به گزارش سینماپرس خسرو سینایی در سال ۱۳۱۹ در شهر ساری بدنیا آمد.  دوران ابتدایی تا پایان دبیرستان را در تهران سپری کرد و در سال ۱۳۳۷ از کالج آمریکایی‌ها یا همان دبیرستان البرز دیپلم گرفت. کالج آمریکایی‌ها در سال ۱۲۵۲ توسط ساموئل جردن آمریکایی در تهران تأسیس شده است و از نظر اهمیت و اعتبار پس از مدرسه‌ی دارالفنون در رتبه‌ی دوم در بین مراکز آموزشی در ایران قدیم جای دارد. وی فارغ‌ التحصیل کارگردانی و فیلمنامه نویسی از آکادمی هنرهای نمایشی و رشته تئوری موسیقی از کنسرواتوار وین است. سینایی از سال ۱۳۴۶ در وزارت فرهنگ و هنر و از سال ۱۳۵۲ در تلویزیون ایران شروع به کار کرد. سینایی افزون بر نویسندگی و کارگردانی، ساخت موسیقی و تدوین برخی از آثارش را نیز بر عهده داشته است.

 او اولین مجموعه‌ی شعر خود به‌نام «تاول‌های لجن» را از طریق نشر گالری هنر جدید در سال ۱۳۴۲  به‌چاپ رساند. وی خود در مصاحبه‌ای درباره‌ این مجموعه‌ شعر گفته است که جرقه‌های آن در دوران نوجوانی و زمانی که او تحت تأثیر شاعران کمترشناخته‌شده‌ای مثل نادر نادرپور بوده زده شده، اما در آن سال به پختگی رسیده است. بنابه‌گفته‌ سینایی مجموعه‌شعر «تاول‌های لجن» بیشتر در زمانی سروده شده است که او مشغول مطالعه‌ی کتاب‌های اگزیستانسیالیستی و تحت تأثیر نویسندگان و فیلسوفانی مثل سارتر و کامو بوده است.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های بیوگرافی خسرو سینایی کارگردانی فیلم سینمایی «عروس آتش» است. وی در سال ۱۳۷۸ این فیلم را کارگردانی کرد که توانست خود را میان اهالی فضای سینما مطرح کند. از خسرو سینایی نقل قول شده است که برای کارگردانی در این فیلم و همکاریش با عوامل و بازیگران اعلام رضایت کرده است. خسرو سینایی توانست با فعالیت در این فیلم تجربه حرفه‌ای موفقی برای خود رقم بزند.

با اینکه خسرو سینایی را بیشتر بعنوان کارگردان می‌شناسیم، اما در حرفه‌های دیگر نیز فعال بوده است. خسرو سینایی علاوه‌بر کارگردان به‌عنوان نویسنده، آهنگ ساز، تدوینگر و تهیه کننده نیز در سینما و تلویزیون فعالیت داشته است.

خسرو سینایی درطول فعالیت هنری خود جوایز داخلی و بین‌المللی متعددی را از آن خود کرد که شاید بتوان مهم‌ترین آن‌ها را نشان ویژه‌ی «صلیب لیاقت» یا «صلیب شوالیه» کشور لهستان از دست رئیس جمهور وقت این کشور برای ساخت فیلم مستند «مرثیه‌ی گمشده» دانست. این فیلم به مهاجرت تعداد زیادی از لهستانی‌ها به ایران در سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ و درطول جنگ دوم جهانی پرداخته است. این فیلم سینایی یکی از وقت‌گیرترین فیلم‌های او بوده و ساخت آن حدود ۱۳ سال زمان برده است. سینایی برای ساخت همین فیلم نشان «هنرمند باافتخار» را از وزارت فرهنگ لهستان دریافت کرد.

خسرو سینایی در دومین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر در سال ۱۳۶۲ لوح زرین بهترین کارگردانی را برای فیلم «هیولای درون» دریافت کرد و همچنین در هجدهمین جشنواره‌ی فیلم فجر در سال ۱۳۸۷ برنده‌ی سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه برای فیلم «عروس آتش» شد.

گلدان بلورین انجمن مبارزان ضد فاشیسم در جشنواره‌ی کارلوی واری چک برای فیلم‌های «زنده‌باد» و جایزه‌ی داوران همین جشنواره برای فیلم «عروس آتش» از دیگر جوایز قابل‌توجه خسرو سینایی هستند.

وی سرانجام در مرداد ماه سال ۱۳۹۹ به دلیل ابتلا به کرونا دار فانی را وداع گفت.

هنرمندان مطرحی همچون: لوریس چکناواریان و طهماسب صلح جو همزمان با نوروز ۱۴۰۰ در فراق این بازیگر پیشکسوت سینما، تلویزیون کشور با سینماپرس گفتگو کردند و از او برایمان گفتند.

*****************

لوریس چکناواریان آهنگساز ساز مطرح در خصوص زنده یاد سینایی به سینماپرس گفت: آشنایی من با زنده یاد سینایی به نزدیک ۶۰ سال قبل بازمی گردد؛ ما اولین بار در شهر وین با یکدیگر آشنا شدیم. آن زمان من در دانشگاه موسیقی می خواندم و زنده یاد سینایی برای تحصیل در رشته کارگردانی به اتریش آمده بود.

وی ادامه داد: دوستی ما ادامه دار شد و بعدها توانستیم چند همکاری مشترک و خاطره انگیز با یکدیگر داشته باشیم و بعدها رفت و آمد خانوادگی با یکدیگر پیدا کردیم و جزو صمیمی ترین افراد زندگی هم بودیم.

چکناواریان با بیان اینکه زنده یاد سینایی هنرمندی جامع الاطراف و بسیار باشخصیت و بافرهنگ بود اظهار داشت: بی تردید فقدان و نبود هنرمندانی مانند زنده یاد خسرو سینایی را نمی شود با هیچ چیز جایگزین کرد. من فکر نمی کنم فرد دیگری بتواند در عرصه فرهنگی و هنری کشور جای او را بگیرد؛ مگر ما چند هنرمند داریم که هم زمان کارگردان، فیلمنامه نویس، مترجم، نویسنده، موسیقی دان و... باشند؟ او هنرمندی بود که در همه امور وارد بود.

این دارنده نشان درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: زنده یاد سینایی هنرمندی بود که به شدت عاشق مطالعه بود و زندگی اش همواره با کتاب عجین شده بود و به خصوص در مورد تاریخ ایران مطالعات جدی داشت و همین باعث شد فیلم هایی که می سازد از نظر تاریخی و اجتماعی هیچ کم و کسری نداشته باشد.

وی در پایان تأکید کرد: فقدان این دوست ارزشمند و هنرمند گرانمایه به شدت مرا متأثر کرد و همچنان همواره به یاد او هستم و امیدوارم پروردگار او را مورد رحمت و مغفرت خویش قرار دهد.

طهماسب صلح جو منتقد شناخته شده سینما نیز در خصوص جایگاه زنده یاد سینایی در سینمی کشور به سینماپرس گفت: هنرمندانی مانند زنده یاد سینایی جزو شخصیت هایی در تاریخ معاصر کشور ما هستند که برای تحصیل به فرنگ رفتند و با فرهنگ آنجا آشنا شدند و هنر را از طریق فرنگی ها آموخته و وارد ایران کردند. آن ها سعی کردند از آموخته های شان در فضای فرهنگی کشور بهره بگیرند.

وی ادامه داد: شاید امروزه درس خواندن در خارج کشور اتفاق عادی به نظر برسد  ولی این ها در دورانی زیست می کردند که چنین اتفاقی کمتر رخ می داد. آن ها در دورانی زیست می کردند که فرنگ رفتن و درس خواندن در اروپا نصیب هر کسی نمی شد، این افراد از طبقه خاص اجتماعی و از درون خانواده های خاصی بودند از تیپی بودند که اصطلاحاً دست شان به دهان شان می رسید؛ آن ها با علاقه و پشتکار این کار را می کردند چرا که در آن روزگاران امکان تحصیلات عالیه و قوی در ایران فراهم نبود!

صلح جو خاطرنشان کرد: ما نباید وضعیت امروز کشور را که امکان تحصیلات عالیه در کشور فراهم است را با آن روزگاران قیاس کنیم؛ از این نظر می توان گفت هنرمندانی مانند زنده یاد سینایی که تحصیلات عالیه از معتبرترین دانشگاه های دنیا داشتند گوهرهای کمیابی هستند که نمونه آن ها در عرصه فرهنگی و هنری کشور کمتر یافت می شود.

این عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران یادآور شد: این ها نسل خاصی هستند که سعی کردند از تکنیک ها و فرم های هنری و علمی استفاده بهینه کنند. سینایی مثل هم نسلان خود وقتی به ایران آمد با مناسبات سینمای حرفه ای آن دوره نمی توانست همراه شود چون دانش خود را در فرنگ آموخته بود و نمی توانست با سینمای فیلمفارسی همراه شود از این رو جذب نهادهای فرهنگی زمان خود شد. 

صلح جو در خاتمه اظهاراتش افزود: یکی از ویژگی های کاری زنده یاد سینایی ساختن فیلم های زیاد برای آموزش و پرورش بود. آثاری که جنبه های آموزشی و تربیتی داشت. ایشان در این زمینه کار کرد. او مستندهای بسیار خوبی نیز ساخت یک فیلم درباره کوچ عشایر دارد که بسیار تماشایی است؛ فعالیت خسرو سینایی در عرصه فیلمسازی بسیار گسترده و وسیع است در بخش سینمای بلند داستانی (سینمای حرفه ای) فعالیتش محدود بود اما در جریان فیلم کوتاه چه داستانی یا مستند بسیار فعال بود و آثار ماندگاری از خود بر جای گذاشته است.