به گزارش سینماپرس، چهره‌های شاخصی که برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کرده‌اند، این روزها در فضای شبکه‌های اجتماعی یا مصاحبه‌های مطبوعاتی و نشست‌های رسانه‌ای و حتی در جمع هواداران خود، به طرح ایده‌ها و بیان نظرات خود در حوزه‌های مختلف می‌پردازند، در این بین از نکاتی که کاملاً به چشم می‌خورد این است که مسئله فرهنگ و هنر در سخنان چهره‌های سیاسی، وزن زیادی ندارد و برنامه‌های فرهنگی و رویکردهای احتمالی در حوزه فرهنگ و هنر نه اعلام می‌شود و نه حتی وارد مباحث شده است. نبود مواضع فرهنگی و نداشتن برنامه مشخص در حوزه فرهنگ و هنر، همواره باعث نگرانی و انتقادهایی از سوی اهالی فرهنگی و هنر شده است.
به رغم اهمیت فرهنگ در ساختار جامعه و نقش انکارناپذیر آن در ساخت یک جامعه موفق و در روزگاری که هیچ عاملی به قدرتمندی فرهنگ و هنر به تغییرات بنیادین در هر کشور و ملتی کمک نمی‌کند، چهره‌های سیاسی که برای نامزدی انتخابات ریاست جمهوری در ایران ثبت‌نام کرده‌اند، فعلاً قصد ورود به بحث فرهنگ و هنر را ندارند.
له شدن فرهنگ زیر پای پوپولیسم
از ضعف‌های بارز در پژوهش‌های علوم انسانی در ایران، فقدان پژوهش‌های کاربردی در حوزه گفتمان سیاسی در حوزه فرهنگ است، به عنوان نمونه هیچ تحقیق جامعی را نمی‌توان در خصوص سخنان رؤسای جمهور درباره حوزه فرهنگ و تأثیر فرهنگ در بیان و نوشتار سیاسیون مشاهده کرد. تحقیقی در «آکادمی علوم امریکا» انجام شده و در آن به بررسی طولانی‌مدت سخنرانی‌های رهبران سیاسی و انتقال مواضع سیاسی و فرهنگی از طریق آن سخنرانی‌ها پرداخته شده است. نکته جالب توجه در این پژوهش علمی که در سال ۲۰۱۹ منتشر شده است، نشان می‌دهد سیاستمداران امریکایی تلاش می‌کنند از فرهنگ به عنوان راه ارتباط با نخبگان جامعه استفاده کنند و از گفتارها و اشارات فرهنگی استفاده کنند که از نظر فرهنگی به نخبگان نزدیک‌تر باشد. در این پژوهش این سؤال مطرح شده است که آیا بیان نظرات فرهنگی می‌تواند به تغییر در فرهنگ جامعه کند؟ پاسخ به این سؤال کمی مبهم است، زیرا سیاستمداران تلاش می‌کنند با استفاده از پوپولیسم رأی جمع کنند و در مقابل اهمیت دادن به فرهنگ در نقطه مقابل پوپولیسم است. به عبارت دیگر سیاستمدار باید میان بیانات پوپولیستی و مواضع فرهنگی تعادل ایجاد کند. با داغ شدن تب انتخابات ریاست جمهوری، اقشار مختلف در حال موضع‌گیری و بیان خواسته‌های خود از نامزدهای ریاست جمهوری هستند تا با تشکیل دولت سیزدهم، خواسته‌های آنها جامه عمل پوشانده شود. در این شرایط برخی از چهره‌های فرهنگی به آسیب‌شناسی گفتمان حاکم در میان ثبت‌نام کنندگان شاخص برای نامزدی انتخابات پرداخته و از این گلایه دارند که چرا هیچ حرفی از فرهنگ به میان نمی‌آید!
اغلب نامزدها، فاقد بینش فرهنگی
پیام فضلی‌نژاد، نویسنده و پژوهشگر با حضور در برنامه‌ای تلویزیونی، از اینکه نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری فاقد دیدگاه‌های فرهنگی هستند به شدت انتقاد کرد. فضلی‌نژاد گفت: «تمام سپهر سیاسی کشور در این کارزار وارد شدند که ویترین و سرمایه سیاسی نظام هستند. این افراد بیش از سه دهه در عرصه سیاسی مسئولیت داشتند. نتیجه مسئولیت، پاسخگویی است و به واسطه کارنامه‌شان محل سؤال قرار می‌گیرند. بخشی از این کاندیداها خودشان مشکل هستند، نه راه‌حل مشکل. باید کارنامه و ایده فرهنگی آنها سنجیده شود. مسئله بر سر این است که اکثر کاندیداها، فاقد ایده و تفکر فرهنگی هستند.» وی همچنین با اشاره به سوابق فرهنگی برخی از رؤسای دولت در سال‌های گذشته عنوان داشت: «صرفاً کنشگری در عرصه فرهنگ کافی نیست. بعضی افراد، کنشگر فرهنگی هستند اما جهان‌بینی فرهنگی ندارند. بعضی از کاندیداهای ثبت‌نامی به عنوان شخصیت فرهنگی شناخته می‌شوند اما از تفکر فرهنگی برخوردار نیستند و دچار تضاد در نظر و عمل هستند.»
فضلی‌نژاد با اشاره به خواجه نصیر و خواجه نظام‌الملک عنوان کرد: «در افق تمدن اسلامی، ما باید از خواجه‌نصیر و خواجه نظام الملک صحبت بکنیم. خواجه نصیری که ۱۲۰ تألیف دارد، کسی است که بزرگ‌ترین گام‌ها را برای صلح برمی‌دارد و اخلاق ناصری ایشان یکی از منابع بالینی تمدن ما و کتاب مرجع است. خواجه نظام الملک که در کتاب سیاست‌نامه، آیین حکمرانی را در ۵۰ فصل تقریر و تبیین می‌کند، کسی است که پیشگام توسعه فرهنگی است. او در ایران مدارس نظامیه را تأسیس می‌کند. ما با این افراد طرفیم و اینها را سیاستمدارانی می‌دانیم که می‌توانند توسعه فرهنگی ایجاد و یک کشور را کشور کنند. در صورتی که سیاستمداران ما امروز بیشتر به ماکیاول علاقه‌مندند تا این منابع مرجع تاریخ ایران.»
نخستین گام مثبت رئیس‌جمهور!
محمد گلریز، خواننده و موسیقیدان درباره مسائلی که برای فعالان حوزه موسیقی در برنامه‌های کاندیداهای ریاست جمهوری مهم است، گفت: «این مسئله اهمیت بالایی دارد و توجه به مسائل فرهنگی می‌تواند نخستین گام مثبت برای اقدامات رئیس‌جمهوری باشد. وقتی فرهنگ شکل بگیرد، در عرصه‌های مختلف می‌توان باقی مشکلات را حل کرد، زیرا زبان فرهنگ و هنر در مسائل مختلف سیاسی و اقتصادی تأثیر زیادی دارد، البته نمی‌توان منکر اهمیت مسائل اقتصادی و معیشتی بود.
وی با بیان اینکه موسیقی در چند سال اخیر دوران سختی را می‌گذراند، اضافه کرد: موسیقی در روحیه و رفتار جوانان تأثیر زیادی دارد و با تأمین نیازهای فعالان حوزه موسیقی می‌تواند جلوی بسیاری از مشکلات و آسیب‌های اجتماعی گرفته شود.»
به گفته این خواننده، «هنرمندان در ماه‌های نزدیک انتخابات مانند الگو برای جامعه هستند و باید اقداماتی شایستهِ جایگاهی که هستند، انجام دهند. در نتیجه باید با تحقیقات کافی از کاندیدا حمایت کنند.» به نظر می‌رسد با نزدیک شدن به ایام آغاز رسمی تبلیغات سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری، همان طور که گلریز اشاره کرده است، نامزدهای انتخابات برای بهره‌گیری از پایگاه مردمی هنرمندان سراغ آنها خواهند رفت و پوپولیسم از فرهنگ و چهره‌های فرهنگی و هنری به نفع خود استفاده می‌کند؛ مسئله‌ای که در سال‌های پیش نیز رخ داده و پس از انتخابات و عملی نشدن وعده‌های انتخاباتی، باعث دور شدن هنرمندان از دولت و دولتمردان شده است.
*جوان
ارسال نظر