«مسعود طاهری» تهیه کننده و کارگردان مستند «حرفه‌ای» در گفت و گو با خبرنگار سینماپرس ضمن معرفی اثر خود، به مسئله ها و چالش های سینمای مستند کشور پرداخت و در این باره تصریح کرد: موضوع داستان حرفه‌ای، در حقیقت افکار و آثار آقای محمدعلی انیر معزی است، پژوهشگری که ساکن پاریس هستند. ایشان اخیراً از کرسی دانشگاه بازنشسته شده‌اند. این فیلم درباره زندگی و دستاوردهای ایشان است و ساخت آن تقریباً سه تا چهار سال زمان برده است. پروژه از سال ۱۴۰۰ آغاز شد، در سال ۱۴۰۱ فیلم‌برداری آن به پایان رسید و پس از مدت‌زمانی برای ترجمه، سرانجام سال گذشته آماده شد. امسال نیز تدوین آن به اتمام رسید و در جشنواره حقیقت ارائه شد. این فیلم بخش‌هایی از زندگی آقای محمدعلی امیر معزی را پوشش می‌دهد، اما در عین حال روایتگر تقریباً کل مسیر زندگی ایشان است.

کارگردان مستند مستشرق در ادامه گفت و گو به معضلات سینمای مستند و محدودیت هایی که در این زمینه وجود دارد پرداخت و بیان کرد: سینمای مستند به‌طور مستقیم از شرایط اقتصادی و سیاسی جامعه تأثیر می‌پذیرد. متأسفانه وضعیت اقتصادی کنونی که تقریباً همه بر دشواری آن اتفاق نظر دارند، فشار زیادی به این حوزه وارد کرده است. این فشار اقتصادی باعث شده تا سینمای مستند نتواند افراد با تجربه را در خود نگه دارد، چرا که نه هزینه تولید آثار به درستی تأمین می‌شود و نه زندگی مستندسازان تضمین می‌شود.

طاهری افزود: افرادی که به مرز پختگی و تجربه می‌رسند، معمولاً مجبور به کنار گذاشتن این حوزه می‌شوند و عرصه برای تازه‌کارها باقی می‌ماند. در حالی که مستندهای با کیفیت و تاثیرگذار، نتیجه حضور مستندسازان پخته و باتجربه است.

این فعال فرهنگی در بخش دیگر گفت و گو، نسبت به عدم تخصیص عادلانه اعتبارات و بودجه در وزارت ارشاد انتقاد کرد و با بیان این مطلب که بخش عمده‌ای از بودجه و هزینه‌ها در سینمای داستانی صرف می‌شود و سینمای مستند سهم بسیار کمتری دارد؛ تصریح نمود: حتی اگر یک مستند با هزینه‌ای قابل توجه، مثلاً یک میلیارد تومان، تولید شود، همچنان پلتفرم‌های مناسب یا حمایت کافی برای پخش و ارائه این آثار وجود ندارد.

مسعود طاهری کارگردان مستند بلند «حرفه ای» در پاسخ به این پرسش که آیا اقدامات تلویزیون توانسته است به خوبی از سینمای مستند حمایت کند؟ پاسخ داد: تلویزیون به‌عنوان یک نهاد قدرتمند با امکانات فراوان، با وجود داشتن شبکه‌ای مختص مستند، همچنان در حمایت از این حوزه عملکرد ضعیفی دارد. حتی در همان بخش‌های محدود، برای عرضه آثار مستند مشکلات و موانع زیادی وجود دارد

وی افزود: تلویزیون، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان مستند، دیدگاه بسته و چارچوب‌های سخت‌گیرانه‌ای دارد. بسیاری از موضوعات اجتماعی و حساس امکان طرح شدن در این فضا را ندارند. حتی اگر مستندی پذیرفته شود، باید مطابق با نگاه مشخصی ساخته شود، که این امر باعث کاهش عمق و اصالت آثار می‌شود.

طاهری به معضل پخش آثار مستند در پلتفرم ها نیز اشاره کرد و در این خصوص تصریح نمود: گاهی شاهد هستیم که مستندهایی با هزینه‌هایی حدود یک میلیارد تا یک و نیم میلیارد تومان تولید می‌شوند. اما زمانی که نوبت به عرضه این آثار می‌رسد، پلتفرم‌هایی که خودشان را مدعی فرهنگ و اپوزیسیون معرفی می‌کنند، نهایتاً پنج میلیون تومان برای خرید این آثار پرداخت می‌کنند. چنین رفتارهایی با ادعای فرهنگی بودن آنها تناقض دارد. این پلتفرم‌ها اغلب خود را مدافع هنر و فرهنگ نشان می‌دهند، اما در عمل به سینمای مستند اهمیتی نمی‌دهند.

وی افزود: وقتی از آنها درباره این تناقض سؤال می‌شود، پاسخ می‌دهند: کسی مستند تماشا نمی‌کند. این جمله نشان‌دهنده مشکلی عمیق‌تر است؛ جامعه‌ای که زیر فشار اقتصادی است، به دلیل نیاز به تفریح و رهایی، به دنبال آثار طنز یا داستانی می‌رود و توجه کمتری به مستندات نشان می‌دهد. اما آیا این دلیل کافی است که سینمای مستند نادیده گرفته شود؟

طاهری ادامه داد: این پلتفرم‌ها حتی با پرداخت پنج میلیون تومان، انگار لطف بزرگی کرده‌اند. در حالی که این مبلغ، حتی هزینه یک روز دستمزد یک تصویربردار حرفه‌ای را پوشش نمی‌دهد. این برخورد نه تنها باعث تضعیف سینمای مستند می‌شود، بلکه نشان‌دهنده فقدان درک عمیق از ارزش این هنر است.

مسعود طاهری، که با کارگردانی مستند «حرفه ای» در بخش «مسابقه ملی» هجدهمین دوره «جشنواره سینما حقیقت» حضور داشت، در پایان این گفت و گو به ظرفیت های ناب فرهنگی ایران عزیز برای ساخت مستند های با کیفیت اشاره کرد و در این باره خاطر نشان نمود: سینمای مستند ایران، علی‌رغم همه این مشکلات، به شکلی معجزه‌آسا به حیات خود ادامه می‌دهد. ظرفیت‌های فرهنگی کشور به‌طور طبیعی باعث تولید آثار ارزشمندی شده‌اند که در سطح جهانی قابل‌توجه‌اند. با این حال، تولید آثار متنوع و عمیق در این حوزه همچنان محدود است. نهادهای تولیدکننده مستند انگشت‌شمارند و اغلب، تحت تأثیر محدودیت‌های اقتصادی یا دیدگاه‌های خاص فعالیت می‌کنند.