به گزارش سینماپرس، با برگزاری دادگاه متهم اقتصادی که در عرصه سینما و هنر نیز ورود کرده بود، بار دیگر مسئله پول‌های کثیف و سرمایه‌های مشکوک در سینما مطرح شده است.

اما آنچه این بار مهم است بررسی دو مسئله است؛ اول اینکه، چرا سینما به‌عنوان بستری مساعد برای پولشویی انتخاب شده است؟ و دیگر اینکه، راه کار قانونی و منطقی برای جلوگیری از ورود پول‌های کثیف به سینما ــ روشی که بتواند مقبول سینماگران و دلسوزان هنر و فرهنگ ایران نیز باشد ــ چیست؟

در این باره با «منصور لشکری» تهیه‌کننده فیلم‌های «قاتل اهلی» و «عصر یخبندان»  گفت‌وگوی کوتاهی داشتیم تا درباره ابعاد این موضوع صحبت کنیم.

پول‌شویان با استراتژی به سینما وارد شدند

* آقای قوچانی، به‌نظر می‌رسد که ورود پول‌های کثیف به سینما با موضوع خصوصی‌سازی رخ داده است، این‌که سینمای ایران نیز باید مانند دیگر بخش‌های صنعتی و تجاری کشور با کمک این بازو بتواند قدرت بیشتری پیدا کند اما در نهایت این طرح با ورود پول‌های کثیف روبه‌رو شد؛ چرا چنین اتفاقی افتاد؟

پول‌های بادآورده و کثیف در عرصه‌های دیگری مانند صنعت و تجارت نیز بوده است اما در سینما با هدف‌گذاری،  استراتژی و تاکتیک همراه بوده است تا جایی که برای این کار با تیم و هدف وارد شده و این پول‌ها را وارد کرده‌اند منتها برای اینکه این هدف عملیاتی شود باید با شعار زیبا و مفهوم‌سازی خاصی همراه می‌شد تا این مسیر بتواند جای خود را در سینما باز کند، برای همین از تعابیری مانند خصوصی‌سازی، فعال شدن بخش خصوصی سینما، حرکت بخش مستقل سینما و... استفاده شد تا برای هنرمندان کشور مقبول باشد.

اگر هر فردی و با هر منصبی می‌خواست وارد سینمای کشور شود بی‌معنا بود و بنابراین به این مفهوم‌سازی و شعارهای زیبا نیاز بود.

در ابتدای مسیری که پول‌های هنگفت وارد شده بود فکر کردیم که این پول‌ها تنها برای این است که قدرت و اعتبار کسب شود اما زمان گذشته است و به‌مرور فهمیدیم که قصد اصلی از ورود پول‌های کثیف پولشویی بوده است.

واقعیت این است که با این پول‌ها فیلم‌ها و سریال‌های خوبی ساخته شد، اما با پولی که کثیف بود و می‌خواست خود را تطهیر کند، این پول قطعاً نتیجه فعالیت سینمایی نبوده است اما برای تطهیر خودش و دستیابی به قدرت اجتماعی و همین‌طور عوض کردن فرهنگ مردم در تمام عرصه‌ها از این پول‌ها استفاده بهینه شد.

نتیجه مهم دیگری که از ورود این پول‌ها به سینما ایجاد شد این بود که سرمایه سالم نیز از بین رفت. خاصیت ورود پول‌های کثیف در سینما این است که هرکجا که بیاید پول‌های سالم از بین می‌روند و زمانی که پول سالم از بین برود هنرمند خانه‌نشین می‌شود.

پول‌های کثیف برای اینکه شسته شود وارد سینمای سرگرمی‌ساز و مبتذل شد و در نتیجه به‌علت آنکه ساخت این فیلم‌ها هزینه‌های بیشتری داشت، توانست خود را پاک کند اما اتفاقی که افتاد این بود که ریشه و فرهنگ مردم نیز دچار آسیب و خدشه جدی شد، از سویی دیگر سینمای جدی و مستقل ما نیز آلوده به این پول‌های کثیف شد.

پول سالم نمی‌تواند با پول کثیف رقابت کند، هنرمندانی که با این پول کار کنند آلوده می‌شوند و در درازمدت هنرمندانی که با پول تمیز کار می‌کنند کنار می‌روند.

ما باور اجتماعی، فرهنگی و دینی داریم که وقتی پول کثیف وارد زندگی شد در جایی از زندگی خودش را نشان خواهد داد و به‌قول قدیمی‌ها خرج دوا و درمان می‌شود، به‌نظر من هنرمندانی که این پول‌ها را ولو نادانسته گرفته‌اند بهتر است که آنها را پس دهند.

هر فیلم به‌مثابه یک شرکت ثبت شود

* مسئله دومی که مهم است، روش جلوگیری از ورود پول‌های کثیف است، ما با هنرمندان مختلفی گفت‌وگو داشتیم که گفتند باید برای بررسی پولی که برای ساخت وارد می‌شود قوه قضائیه عمل کند و ارتباطی با وزارت ارشاد ندارد، نظر شما در این باره چیست؟ بالاخره باید ارشاد و خانه سینما در این مسیر ورود کند یا خیر؟

مهم‌ترین چیزی که نیاز داریم شفاف‌سازی مالی است هیچ کار عجیبی هم نیست تنها باید اصناف سینمایی شفاف‌سازی کنند.

هرکس که بخواهد در مسیر تولید و تهیه‌کنندگی سرمایه وارد شود اگر شماره حساب و صورت حسابش را شفاف ارائه بدهد و ورودی و خروجی پول‌هایش کنترل شود دیگر نگرانی از ورود پول‌های کثیف وجود نخواهد داشت، روش این کار نیز این است که هر فیلم به‌مثابه یک شرکت ثبت قانونی شود در این صورت فیلم دارای شماره حساب خواهد بود و می‌تواند تمام امور مالی‌اش بررسی شود در این صورت هر فیلمی که می‌خواهیم بسازیم مشخص است که توسط چه‌کسی و با چه سرمایه‌ای ساخته می‌شود، یادمان باشد این ورودی‌های پول است که همیشه مشکل درست کرده است، هرکجا که ورودی‌های مالی رها شده، فساد ایجاد شده است.

درباره اینکه قوه قضائیه باید هنگام ساخت و مرحله تولید ورود کند اتفاقاً مخالفم، زیرا این دستگاه باید بعد از جرم وارد عمل شود و قرار نیست کسی را هم متهم کند. وزارت ارشاد هم در زمان حاضر اجازه بررسی مسائل مالی سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده را ندارد برای همین باید مجلس و دولت این اختیار را به وزارت ارشاد بدهند تا بتواند این نظارت را داشته باشد.

زمانی که می‌توان کاری کرد که جرمی رخ ندهد برای چه با سهل‌انگاری و ساده گرفتن امور اجازه بدهیم که جرمی رخ دهد تا پای قوه قضائیه باز شود؟  باید شرایطی فراهم شود تا کار به  اینجا نرسد که یک متهم اقتصادی با چندین میلیارد پول کثیف در سینما بازداشت شود.

مدیران سینمایی و فرهنگی ما عموماً منافع خودشان برایشان مهم است، زمانی که برخی از گونه‌ها و سبک‌های سینمایی به‌زور ادامه داشت، برایش آن‌قدر جشنواره نمی‌گرفتند اما الآن که چراغش تا ده متر را هم روشن نمی‌کند پول‌های بودجه را صرف آن می‌کنند، زمانی که چنین رویکردی در مدیریت فرهنگی کشور وجود دارد، مدیر دیگر دلسوز ورودی‌های سینما نخواهد بود.

نبود نظارت و قانون متقن، علّت ورود پول‌های کثیف به سینما

* شرایط مساعدی که در سینما حاکم بود که به‌واسطه آن پول کثیف وارد سینما شد چه بود؟ البته به کسب اعتبار اشاره کردید اما علّت اصلی قطعاً این نیست زیرا در مسیرها و در عرصه‌های دیگر نیز این کسب اعتبار وجود دارد پس باید عنصر دیگری وجود داشته باشد که به‌واسطه آن سینما انتخاب شده است.

اصلی‌ترین علّت، عدم نظارت بود. سینمای ما در تمام این سال‌ها بدون نظارت مالی در حال کار بود، هرکس که می‌خواهد با پولش وارد سینما شود راه برای او باز است، ارشاد هم که مسئولیتی نداشته است و قوه قضائیه نیز بعد از وقوع جرم ورود می‌کند برای همین بستر بسیار خوبی برای سینمای ما فراهم بود تا این پول‌شویی رخ دهد.

البته سینمای ما به‌علت ارتباطی که با هنرمندان دارد، این خاصیت را دارد که با کسب قدرت و اعتبار در آن می‌توان حتی نتیجه انتخابات را نیز تغییر داد، برای همین حضور آدم‌هایی که با سرمایه‌های هنگفت قدرت‌نمایی می‌کنند نیز در سینما بسیار مهم است.

این نکته را هم در پایان اضافه می‌کنم که باید هنر را زنده نگه‌داشت. اگر مدیران دغدغه‌ای برای ایران دارند بدانیم که بدون شفافیت مالی و نظارت بر این حوزه و ادامه مسیر به همین منوال هنرمندان ما خانه‌نشین می‌شوند، از سوی دیگر آیندگان چه قضاوتی درباره ما می‌کنند؟ این پول‌ها به فرهنگ و هنر ما حمله کرده و جامعه هنری و اصیل ما را خجالت‌زده کرده است.

امیدوارم که هنرمندان از شفاف‌سازی مالی حمایت کنند و اصناف در این زمینه یاریگر باشند، تا همین الآن هم این پول‌ها سینما را به هم ریخته است، تنها با دستگیری و محاکمه و بعد هم آزاد کردن یک متهم اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد.