به گزارش سینماپرس، هنرمندان تئاتر پیش از انقلاب و اوایل انقلاب و حتی در دهه شصت تأثیر زیادی در روشنگری سیاسی برای پیروزی انقلاب اسلامی ایران داشتند. این شور پس از انقلاب هم در بین هنرمندان باقی ماند و نمایش‌های خوبی چون «گندم‌های خونین» بهزاد بهزادپور، «بردار شدن حسین ابن منصور حلاج» از سیاوش تهمورث و آثاری که در این سال‌ها هر چند اندک اما توسط حمیدرضا آذرنگ، ایوب آقاخانی، امیرحسین شفیعی، حسین مسافرآستانه و سایر هنرمندان و کارگردانان تئاتر پرمخاطب می‌شود.
روند تولید این آثار در زمان جنگ نیز ادامه داشت، هنرمندان تئاتری در جریان مسائل سیاسی، انقلابی و دفاع مقدس حضوری فعال و نقش بسزایی داشتند. نمونه‌هایی از این دست نیز سال ۶۳ در نمایش نامه «بند» تاجبخش فنائیان به چشم می‌خورد. البته این روند رفته رفته کمرنگ شد تا این که امروزه دیگر نشانی از نمایش‌نامه‌های انقلابی یافت نمی‌شود و حتی به صراحت می‌تواینم بگوییم که، در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که به منظور گرامیداشت پیروزی انقلاب اسلامی برگزار می‌شود به اندازه انگشتان دست هم نمایش با موضوع انقلاب نداریم. انتظار می‌رود که مسئولان فرهنگی، هنری و حتی هنرمندان ما در این عرصه بیشتر تلاش کنند و در طول سال و بالاخص در ایامی چون پیروزی انقلاب اسلامی و جشنواره فجر و همینطور رحلت امام خمینی(ره) و سایر مناسبت‌های انقلابی بیشتر فعال باشند.
کوروش زارعی، مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری، کارگردان و بازیگر تئاتر و سینما به بهانه فرا رسیدن ایام رحلت بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران و قیام ۱۵ خرداد درباره نقش تئاتر در جهانی شدن انقلاب اسلامی و کمبود آثار نمایشی درباره امام خمینی(ره) گفت وگویی انجام داده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانیم:
*آقای زارعی در ایام رحلت بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ایران قرار داریم شما چند سالی است که در حوزه هنری فعال هستید مدتی هم جشنواره تئاتر مردمی خرداد را برگزار کردید که البته سال گذشته به دلیل مشکلاتی برگزار نشد و امسال هم که به دلیل کرونا اتفاقی نیافتاد در این رابطه برایمان توضیح دهید که چقدر آثار نمایشی و نمایشنامه در ارتباط با انقلاب و امام خمینی(ره) وجود دارد و در این زمینه با چه مشکلاتی دسته و پنجه نرم می‌کنیم؟
بله ما چهار تا پنج سال همایش تئاتر مردمی خرداد را برگزار کردیم، عنوان را به دلیل اینکه در ایام خرداد و رحلت امام برگزار می‌شد، جشنواره نگذاشتیم و به همان همایش اکتفا کردیم. با اینکه سالهاست از رحلت امام خمینی(ره) می‌گذرد اما متأسفانه حتی در عرصه سینما، تلویزیون و تئاتر هم ما شاهد کار جدی نبودیم. در حوزه تلویزیون شاید آقای شفیعی یک سریال نصفه و نیمه و مجتبی راعی کارهایی کرده باشند که دیگر ادامه هم توسط دیگران پیدا نکرد و در عرصه هنرهای نمایشی هم به شدت ضعیف ظاهر شدیم.
بهرحال تئاتر مردمی خرداد اتفاق و حرکت خوبی بود که ما در دو سال اخیر نتوانستیم آن را ادامه دهیم. سه سال پیش این همایش در چند مکان در تهران چون میدان امام حسین و مرقد امام سیزده تا شانزدهم خرداد ماه برگزار و در دیگر روزها در سراسر کشور برگزار شد و در دو سال اخیر هفده ـ هجده کار به مرحله نهایی می‌رسید و اجرا می‌شد.
متأسفانه سال گذشته به بحران مالی خوردیم و نتوانستیم همایش خرداد را برگزار کنیم البته سال قبلش تلاش کردیم ارگان‌ها را درگیر کنیم تا از ما حمایت کنند، تنها ستاد ارتحال حضرت امام(ره) در حد چهل ـ پنجاه میلیون تومان از ما حمایت کردند ما هم می‌بایست تقریبا از بیست گروه نمایشی حمایت و کمک هزینه پرداخت کنیم چرا که بخش صحنه‌ای هم اضافه کرده بودیم که سه نمایش در تماشاخانه مهر و ماه اجرا شد. خودمان هم نزدیک به صد میلیون تومان هزینه کردیم و خلاصه به سختی همایش را جمع کردیم اما دیگر سال قبل امکان مالی پیدا نکردیم و اجرا نشد.
*علت این همه کم کاری در این عرصه چیست؟ نهادها که بودجه‌های خود را دریافت می‌کنند؟
بله من اتفاقا خاطرم است که خود حضرت آقا هم دو سال پیش گله‌ای از همه دستگاه‌های فرهنگی و هنری کردند و گزارشی از فعالیت‌های فرهنگی که درباره رحلت امام و شخصیت ایشان خواستند که البته هیچ ارگانی غیر از مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری کاری در این زمینه انجام نداده بود.
به نظر من خود شخصیت درونی و بیرون امام و مبارزات برجسته ایشان می‌تواند سوژه همه نوع کار هنری و فرهنگی باشد مخصوصا در شرایط معاصر که انقلاب ما دارد نیاز به این دست آثار داریم. روز گذشته یکی از دوستانم از کشور امارات برایم فیلمی ارسال کرد از تجمع جلوی کاخ سفید که عده‌ای آنجا خود را فرزندان خمینی و از امام حسین(ع) می‌گفتند. این انقلابی است که امام در تاریخ معاصر به پا کرد که فوق العاده بود بنابراین اگر رهبری ایشان نبود، قطعا انقلاب به ثمر نمی‌نشست. چند سال گذشته هم مشاهده کردیم که بحث بیداری اسلامی در کشورهای عربی شکل گرفت و ماحصل آن چون رهبری مثل امام خمینی در کشورهایی مثل مصر نبود، در برخی جاها به نتیجه نرسید.
اگر رهبری امام خمینی(ره) پیش از انقلاب نبود قطعا انقلاب ما به ثمر نمی‌نشست
امام خمینی (ره) انسان مستعد، با دانش و ایمان قوی بود و همیشه هم اعتقاد داشت و میفرمود که انقلابمان را باید به جهان صادر کنیم. انقلاب را با همین کارهای فرهنگی و هنری می‌توان صادر کرد و تئاتر هم خیلی می‌تواند در این عرصه تأثیر داخلی و خارجی داشته باشد و این یک نعمت الهی استکه باید آن را قدر بدانیم.
*سوژه‌های مربوط به امام خمینی(ره) و فعالیت‌های انقلابی‌شان خیلی زیاد است در چه زمینه هایی به نظر شما می‌توانیم این روزها ورود کنیم که در عرصه هنرهای نمایشی برای نسل جوان هم جاذبه داشته باشد؟
ببینید در همین ماجرای کرونا به لطف خدا، اهل بیت(ع) و مدیران بهداشتی و پزشکی ما کمتر دچار آسیب شدیم حتی در برخی کشورهای اروپایی و آمریکایی به لحاظ مسائل بهداشتی و غذایی مشکلات زیادی پیش آمد با اینکه به اسم توسعه یافته و پیشرفته خوانده می‌شوند. علت این کم بحران بودن ما می تواند به ورود مردمی و بسیج آنها نیز مربوط شود چرا که مردم پای کار آمدند، ماسک درست کردند، به فقرا کمک کردند و بسته‌های غذایی ارسال کردند اینها برکات انقلاب اسلامی است که می‌تواند سوژه کارهای فرهنگی، هنری مثل تئاتر باشد.
یکی از اتفاقات بزرگ انقلاب ما و دستاورد امام خمینی همین بسیج مردمی است از زمانی که به هر مشکلی در کشور برخوردیم با مردم سالاری دینی، آن را رفع کردیم اما اینها را در کشور نهادینه کرد از همان اول انقلاب و زمان جنگ پیر و جوان، زن و مرد در جبهه‌ها و پشت جبهه‌ها کار کردند. این روزها هم دقیقا همینطور شد مردم ماسک درست کردند، غذا بسته بندی کردند و عده‌ای اجازه مغازه نگرفتند. اینها روحیه بسیجی و مردمی است که امام خمینی سیاست ایجاد آن را ایجاد کرد چرا که یک انسان سیاسی و فرهنگی بود و ارگان‌هایی را براساس دیدگاه مردم سالاری دینی و مشارکت مردمی بنا نهاد که الان در چنین موقعیتی به درد مردم می‌خورد.
حتی در این ایام دختران و زنان جوان ما در بیمارستان‌ها داوطلب کار شدند، طلبه‌ها داوطلب شدند و کارهای جهادی کردند این روحیه ایرانیان است که پس از انقلاب اسلامی ایجاد شد اینها باید در قالب فیلم‌های سینمایی، تئاتر، داستان و دیگر فعالیت‌های هنری جاذب کار شود که مردم با زیبایی شناسی آنها را می‌پسندند.
لذا ما برای فعالیت در عرصه نمایشی انقلاب اسلامی سالهاست که فریاد می‌زنیم اما تنها هستیم و کسی به یاریمان نمی‌آید. درست است که بودجه‌ها محدود است اما بالاخره این کارها هم هزینه بر است و حداقل‌هایی را نیاز دارد.
*امسال اگر شرایط کرونایی نمی‌شد، امکان برگزاری همایش تئاتر خرداد را داشتید یا خیر؟
خیر بعید می‌دانم البته الان که کرونا اجازه کار نداد اما همان سال‌ها هم که کار کردیم با کمک آقای اصغریان معاونت فرهنگی حرم امام و بنیاد حفظ و نشر آثار امام ادامه دادیم و خیلی دلسوزانه کنار ما بودند اما بهرحال ما دو ارگان کنار هم و به تنهایی نمی‌توانستیم کار را هر سال جلو ببریم به نظر من باید در عرصه هنری مخصوصا تئاتر بیشتر کار کنیم و باید بگویم که تئاتر خرداد شاید بتوان گفت تنها حرکت تئاتری در این عرصه در سطح کشور بود که توسط حوزه هنری انجام می‌شد و همین هم به دلیل مسائل مالی و اقتصادی تعطیلی شد.
بنابراین ما همه تلاشمان را گذاشتیم که امسال خرداد ماه حداقل با ۵ نمایش تئاتر خرداد را جلو ببریم که اگر کرونا هم نبود باز هم با این شرایط مالی نمی‌توانستیم که حتی در همین تهران هم اجراها را روی صحنه ببریم. امیدواریم کسی صدای ما را بشنود همه کسانی که پست‌های فرهنگی دارند تا نگاهشان به سمت انقلاب و صدور آن بیاید و اتفاقات بزرگی را در سطح دنیا رقم بزند چرا که عاشقانه انقلاب ما روز به روز در دنیا بیشتر می‌شوند.
*آقای زارعی اینکه همه فعالیت‌های ما در ارتباط با انقلاب و امام خمینی محدود به چهار اجرا در همایش خرداد بشود و از سوی حوزه هنری دنبال شود به نظرتان قدری کم لطفی نیست نباید در این عرصه بیشتر ورود کنیم؟
قطعا همینطور است ما بضاعتمان در این حد بود البته تلاشمان این بود که در هر دوره شهرهای مختلف را درگیر کنیم تا مثلا در هر استان، یک یک نمایش در شهرهای مختلف آن استان به صحنه برود.
*چرا هنرمندان کمتر در این عرصه ورود می‌کنند علتش به نظر شما چیست؟
بله متأسفانه گارد عجیبی در این عرصه وجود دارد. هالیوود هشتاد درصد کارهایش تبلیغات سبک زندگی و تفکر دیکتاتوری آمریکایی است من بارها این را مطرح کرده‌ام که اگر به هر فیلم سینمایی هالیوودی دقت کنیم چه درجه یک باشد و چه درجات پایینتر، حتما بیست پلان دارای پرچم آمریکا در آن است ولی ما نمی‌دانم چرا این تفکر تبلیغات مثبت به نفع خود را در کارهایمان نداریم.
به هر فیلم هالیوودی که دقت کنیم از درجه یک تا پنج، لااقل بیست سکانس از پرچم آمریکا دارد
هنرمندان ما در عرصه هنرهای نمایشی و سینما تصور می‌کنند اگر ما از کشور، آرمان‌ها و قهرمانانمان حرف بزنیم، کار سفارشی کرده‌ایم و این بد است! وظیفه یک هنرمند این است که قهرمانان کشور خود و آرمان‌هایش را در آثار هنری به آدم‌هایی که مخاطب ما هستند، القا کنیم. ما اگر خودمان پای آرمان‌ها، کشور و پرچممان نایستیم دیگر چه توقعی از دیگران داریم این تفکر آن چیزی است که از دوران قاجار وارد کشور ما شده همان که شاهان قاجار به کشورهای اروپایی می‌رفتند و سعی می‌کردند هنرهای آنها را در کشور خودمان پیاده کنند.
من در عمر خود به چند جشنواره اروپایی سر زدم خیلی‌ها به من می‌گفتند که دنبال آثاری با فرهنگ و آیین و جلوه‌های نمایشی ما هستند که در آثار هنری ما کم است بهرحال اینکه ما ایبسن و هملت و شکسپیر و از این دست آثار غربی کار کنیم هنر نکرده‌ایم آنها خودشان بهتر از ما کار می‌کنند اما ما تلاشمان این است که این آثار را خوب به صحنه ببریم و اینها برای ما جذاب است ما چرا نباید درباره امام خمینی(ره) کار هنری داشته باشیم که چهل سال است آمریکا خود را به آب و آتش می‌زند ما را زمینگیر کند اما نتوانسته است دیگر وقت این است که چشممان را روی پیشرفت‌ها و مسائل مختلف مربوط به ارزش‌ها و آرمان‌های خود باز کنیم.
*نکته پایانی؟
امام خمینی(ره) همیشه می‌گفتند که جنگ برای ما نعمت است الان میفهمیم که این نعمت شامل همین صنایع موشکی، نظامی تا پیشرفت‌های بهداشتی و ... در نهایت اقتدارمان در دنیا است. اینها همه دستاوردهای حضرت امام (ره) است که اگر بخواهیم آنها را در قالب‌های نمایشی کار کنیم پز روشنفکری نیست نباید در این زمینه به خودمان قیافه اپوزوسیون بگیریم و فکر کنیم که برایمان کسر شأن است! همین تفکرات بود که خیلی جاها ما را بدبخت کرد و باعث عدم رشد هنرمندان شد. خود همین آمریکایی‌ها، ایتالیا و آلمان و فرانسه افتخار می‌کنند که برای کشورشان کار کنند اما متأسفانه هنرمندان ما خیلی‌هایشان اینطور نیستند.
چرا برای نمایش دستاوردهای انقلاب و امام خمینی پز روشنفکری و قیافه اپوزوسیون به خود می‌گیریم و فکر می‌کنیم که برایمان کسر شأن است!؟
در نهایت امیدوار هستم یک روز به جایی برسیم که بفهمیم به آدمها و کشورمان خدمت کنیم. این تفکرات را می‌بایست به جامعه خود انتقال دهیم اینکه چطور این همه سال روی پای خود ایستادیم، خون دادیم و استقلال گرفتیم و خاری در چشم مستکبرین جهانی شدیم.
*فارس
ارسال نظر