سیدرضا منتظری: هشتادمین جشنواره فیلم ونیز در حالی آغاز به کار خواهد کرد که اعتصاب اتحادیه بازیگران آمریکا در همراهی با اتحادیه فیلمنامه نویسان این کشور تأثیر منفی روی این رویداد سینمایی و بسیاری دیگر از جشنواره ها گذاشته به نحوی که کمپانی «MGM» در میان نگرانی‌ها در مورد اعتصابات جاری هالیوود، فیلم «چالش گران» که قرار بود فیلم افتتاحیه ونیز ۲۰۲۳ باشد را از جشنواره بیرون کشید. این رویداد سینمایی از ۳۰ آگوست تا ۹ سپتامبر (۸ تا ۱۸ شهریور) در ایتالیا برگزار خواهد شد و طبق اعلام پیشین «دیمین شزل» کارگردان فیلم «لالا لند» ریاست هیات داوران بخش مسابقه اصلی ونیز ۲۰۲۳ را بر عهده خواهد داشت.

اعتصاب اتحادیه بازیگران آمریکا در همراهی با اتحادیه فیلمنامه نویسان این کشور که از چندی قبل آغاز شده پس از بی نتیجه ماندن نمایندگان اتحادیه بازیگران با سران استودیوهای هالیوود و سامانه های پخش آن لاین، اعضای اتحادیه از هر گونه فعالیت در تولیدات سینمایی و تلویزیونی و شبکه های پخش آن لاین و نیز معرفی و تبلیغ آثار تولید شده منع شدند.

از ماه ها قبل پیش بینی می شد که این اعتصاب تاثیر منفی بسیاری بر روند برگزاری جشنواره های فیلم و به ویژه ونیز، تورنتو و تلوراید، سه رویداد سینمایی معتبر جهانی در شهریور ماه بگذارد چرا که ستارگان فیلم های آمریکایی از حضور در جشنواره ها و همراهی فیلم ها خودداری خواهند کرد و چنین اتفاقی نیز روی داد!

یکی از نکات قابل تأمل در مورد ونیز هشتادم این است که سیاست گذاران این رویداد تصمیم گرفته اند از یک بازیگر تازه درگذشته پیش از مراسم افتتاحیه رسمی جشنواره تقدیر کنند. جشنواره فیلم ونیز اعلام کرد که برنامه بزرگداشت جینا لولوبریجیدا را با نمایش دو فیلم ترمیم شده و پیش از فیلم افتتاحیه رسمی برپا خواهد داشت. فیلم اول مصاحبه اورسن ولز با ستاره ایتالیایی با عنوان «پرتره جینا» در سال ۱۹۶۸ است که تا سال ۱۹۸۶ نمایشی نداشت و در جشنواره ونیز و در بزرگداشت اورسن ولز به نمایش درآمد. جالب آنکه جینا لولو بریجیدا پس از دیدن این فیلم در ونیز تلاش کرد تا از نمایش آن جلوگیری کند! این نسخه توسط موزه فیلم مونیخ و چینه چیتا رم ترمیم شده است. فیلم دوم، «زن رمی» ساخته ماریو سولداتی در سال ۱۹۵۳ و بر اساس رمانی از آلبرتو موراویا است. خانم لولو بریجیدا در ماه ژانویه گذشته ودر ۹۶ سالگی درگذشت.

اما داوران این رویداد سینمایی نیز متفاوت از گذشته هستند و برخلاف پیش بینی ها هیچ سینماگر ایرانی در لیست داوران این رویداد دیده نمی شود. دامین چزل رئیس هیات داوران مسابقه اصلی است و صالح بکری بازیگر فلسطینی، جین کمپیون کارگردان زن نیوزلندی، میا هانسن-لوو کارگردان زن فرانسوی، گابریل ماینتی کارگردان و بازیگر ایتالیایی، مارتین مک دونا کارگردان و نمایشنامه نویس ایرلندی، سانتیاگو میتره کارگردان آرژانتینی، لورا پویتراس کارگردان زن آمریکایی و شو کی بازیگر زن چینی او را همراهی می کنند.

یوناس کارپینیانی کارگردان ایتالیایی رئیس هیات داوران بخش افق های ونیز است و در کنار وی کوثر بن هنیه کارگردان زن تونسی، کاهلیل جوزف کارگردان و هنرمند آمریکایی، ژان-پل سالومه کارگردان فرانسوی و خانم تریشیا توتل مدیر پیشین جشنواره فیلم لندن قرار دارند.

آلیس دیوپ کارگردان زن فرانسوی رئیس هیات داوران جایزه لوئیجی دو لارنتیس بهترین فیلم اول است و فوزی بن سعیدی کارگردان و بازیگر مراکشی، لورا سیتارلا کارگردان زن آرژانتینی، آندرآ دسیکا کارگردان ایتالیایی و کلئو دومونت کارگردان آمریکایی دیگر اعضای داوری این جایزه اند.

همچنین هشتادمین جشنواره فیلم ونیز فیلم های بخش کلاسیک را اعلام کرد که شامل فیلم های ترمیم شده و مستندهایی درباره سینما است. فیلم ۷۶ دقیقه ای «ساز دهنی» ساخته امیر نادری و محصول سال ۱۳۵۲ در این بخش حضور دارد که توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و استودیو روشنا بازسازی و ترمیم شده است.

از دیگر فیلم های انتخابی بخش کلاسیک ونیز باید از «یکی از قلب» ساخته فرانسیس فورد کاپولا، «جن گیر» ساخته ویلیام فریدکین، «شاه و کشور» ساخته جوزف لوزی، «روزهای بهشت» ساخته ترنس مالیک، «پدری بود» ساخته یاساجیرو اوزو، «سایه های نیاکان فراموش شده ما» ساخته سرگئی پاراجانوف، «شکار» ساخته کارلوس سائورا، «آندری روبلوف- نسخه کارگردان» ساخته آندری تارکوفسکی، «مخلوقات» ساخته انیس واردا و «بلیسیما» ساخته لوکینو ویسکونتی نام برد.

از سوی دیگر هشتادمین جشنواره فیلم‌ ونیز پروژه های بخش Venice Immersive و یا همان واقعیت مجازی را اعلام کرد که شامل ۴۴ پروژه از ۲۵ کشور، ۲۸ پروژه در بخش مسابقه، ۱۰ پروژه در خارج از مسابقه و ۶ پروژه تکمیل شده در دوره کالج بینال است. یک پروژه با عنوان A Vocal Landscape در بخش پروژه های واقیت مجازی کالج بینال به کارگردانی امید زارعی و محصول دانمارک و آمریکا در این بخش حضور دارد.

بخش مستقل روزهای ونیز جشنواره فیلم‌ ونیز اعلام کرد که ژوائو پدرو رودریگز، کارگردان، فیلمنامه نویس، تهیه کننده و تدوینگر پرتغالی رییس هیات داوران این بخش خواهد بود. بخش روزهای ونیز که توسط انجمن کارگردان های سینمای ایتالیا راه اندازی و برگزار می شود، همواره یک سینماگر را به عنوان رییس هیات داوری خود انتخاب کرده و ۲۷ دوستدار سینما دیگر اعضای هیات داوران خواهند بود.

«فرمانده» ساخته ادواردو دی آنجلیس درحالی به عنوان فیلم جدید هشتادمین جشنواره ونیز انتخاب شد که کمپانی «MGM» در میان نگرانی‌ها در مورد اعتصابات جاری هالیوود، فیلم «چالشگران» از جشنواره بیرون کشید. قوانین اعتصاب اتحادیه بازیگران آمریکا، بازیگران را از تبلیغ فیلم های شرکت‌های اعتصاب شده در جشنواره‌ها منع می کند. بدون حضور ستاره های فیلم «چالش گران» روی فرش قرمز و صحبت با مطبوعات، استودیو سازنده احساس کرد که این فیلم بهتر است از جشنواره خارج شود و پس از آن اکران شود.

در کمدی درام «چلنجرز» (چالش گران)، «زندایا» در نقش تاشی، یک اعجوبه سابق تنیس که به مربی تبدیل شده است، بازی می‌کند که با قهرمانی روی دور شکست (مایک فیست) ازدواج کرده است. استراتژی او برای کمک به موفقیت شوهرش زمانی به چالش کشیده می‌شود که همسرش باید با بهترین دوست سابقش پاتریک (با بازی جاش اوکانر) روبه‌رو شود.

اما فیلم جدید «فرمانده» که انتخاب جدید جشنواره ونیز برای افتتاحیه است، داستان واقعی «سالواتوره تودارو» کاپیتان یک زیردریایی ایتالیایی با بازی «پیرفرانچسکو فاوینو» در جنگ جهانی است که یک کشتی تجاری مسلح را غرق می کند اما جان ۲۶ خدمه آن را نجات می دهد. شناور نیروی دریایی درحالی باید به مدت سه روز روی سطح آب حرکت کند و برای نیروهای دشمن قابل مشاهده باشد، تا مسافران را به مکان امن ببرد.

اما در نهایت اینکه آلبرتو باربرا فهرست فیلم های بخش رقابتی افق ها را در حالی اعلام کرد که فیلم سینمایی «تاتامی» ساخته اول زهرا امیر ابراهیمی با گی نیتیو محصول گرجستان و آمریکا در این بخش حضور دارد.

فیلم های دیگر بخش افق ها عبارتند از «ورای کوه ها» ساخته محمد بن عطیه محصول تونس/بلژیک/فرانسه/عربستان/قطر، «چمدان قرمز» ساخته فیدل دوکوتا محصول نپال/سریلانکا، «بهشت در حال سوختن است» ساخته میکا گوستاوسون محصول سوئد/ایتالیا/دانمارک/فنلاند، «آسمان باز» ساخته ماریانا و سانتیاگو آریاگا محصول مکزیک/اسپانیا، «بهشت» ساخته انریکو ماریا آرتاله محصول ایتالیا، «پر وزن» ساخته رابرت کولونی محصول آمریکا، «خوابگاه» ساخته نهیر تونا محصول ترکیه، «سایه آتش» ساخته شینیا تسوکامانو محصول ژاپن، «خانه داری برای نوآموزان» ساخته گوران استولوسکی محصول مقدونیه شمالی/لهستان/کرواسی/صربستان/کوزوو، «در انتظار شب» ساخته سلین روزه محصول فرانسه/بلژیک، «رنگین کمان بنزین» ساخته بیل راس و ترنر راس محصول آمریکا، «توضیح برای همه چیز» ساخته گابور رایژ محصول مجارستان/اسلواکی، «شهر باد» ساخته لخاگوادولام پورف-اوشیر محصول فرانسه/مغولستان/پرتغال/هلند، «یک یکشنبه بی پایان» ساخته آلن پارونی محصول ایتالیا/آلمان/ایرلند، «بی رحم» ساخته نارا نورمانده و تیائو محصول برزیل/فرانسه/ایتالیا، «زخم تردید» ساخته سلمان ناصر محصول ترکیه/اسپانیا/رومانی/فرانسه و Invelle ساخته سیمونه ماسه محصول ایتالیا/سوییس.

همچنین بخش مسابقه ونیز شامل ۲۳ فیلم است، «فرمانده» ساخته ادواردو دو آنجلیس، «سرزمین موعود» ساخته نیکلای آرسل محصول دانمارک با بازی مدس میکلسن، Dogman ساخته لوک بسون، La Bete ساخته برتران بونلو، «خارج از فصل» ساخته استفان بریزه، Enea ساخته اول پیترو کاستیتو محصول ایتالیا، «استاد» ساخته برادلی کوپر که زندگی لئونارد برنستاین را روایت می کند، «پریسیلا» ساخته سوفیا کاپولا که زندگی دختر الویس پریسلی را بازتاب می دهد، «سرانجام آلبا» ساخته ساوریو کوستانزو محصول ایتالیا، «لوبو» ساخته جیورجو دریتری، «خاستگاه» ساخته آوا دو ورنای کارگردان سیاهپوست آمریکایی، «قاتل» ساخته دیوید فینچر با بازی مایکل فاسبندر و تیلدا سویینتون، «خاطره» ساخته میشل فرانکو کارگردان مکزیکی محصول آمریکا/مکزیک، Io Capitano ساخته متئو گارونه درباره مهاجران آفریقایی، «شیطان وجود ندارد» ساخته ریوسوکه هاماگوچی محصول ژاپن، «مرز سبز» ساخته اگنیسکا هولند محصول لهستان درباره مهاجران غیر قانونی، «نظریه همه چیز» ساخته تیم کروگر محصول آلمان/اتریش/سوییس، «چیزهای ناچیز» ساخته یورگوس لانتیموس با بازی اما استون، مارک روفالو، ویلم دفو، El Conde ساخته پابلو لارین شیلیایی، «فراری» ساخته مایکل مان با بازی آدام درایور، پنه لوپه کروز، Adagio ساخته استفانو سولیما محصول ایتالیا، «زن …» ساخته مالگورزاتا ژوموفسکا و میشال انگلرت محصول لهستان و «مقدس» ساخته فین تروخ.

در بخش خارج از مسابقه مستند هایی مانند «جبهه گوئرنیکا» ساخته یروان جیانیکیان و آنجلا ریچی لوکی، «منوی دلپذیر» مستند ساخته فردریک وایزمن ۹۳ ساله، «هالیوود گیت» ساخته ابراهیم نشاط محصول آلمان/آمریکا، «اپوس ریوایچی ساکاموتو» ساخته نئو سورا حضور دارند.

فیلم های سینمایی خارج از مسابقه هشتادمین جشنواره فیلم ونیز هم شامل آثاری است مانند «ضربه شانس» ساخته وودی آلن، «داستان فوق العاده هنری سوگار» ساخته وس اندرسون، «دوره زمانی» ساخته لیلیانا کاوانی که شیر طلای افتخاری جشنواره را نیز دریافت خواهد کرد، «دادگاه نظامی کین میوتینی» ساخته ویلیام فریدکین، «قاتل» ساخته ریچارد لینکلیتر و «یوزپلنگ برفی» ساخته پما تسدن مهم ترین سینماکر تبت که اخیرن درگذشت.