«رضا رستگار» سینماگر پیشکسوت و متخصص جلوه های ویژه سینما در گفت و گو با خبرنگار سینماپرس در خصوص معضلات این حرفه در سینمای ایران اظهار کرد: مسئله این است که ما در ایران، آموزش جلوه‌های ویژه را به شکل کلاس‌های آکادمیک آغاز نکردیم. این حوزه بیشتر به صورت سنتی و از طریق علاقه‌های شخصی کسانی که در این حرفه بودند، شکل گرفته است.

وی افزود: در سینمای جنگی ما، وقتی نیاز به ساخت فیلم‌های جنگی پیش آمد، کسی نبود که به طور حرفه‌ای آموزش دیده باشد. چند نفر از کسانی که بودند؛ آن‌ها از ایتالیایی‌هایی که به ایران آمده بودند چیزهایی در خصوص جلوه های ویژه یاد گرفته بودند و برای خودشان کارهایی کرده بودند. اما این هم پاسخگوی نیاز سینمای جنگ ما نبود.

رستگار آموزش علمی و آکادمیک را لازمه رشد در این عرصه عنوان کرد و تصریح نمود: مثلاً در دنیا، اگر کسی بخواهد وارد این کار شود، همه‌چیز علمی و آکادمیک است. افراد به دانشگاه می‌روند، سر کلاس استاد می‌نشینند و مثل علاقه مندان به سینما که سینما، کارگردانی یا فیلمنامه‌نویسی را یاد می‌گیرند؛ علم جلوه های ویژه می آموزند. اما اینجا چنین روندی وجود نداشت.

رستگار تصریح نمود: وزارت دفاع یک دوره‌هایی برگزار کرد، اما بیشتر برای اینکه گواهی صادر کند و بچه‌ها یک مدرک قانونی داشته باشند. این آموزش‌ها خیلی کاربردی نبودند. در مقایسه با خارج از کشور، ما محدودیت‌های زیادی داریم. البته باید بپذیریم که شرایط ما با آن‌ها تفاوت‌های بزرگی دارد.

وی تاکید کرد: در سینمای جنگ، قابلیت‌های شخصی به کمک آمد. بچه‌ها توانستند به تنهایی کارهایی انجام دهند، ولی هیچ‌کس برای آموزش، ارتقا یا تهیه ابزارآلات این رشته کمک نکرد. با این حال، این بچه‌ها روی پای خودشان ایستادند و جلوه‌های ویژه را به اینجا رساندند.

رستگار در خصوص محدودیت هایی که در خرید و واردات ابزارآلات این حرفه مورد نیاز است تصریح نمود: در خارج از کشور، یک ماشین ده‌هزار دلاری به‌سادگی تهیه می‌شود، چون فردی که آن را می‌خرد، حقوق بالایی دریافت می‌کند. اما وقتی همان ماشین وارد ایران می‌شود، قیمتش به ۴۰ هزار دلار می‌رسد و خرید آن برای بسیاری غیرممکن می‌شود.

وی ادامه با اشاره به این موضوع که این تفاوت‌ها در فیلم‌سازی هم وجود دارد افزود: مثلاً در خارج برای صحنه‌های انفجار از تجهیزات حرفه‌ای استفاده می‌شود، اما اینجا همان صحنه با ابزار ساده‌تری مثل گاز یا آتش ساخته می‌شود. این تفاوت ساختاری باعث می‌شود که مقایسه سینمای ایران با خارج از کشور منصفانه نباشد.

رستگار تاکید کرد: با این حال، بچه‌های ایرانی با وجود دستمزدهای پایین و کمبود امکانات، کارهای بزرگی انجام داده‌اند. اما وزارت ارشاد و جشنواره‌های مختلف به جای حمایت واقعی، فقط نظاره‌گر بوده‌اند.

بازرس اصلی انجمن جلوه های ویژه سینمای ایران در خصوص لزوم ورود نیروهای جوان به عرصه جلوه های ویژه بیان کرد: من خودم از سینما کناره‌گیری کردم. چرا؟ چون معتقد بودم نسل جوان باید وارد این کار شود.
وی افزود: زمانی مدیر بین‌المللی بنیاد فرهنگی روایت بودم و هفت سال جشنواره‌ها را برگزار کردم، اما به این نتیجه رسیدم که باید فضا را برای دیگران باز کرد.

برنده سیمرغ بلورین جلوه های ویژه جشنواره فجر با اشاره به محدود بودن ظرفیت های این رشته بیان کرد: سینمای ایران، به‌ویژه در بخش جلوه‌های ویژه، ظرفیت کافی برای پذیرش و پیشرفت این تعداد جوان را ندارد. خیلی‌ها با امید وارد این حرفه می‌شوند، دستیار می‌شوند، اما سینما کشش لازم برای رشد و ارتقای آن‌ها را ندارد.

این سینماگر پیشکسوت در باره دلایل این محدودیت‌ها بیان داشت: سینمای ایران به‌تدریج از فیلم‌های جنگی فاصله گرفت و به سمت آثار عاطفی و کمدی حرکت کرد. اما سؤال اینجاست که کدام‌یک از این ژانرها به جلوه‌های ویژه یا (Special Effects) نیاز جدی دارند؟ بعدها ویژوال افکت هم وارد شد، و خوشبختانه افراد بسیار مستعد و تحصیل‌کرده به این حوزه راه یافتند.

رستگار در خاتمه خاطرنشان کرد: مشکل اینجاست که در ایران فیلم‌های جنگی زیادی ساخته نمی‌شود که به جلوه‌های ویژه نیاز داشته باشند. ما دستیار داریم، ولی حمایت کافی وجود ندارد. مثلاً برخی افراد با قیمت‌های پایین‌تر کار می‌کنند تا بتوانند ابزار بخرند یا آموزش ببینند. اما چه کسی از این آموزش‌ها پشتیبانی می‌کند؟