علی ناصری/ مرگ هر هنرمند می‌تواند بهانه‌ای باشد برای اینکه نگاهی به جایگاه و نقش او در عرصه هنر داشته باشیم. در ادامه به معرفی چند تن از مطرح‌ترین سینماگرانی که در سال ۲۰۲۱ از دنیا رفتند می‌پردازیم.

۸- رابرت داونی سینیور

رابرت داونی سینیور بازیگر، فیلمساز و پدر رابرت داونی جونیور است که سال گذشته در ۸۵ سالگی درگذشت.

او بازیگری را از اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی با فیلم‌ های «شب‌های عیاشی»، «مرگ و زندگی در لس آنجلس» و «سرقت برج» آغاز کرد و در سریال‌ های تلویزیونی زیادی نیز نقش آفرینی کرده که آخرین آن در سال ۲۰۱۵ رقم خورد. رابرت داونی در مقام کارگردان هم فیلم‌ های کمدی مثل «بابو ۷۳»، «دیگر هیچ بهانه‌ای نیست» و «استخر هوگو» را ساخته که پسرش رابرت داونی جونیور هم در آن بازی کرده است.

او عمده شهرتش را برای ساخت فیلم سینمایی «پوتنی سوپ» در سال ۱۹۶۹به دست آورد. او در بخش‌های دیگر فیلمسازی از فیلمبرداری تا تهیه کنندگی، نویسندگی و تدوین نیز فعال بود.

۹- دیلیپ کومار

دیلیپ کومار را می‌توان مطرح‌ترین بازیگر آسیایی دانست که در سال ۲۰۲۱ از دنیا رفت. دیلیپ کومار در چند ماه پایانی زندگی خود بیمار بود؛ وی در اواخر ژوئن ۲۰۲۱ و در پی وقفه‌ هایی که در تنفسش پیش آمد به بیمارستانی غیر کوویدی منتقل شد. وی پس از خارج کردن مایعات اضافی از ریه‌ ها از بیمارستان مرخص شد. اما دیلیپ کومار در بیمارستانی در بمبئی به دلیل کهولت سن و مشکلات تنفسی در ۹۸ سالگی درگذشت.

کومار یکی از معتبرترین نام‌های سینمای هند به حساب می‌آید. آمیتاب باچان بازیگر مطرح بالیوودی پس از درگذشت این بازیگر در پیامی نوشت: تاریخ سینمای هند به قبل و بعد از دیلیپ کومار تقسیم می‌شود.

کومار نخستین بار به عنوان بازیگر در فیلم «جوار باتا»، تولید شده توسط بمبئی تاکیز حضور داشت. کومار در پنج دهه کار حرفه‌ای خود در بیش از۶۵ فیلم بازی کرد. او به خاطر بازی در فیلم‌های رمانتیک «سبک»، «غرور»، درام اجتماعی «لکه‌دار»، درام «دیوداس»، حماسی تاریخی «مغول اعظم»، درام جنایی «گنگا و جمنا» و کمدی «رام و شام» شناخته می‌شود.

فیلم «مغل اعظم» که در سال ۱۹۶۰ اکران شد به فروش ۱۵ میلیون روپیه دست یافت و همچنان یکی از پرفروش ترین فیلم های تاریخ سینمای بالیوود محسوب می شود.

۱۰- برتران تاورنیه

برتران تاورنیه یکی از مطرح‌ترین نام‌هایی است که در بین سینماگران درگذشته سال ۲۰۲۱ به چشم می‌خورد.

تاورنیه که آثار منحصر به فردش نه تنها در فرانسه که در همه جای دنیا مورد توجه مخاطبان جدی سینما قرار دارد توانسته تقریباً اکثر جوایز معتبر سینمایی را مال خود کند. او در سال ۱۹۸۴ تاورنیه برای فیلم «یکشنبه بیرون شهر» جایزه بهترین کارگردان جشنواره فیلم کن را دریافت کرد و در سال ۱۹۹۰ برای فیلم «زندگی و دیگر هیچ» که درباره جستجو برای یافتن هویت اجساد باقی مانده در میدان‌های جنگ جهانی اول بود موفق به کسب جایزه بفتا شد و در سال ۱۹۹۵ با فیلم «طعمه» برنده خرس طلایی جشنواره برلین شد. «تاورنیه» در سال ۲۰۱۵ برنده جایزه یک عمر دستاورد سینمایی از جشنواره ونیز شد.

سرگئی لوسیک مدیر جشنواره مونترال درباره این فیلمساز فقید می‌گوید: «برتران تاورنیه فقط یکی از فیلم‌سازان بزرگ جهان نیست. او جغرافیای زنده سینما است و باید به وی لقب مردی را داد که به معنای واقعی کلمه یک فیلم‌سازمؤلف است.»

۱۱- مایکل آپتد

مایکل آپتد کارگردان سرشناس بریتانیایی در هفتم ژانویه سال ۲۰۲۱ بر اثر کهولت سن درگذشت.

آپتد ساخت فیلم‌هایی چون «دختر معدنچی زغال‌سنگ»، «گوریل‌ها در مه» و «کافی» را در کارنامه خود دارد اما مطرح‌ترین اثر سینمایی این کارگردان فقید «دنیا کافی نیست» از مجموعه جیمزباند است که اتفاقاً یکی از بهترین آثار این مجموعه نیز به حساب می‌آید.

۱۲- میکیس تئودوراکیس

میکیس تئودوراکیس آهنگساز مطرح یونانی که آثاری ماندگار در تاریخ سینما خلق کرده است از جمله سینماگران مطرحی است که در سال ۲۰۲۱ از دنیا رفت.

تئودوراکیس ساخت موسیقی فیلم را از ۱۹۵۳ آغاز کرد. او برای فیلم‌های «زوربای یونانی» ساختهٔ مایکل کاکویانیس بر پایه رمانی با همین نام ازنیکوس کازانتزاکیس، «زد» ساختهٔ کوستا گاوراس بر پایه رمانی با همین ناماز واسیلیس واسیلیکوس و «سرپیکو» فیلمی از سیدنی لومت موسیقیساخته‌است. او در کارنامهٔ فعالیتش، ده‌ ها موسیقی فیلم، سمفونی، اپرا، موسیقی تئاتر و موسیقی مجلسی دارد. از دیگر فیلم‌هایی که وی برای آن‌ها آهنگسازی نموده‌ است می‌توان به «نامه‌هایی از ماروسیا» اشاره کرد.

تئودوراکیس علاوه بر فعالیت در عرصه هنر یکی از کنشگران سیاسی مطرح کشور خود بود که در سال ۱۹۶۷ به دلیل حاکمیت دیکتاتور کشورش زندگی مخفی آغاز کرد و به دلیل فعالیت‌ هایش گوش دادن به آهنگ‌های او در کشورش ممنوع شد و حتی زمانی را در زندان و اردوگاه کار اجباری گذراند.

۱۳- ریچارد دانر

ریچارد دانر، کارگردان آمریکایی خالق اولین فیلم «سوپرمن» هم از جمله چهره‌های سینمایی بود که در سال ۲۰۲۱ از دنیا رفت.

او فعالیت خود را با کارگردانی در تلویزیون و ساخت سریال هایی چون «خیابان ۶۶»، «منطقه گرگ و میش»، «تفنگدار» و «غرب وحشی وحشی» آغاز کرد و بعد وارد سینما شد و با ساخت اولین فیلم‌های سینمایی اش با نام «نمک و فلفل» و پس از آن «لولا» با بازی چارلز برانسون و «سوزان جورج»، جایگاه مناسبی در سینما پیدا کرد.

او در سال ۱۹۷۶ فیلم ترسناک و موفق «طالع نحس» را با بازی گریگوری پکو لی رمیک کارگردانی کرد که موجب به شهرت رسیدن او شد و سپس به ساخت اولین فیلم «سوپرمن» پرداخت . سری فیلم‌ های اکشن «اسلحه مرگبار» نیز از آثار مطرحی هستند که دانر ساخته است.

دانر که در سن ۹۱ سالگی درگذشت علاوه بر کارگردانی فیلم‌های سینمایی، چندین فیلم نیز تهیه کرد و همچنین در نوشتن داستان‌های کمیک نیز فعالیت داشت.

۱۴- لینا ونتمولر

«لینا ورتمولر» سینماگر ایتالیایی و نخستین زنی که نامزد اسکار شاخه بهترین کارگردانی شد، در سال ۲۰۲۱ در سن ۹۳ سالگی درگذشت.

«فلینی» در سال ۱۹۶۳، «ورتمولر» را به عنوان دستیار کارگردان در فیلم معروف «هشت و نیم» استخدام کرد و «ورتمولر» در همان سال فیلم «باسیلیکس ها» را به عنوان نخستین فیلمش کارگردانی کرد و موفق به کسب جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم لوکارنو شد.

«ورتمولر» در سال ۱۹۷۲ با ساخت فیلم «فریبندگی می می» نخستین تجربه حضور خود را در جشنواره کن تجربه کرد و «جیان کارلو جیانینی» در نقش اصلی آن بازی کرد. او سال بعد نیز با فیلم «عشق و آشوب» به کن بازگشت و در سال ۱۹۷۵ هم فیلم «نابود شده» را باز هم با نقش آفرینی ذجیانیتی مقابل دوربین برد.

او با پنجمین فیلم بلند خود با عنوان «هفت زیبا» توانست به عنوان نخستین زن نامزد اسکار شاخه بهترین کارگردانی شود. این فیلم در مجموع در چهار شاخه نامزد اسکار شد که شامل بهترین فیلم خارجی، فیلمنامه و بازیگر مرد (جیانینی) بود.

او در سال ۲۰۱۹ ستاره‌ای در تالار مشاهیر هالیوود کسب کرد و در همان سال جایزه اسکار افتخاری را به پاس یک عمر دستاورد در صنعت سینما دریافت کرد.

۱۵- ژان کلود کریر

ژان کلود کریر بدون شک یکی از بهترین فیلمنامه‌ نویس‌های تاریخ سینما است. او هشتم فوریه سال ۲۰۲۱ در سن ۸۹ سالگی درگذشت.

کریر که در اقتباس از آثار ادبی تبحر داشت نگارش فیلمنامه‌های موفقی چون «بل دو ژور»، «راه شیری»، «جذابیت پنهان بورژوازی»، «شبح آزادی»، «خاطرات یک کلفت»، «میل مبهم هوس»، «طبل حلبی»، «ارواح گویا» و «تولد» را در کارنامه خود دارد.

کریِر کتاب «منطق‌الطیر» عطار نیشابوری را نیز به نمایشنامه‌ای تبدیل کردکه پیتر بروک، کارگردان مشهور تئاتر، آن را به روی صحنه برد (این کتاب توسط داریوش مودبیان، تحت نام مجمع مرغان به فارسی برگردانده شده‌است).