارسی بچه خان یا بچه رئیس است. خلاصه داستان به این شکل است که بچه ها از یک شرکت بچه سازی برای خانواده ها ارسال می شوند و بچه ها این شرکت را مدیریت می کنند، بچه هایی که این شرکت را مدیریت می کنند نوعی شیر خاص می خورند که آنها را همیشه بچه نگه می دارد، حالا یکی از بچه های قدیمی مدیر شرکت که از شرکت بیرون شده است و به دلیل نخوردن شیر مخصوص بزرگ شده است در زمین برای مقابله با شرکت بچه سازی یک توله سگ را تولید می کند که جایگزین بچه ها در خانه مردم شود و حالا شرکت بچه سازی یک بچه را برای مدیریت این موضوع و جلوگیری از جایگزین شدن توله سگ به جای بچه در میان مردم به عملیاتی جذاب ارسال می کند.

شما واقعا در این فیلم متوجه می شوید که اهمیت بچه در زندگی چقدر است، جایگاه سگ و حیوانات کجاست، روابط بین دو بچه غیر همسن چگونه است. چقدر بچه‌ها شیرین هستند و ... و در انتهای فیلم ناخواسته شما از بچه خیلی خوشتان می آید، اگر این انیمیشن را ندیده اید حتما ببینید و نکته جالب اینکه در اکثر این فیلم‌ها بچه ها از طریق یک شرکت بچه سازی می آیند و توضیحی در مورد نحوه ایجاد بچه داده نمی شود یعنی درک مفهوم سن مخاطب برای فرهنگ سازی برادر داشتن و خواهر داشتن برای بچه های کوچک هم انجام شده است. پیشنهاد می کنم این انیمیشن را ببینید و از دوبله گلوری بامزه آن لذت ببرید. جالب است بدانید که سریال این انیمیشن نیز ساخته شده است.

یکی دیگر از انیمیشن‌ها لک لک‌ها است که باز از یک نگاه آسمانی به موضوع بچه و فرزندآوری می‌پردازد. یک شرکت بچه سازی که با توجه به ثبت سفارش بچه را تولید و برای خانواده‌ها با استفاده از لک لک ارسال می کند سالها بصورت مخروبه درآمده است و شرکت دیگر بچه تولید نمی کند و لک لک‌ها نیز وظیفه حمل بسته های پستی را بر عهده گرفته اند تا اینکه یک لک لک بصورت تصادفی ماشین تولید بچه را فعال می کند و بچه درخواستی تولید می شود و ماجراهای بسیار جذابی ایجاد می شود تا در نهایت شرکت بچه سازی مجددا شروع به فعالیت کند و در این میان ما شاهد این هستیم که همه بچه ها را دوست دارند حتی گرگ های ترسناک عاشق بچه ها هستند و در انتهای ماجرا هم اهمیت خانواده و بازگشت یک بچه بعد از سالها به آغوش خانواده را نشان می دهد، واقعا از دیدن این انیمیشن لذت خواهید برد مخصوصا اگر خانواده ای با چندین بچه باشید.

فیلم سینمایی که در موضوع جمعیت، نقش مثبتی ایفا کرده باشد سراغ دارید؟

بله. فیلمهای خوبی هم در موضوع جمعیت کار شده از قبیل «همبازی» و «خجالت نکش». البته یک فیلم خوب جمعیتی، لزوما نباید در مورد فرزندآوری حرف بزند. هر فیلمی که ضدفمینیسم باشد، سبک زندگی ایرانی- اسلامی را ترویج کند، رزاقیت خدا را یادآوری کند، فرهنگ «ازدواج در وقت نیاز» را رواج دهد و فردگرایی را تقبیح کند، می تواند به فرزندآوری بیشتر مادران ایرانی برسد. البته تبلیغ صریح برای فرزندآوری چندان زیبا و مبتکرانه نیست و می‌تواند منجر به دل زدگی مخاطب از این موضوع شود. شعار نباید داد البته شعار باید در متن و بطن فیلم موجود باشد ولی نحوه و لحن آن مهم است. مساله مهم فرزندآوری را اگر شعاری بگوییم هیچ وقت مخاطب ما به آن راغب نمی‌شود بلکه به دلیل آنکه حس می‌کند فیلم می‌خواهد مطلب را تحمیل کند پس می‌زند.

متاسفانه ایران اکنون یکی از سه کشور دنیا است که جمعیتش با بیشترین سرعت در حال سالخورده شدن است. جلوگیری از این مصیبت نیز یک راهکار محوری دارد که آن هم افزایش «تعداد ایده آل فرزند» خانواده هاست.
تبلیغ صریح برای فرزندآوری چندان زیبا و مبتکرانه نیست و می‌تواند منجر به دل زدگی مخاطب از این موضوع شود.

امیدوارم مسئولین امر و هنرمندان کشور برای کمک به امنیت ایران و فرزندانمان، دست به کار شوند و تولیدات رسانه‌ای خوبی را ارائه کنند. پیش شرط این کار هم توجیه هنرمندان است. ما برای این کار کاملا مجهز هستیم. هم ادله کاملا علمی و موجه داریم و هم سوژههای بسیار خوبی برای کار رسانهای؛ به خصوص ساخت فیلم و پویانمایی. همینکه فیلمی با مضمون کودک و خانواده تولید می‌شود در ایجاد پس زمینه و جهت دهی هم به فضای سینمایی کشور و هم به خود خانواده‌ها برای داشتن فرزند و تربیت آن که دارای اهمیت بسیار زیاد است شکل می‌گیرد.