به گزارش سینماپرس پدر در بینش اسلامی به امانت داری تلقی می شود که در حفظ و شکوفایی فرزندان خود به عنوان هدیه و امانت الهی می کوشد و با تلاش و مجاهدت های بی دریغ، مانند باغبانی پر مهر و عطوفت به پرورش گلهای هستی اش می پردازد، با نگاهی به فهرست تولیدات ۴۰ سال اخیر در سینما و تلویزیون ایران، می توانیم تصاویر به یادماندنی و خاطره انگیزی از «پدران» را که در اذهان و خاطرات مان ماندگار شده اند به یاد بیاوریم.

بازیگران بسیاری از پیر تا جوان طی این سال ها نقش پدران پرمهر ایرانی را در آثار سینمایی ایفا کرده اند. هنرمندانی همچون زنده یادان: محمدعلی کشاورز، عزت الله انتظامی، خسرو شکیبایی، جمشید اسماعیل خانی، انوشیروان ارجمند، جمشید مشایخی، داود رشیدی، مرتضی احمدی، پرویز پورحسینی، محرم بسیم، منوچهر نوذری، جهانگیر فروهر، اسماعیل داورفر و... که متأسفانه مدت ها است چهره در نقاب خاک کشیده اند و به شدت جای خالی شان در سینما و تلویزیون احساس می شود و نقش پدرهایی درخورد تحسین را در سینما و تلویزیون از آن ها به یادگار داریم.

از سوی دیگر جوان ترهایی مانند: شهاب حسینی، علی مصفا، پیمان معادی، حامد بهداد، محمدرضا فروتن، رضا عطاران، امیر جعفری و... هم بوده اند که طی این سال ها با بازی در برخی فیلم ها نقش پدر را ایفا کرده اند و پیشکسوتانی مانند: علی نصیریان، مهدی هاشمی، پرویز پرستویی، محمد کاسبی، سعید پورصمیمی، فردوس کاویانی، جهانگیر الماسی، فرامرز قریبیان، مسعود رایگان، رضا بابک، داریوش ارجمند، عنایت الله بخشی، محمدرضا شریفی نیا، داریوش اسدزاده، آتش تقی پور، محمود پاک نیت، مهدی سلطانی، اکبر زنجان پور و... هم در نقش آفرینی پدرهای ایرانی خوش درخشیده اند.

اما متأسفانه سال ها است چندان شاهد حضور پدران ماندگاری در سینمای کشورمان نبوده ایم و در عوض از هم پاشیدگی خانواده ها، پدران نامهربان و منفعت طلب، پدران خیانتکار و معتاد و سارق و... به کرات در آثار سینمایی و تلویزیونی مان دیده شده اند که نشانی از ولنگاری فرهنگی، بی خردی مسئولان و دست اندرکاران و سیاست گذاران سینمایی و امثالهم دارد.

بیش از ۲ دهه است که سینمای ما با چنین تصویر مخدوشی از مردان و پدران ایرانی روبرو است. تصویری غیرمنصفانه که نتیجه‌اش مخدوش کردن تصویر پدر/همسر در میان خانواده‌های ایرانی خواهد بود. البته این به معنا نیست که نگاه همه فیلمسازان ایرانی به جایگاه پدران و مردان ایرانی این‌گونه بوده است، چرا که سینما و البته تلویزیون ما در طی این سال‌ها با نمونه‌های خوبی نیز روبرو بوده که در آن سعی شده تصویری شریف و نجیب از مردان و پدران ایرانی را به تصویر کشیده شود.

در همین رابطه گفتگویی با ۳ تن از آقایان سینماگر طهماسب صلح جو (منتقد)، پویا امینی (بازیگر)، اسدالله یکتا (بازیگر) داشتیم که ماحصل آن برای اطلاع مخاطبان گرامی سینماپرس در ذیل نقل شده است.

طهماسب صلح جو منتقد سینما در این باره به سینماپرس گفت: متأسفانه در تاریخ سینمای ایران همواره به شخصیت پدر جفا شده است به نحوی که اغلب پدرها در سینمای ایران در پیش و پس از انقلاب اسلامی افرادی جفاکار و ظالم نشان داده شده اند و نقش های به شدت منفی داشتند. در سال های قبل از انقلاب حتی فیلمی ساخته شد به نام «مقصر پدرم بود»! در واقع این عنوان مقر پدرم بود یک تم سینمایی بود که در آن روزگار به صورت جدی پیگیری می شد و نه تنها در این فیلم که در بسیاری دیگر از آثار مطرح و معروف آن روزگار ما شاهد چنین پدرانی بودیم.

وی ادامه داد: در حالی که پدران همیشه نقش سازنده و خوبی برای خانواده های خود داشته و دارند در آثار سینمایی به این نکته مهم هیچ توجهی نمی شود به نحوی که ما در فیلم های پرفروش و معروف تاریخ سینمای ایران مانند «گنج قارون» نیز شاهد آن هستیم که پدری ظالم و جفاکار در حق زن و فرزند خود ظلم کرده و مرکز داستان این فیلم شرح حال جوانی کارگر و مادر زحمتکشی است که پدر به دلیل پول و ثروت آن ها را از خانه بیرون کرده است.

صلح جو سپس با بیان اینکه معمولاً پدرها در درام سینمایی کشور ما جایی نداشته و ندارند تصریح کرد: پدرها در مقابل مادران قافیه را به شدت باخته اند. مادران در سینمای ایران همواره انسان هایی فداکار، زحمتکش و ستمدیده به تصویر کشیده شده اند اما در عوض پدرها در سینما عموماً به ۲ دسته تقسیم شده اند؛ دسته اول پدرانی که ثروت و قدرت دارند و خانواده خود را فدای ثروت اندوزی شان کرده اند و دسته دوم پدران فقیری که توانایی آن را ندارند که خانواده خود را از بحران های مختلف نجات دهند.

این عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران متذکر شد: مادرها در سینمای ایران همیشه زنانی هستند که برای حفظ بنیان خانواده زحمت می کشند و از خودگذشتگی می کنند اما هیچ گاه زحمات پدران درست به تصویر کشیده نشده است؛ متأسفانه حتی در آثار سینمای دفاع مقدس نیز ما شاهد اجحاف شدید در حق پدران شهدا و... هستیم به نحوی که به خصوص بسیاری از سینماگران زن فیلم هایی با محوریت مادران شهدا و رزمندگان و جانبازان ۸ سال دفاع مقدس تولید کرده اند که به عنوان نمونه می توان به فیلم های «ویلایی ها» ساخته منیر قیدی، «گیلانه» ساخته رخشان بنی اعتماد، «شیار۱۴۳» ساخته نرگس آبیار و... اشاره کرد اما در خصوص پدران در دفاع مقدس چندان اثر درخوری را به یاد نمی آوریم.

وی با طرح این پرسش که مگر شهدا پدر ندارند که باید همواره در آثار سینمایی تصویر مادران شهید نشان داده شود اظهار داشت: قطعاً تا پدر به عنوان پشتوانه عاطفی فرزندش حامی او نبوده باشد آن فرزند به جبهه نرفته است. من واقعاً نمی دانم علت اصلی این اتفاق در سینمای ما و همینطور طرز تفکر عموم افراد جامعه از کجا نشأت می گیرد. متأسفانه ما حتی یاد گرفته ایم از مام وطن نام ببریم و هیچ گاه عنوانی مانند پدر وطن نداشته ایم.

صلح جو تأکید کرد: این بسیار تلخ است که تصویر پدران خسته و زحمتکش که برای رفاه خانواده خود را به هر آب و آتشی می زنند درست در آثار سینمایی ما به تصویر کشیده نمی شود البته من مقصر اصلی این اتفاق را روشنفکرانی می دانم که تابع جریان مد روز هستند و اصولاً نگاه واقع بینانه ای به ماوقع زندگی ندارند. در واقع جریان روشنفکری مانع به تصویر کشیده شدن قداست پدر در قاب تلویزیون و پرده سینما است!

این کارشناس فرهنگی خاطرنشان کرد: این قبیل مسائل بیشتر به زیربنای فرهنگ اجتماعی ما باز می گردد. ما ملتی هستیم که بیشتر مادر گرا هستیم و به مادر حق می دهیم. حتی لات های معروف اجتماعی ما موضوعاتی با سوژه مادر را روی اعضای بدن شان خالکوبی می کردند. در واقع به نوعی همه مردم مادر را بزرگ و ارزشمند می دانند اما به پدر اهمیت نمی دهند.

وی ادامه داد: عجیب است که ما سطح همه چیز را می بینیم و هیچ وقت به این فکر نمی کنیم چرا وضعیت اینطور شده؟ چرا نگاه به مرد در جایگاه پدر اینقدر منفی بوده؟ من معتقدم اگر فیلمی ساخته شود که خلاف این مضامین کنونی را بیان کند مردم استقبال نمی کنند چرا که عادت کرده اند تنها مادران نیکوکار را در سینما ببینند و از پدران تصویری منفی در ذهن داشته باشند.

پویا امینی بازیگر سینما و تلویزیون در این باره به سینماپرس گفت: متأسفانه همواره در حق کاراکتر پدر سینما و تلویزیون اجحاف شده است. این در حالی است که پدر همیشه سپر بلای خانواده اش است اما آن توجه لازم به شخصیت پدر هیچ وقت لحاظ نشده و این شاید به آن علت باشد که عده ای تصور می کنند این وظیفه پدر است که برای خانواده اش هر کاری را انجام دهد.

وی ادامه داد: متأسفانه من تصویر پدرانه خاصی در سینما و تلویزیون در ذهن ندارم شاید علت اصلی آن این باشد که واقعاً ما پدر واقعی را در سینمای مان به تصویر نکشیده ایم این در حالی است که نمونه های خارجی بی شماری از پدران در ذهنم می آیند.

بازیگر فیلم های سینمایی «وعده دیدار» و «شام عروسی» تأکید کرد: قداستی که پدر در فرهنگ ایرانی و شرقی دارد آنطور که باید در سینما و تلویزیون ما پرداخت نشده و این در حالی است که کاراکتر پدر خیلی جا برای کار دارد چرا که پدر کاراکتر دراماتیکی دارد و می توان بدون افتادن در دام کلیشه یا اغراق پدران ماندگاری را در سینما خلق کرد.

اسدالله یکتا بازیگر پیشکسوت سینما نیز در این باره گفت: سینمای ایران شاهد حضور بازیگران بزرگی بوده که در نقش پدر بازی کرده اند و من هم برای یکایک آن عزیزان احترام ویژه ای قائل هستم اما متأسفانه در حال حاضر هیچ پدر خاصی را به یاد نمی آورم که در ذهنم ماندگار شده باشد.

وی ادامه داد: البته این بدان معنی نیست که پدران سینمای ایران نقش های خود را بد بازی کرده اند بلکه یا از کندی حافظه من است یا اینکه واقعاً کاراکتر شایسته ای از یک پدر ایرانی واقعی در آثار سینمایی ما ساخته نشده و به همین علت است که من نمی توانم پدری ماندگار را به شما معرفی کنم.

یکتا در پایان این گفتگو تأکید کرد: به هر صورت می خواهم از این فرصت استفاده کنم و بگویم روح همه بازیگران مردی که سال های عمر و جوانی شان را برای رشد سینمای ایران گذاشته اند و حالا به دیار باقی رفته اند شاد باشد و امیدوارم باقی پدران سینما نیز همواره سلامت و شادمان باشند.