به گزارش سینماپرس، مجید یراقبافان مجری تلویزیون با اشاره به ویژگی‌های یک مجری تلویزیونی گفت: مردم گاه ویژگی‌هایی مثل شوخ‌طبعی و برخورد گرم را معادل «استعداد» می‌دانند و انتظار دارند داشتن این ویژگی‌ها کافی باشد. رفتن به چند کلاس فن بیان و گرفتن مدرک به‌تنهایی مجری موفق نمی‌سازد؛ مجری تلویزیون باید ویژگی‌های متعدد و منسجم‌تری داشته باشد.

یراقبافان سه‌شنبه شب در برنامه تلویزیونی جام‌جم با موضوع چالش‌های اجرای برنامه تلویزیونی گفت: یکی از ویژگی‌های مورد انتظار گویش است؛ ویژگی مهم‌تر «منش» است؛ این منش در پوشش، رفتار و آداب مجری بروز می‌کند. مجموعه این رفتارهاست که بین یک اجراکننده صرف و یک مجری تلویزیونی واجد صلاحیت تفاوت ایجاد می‌کند.

وی افزود: روند معمول به این شکل است که شبکه‌ها افراد را برای برنامه معرفی می‌کنند و نمونه اجرای آنان در کمیته مجریان معاونت سیما برای ۱۱ عضو پخش می‌شود. این اعضا پوشش، بیان، لحن، صدا و مهارت‌های کلامی و غیرکلامی را بررسی می‌کنند و سپس تصمیم می‌گیرند که آیا آن فرد برای برنامه موردنظر مناسب است یا خیر؛ یعنی ممکن است مجری برای برنامه‌ای مناسب باشد اما برای برنامه‌ای دیگر نه.

مجری تلویزیون می‌تواند زحمات ده‌ها نفر را نابود کند؛ باید آنتن را به افراد ایمن سپرد

این مجری تلویزیون تصریح کرد: اجرای تلویزیونی فقط به پوشیدن لباس رسمی و ظاهر آراسته محدود نمی‌شود. مجری باید درک درستی از مدیریت هوش هیجانی، شرایط اقتضایی جامعه و رفتار سازمانی داشته باشد. آشنایی با روان‌شناسی سازمانی از ضرورت‌های اجراست، نه یک مهارت تزئینی.

وی افزود: گاهی تصور می‌شود اگر فردی کت‌وشلوار مناسبی دارد، می‌تواند مجری یک همایش یا برنامه تلویزیونی باشد. در حالی که واقعیت این‌گونه نیست؛ نمی‌شود فقط با ظاهر مناسب و چند جمله آماده، در تلویزیون اجرا کرد.

یراقبافان گفت: واقعیت موجود این است که تمام تلاش‌های یک تیم چندده‌نفره، از سیاست‌گذاری شخص رئیس سازمان گرفته تا معاون سیما، مدیر شبکه، مدیر گروه، تهیه‌کننده و گروه برنامه‌ساز، ممکن است با اجرای غیردقیق یک مجری نابود شود.

وی خاطرنشان کرد: برعکسش هم صادق است؛ گاهی تمام کم‌کاری‌ها و کاستی‌ها را یک مجری حرفه‌ای با اجرای خوبش می‌تواند بپوشاند و برنامه را نجات دهد.

این مجری تلویزیون گفت: انتخاب مجری ایمن و مطمئن برای آنتن بسیار حیاتی است. وقتی مجری در آنتن زنده قرار می‌گیرد، باید خیال مدیران راحت باشد. برخی از مدیران از واژه «انتخاب نایمن» استفاده می‌کنند؛ یعنی انتخاب‌هایی که ممکن است به لحاظ رفتاری، گفتاری یا عملکردی ریسک داشته باشند.

وی با اشاره به سختی تصمیم‌گیری مدیران در انتخاب مجریان ادامه داد: یکی از مشکلاتی که مدیران تلویزیون را به زحمت انداخته، همین انتخاب‌های نایمن است. وقتی چهار ستون بدن مدیر برای اجرای زنده می‌لرزد، یعنی هنوز به مجری اعتماد کامل ندارد.

یراقبافان گفت: در تلویزیون همچنان مجریان باسواد و اهل مطالعه حضور دارند. مجریانی که بدون مطالعه دو تا پنج ساعت قبل از اجرا، هرگز روی آنتن نمی‌آیند. این‌طور نیست که هر کسی با پوشیدن کت و رفتن جلوی دوربین بتواند اجرا کند. هنوز مجریان رشید و خوش‌قامت تلویزیونی داریم که سطح اجرا را بالا نگه داشته‌اند و کم هم نیستند.

این مجری تلویزیون تأکید کرد: البته نمی‌توان گفت همه مجریان این‌گونه‌اند، اما بخش قابل توجهی از آن‌ها همچنان حرفه‌ای و مسئولانه عمل می‌کنند.

وی گفت: یکی از چالش‌های مهم در تلویزیون، برداشت‌های شخصی از مفاهیمی مانند ایمن بودن یا صلاحیت اجرای زنده است. مشکل اینجاست که ما دنبال این هستیم ایمن بودن یا کلمات کلیدی از این دست را تعریف شخصی کنیم، در حالی‌که این مفاهیم باید تعریف استاندارد داشته باشند.

این مجری تلویزیون تأکید کرد: ایمن بودن نباید بر اساس تشخیص یا علاقه فردی تعیین شود. وقتی یک مدیر یا مسئول، ایمن بودن مجری را براساس سلیقه شخصی تعریف می‌کند، عملاً به جای معیار، احساس را وارد تصمیم‌گیری کرده است.

یراقبافان در ادامه گفت: ایمن بودن نباید تعریف منِ مجری یا شماِ مدیر باشد، بلکه باید مبتنی بر ضوابط، استانداردها و تجربه‌های حرفه‌ای تلویزیون تعیین شود. آن زمان است که انتخاب‌ها علمی، شفاف و عادلانه خواهد بود.

مجری تلویزیون فرزند ارشد رسانه است؛ سازمان باید در کنار او بایستد

وی گفت که نباید جایگاه مجری تلویزیون را صرفاً از یک زاویه دید و افزود: از یک طرف، رئیس سازمان ممکن است نگران باشد که هر اتفاقی در برنامه بیفتد، مسئولیتش متوجه او شود، اما از طرف دیگر، وقتی رئیس سازمان می‌گوید «ضریب اهمیت سازمان»، یعنی احترام و اختیاری که برای من قائلید، باید برای مجری هم قائل باشید.

این مجری تلویزیون تأکید کرد: این نگاه یعنی بزرگ کردن و محترم شمردن مجری، نه به معنای خودنمایی، بلکه در راستای اعتلای حرفه اجرا. باید از همه زوایا و با نگاه جامع به جایگاه مجری نگریست.

یراقبافان گفت: من بارها در جلسات گفته‌ام که مجری تلویزیون فرزند ارشد این رسانه است. در حالی که بازیگران سینما، تئاتر و ورزشکاران هم در قاب تلویزیون دیده می‌شوند، اما وقتی مردم در خیابان فردی را می‌بینند و می‌گویند «او مجری است»، یعنی مجری تلویزیون. این جایگاه ویژه است.

وی افزود: واقعیت این است که اجرا در تلویزیون یک حرفه فوق‌تخصصی است. وقتی از «گوینده» حرف می‌زنیم، بحث دیگری است، اما «مجری تلویزیون» حامل شأن، منش و شخصیت رسانه است.

این مجری تلویزیون گفت: همان‌طور که از مجری تلویزیون توقع داریم انتصابش به تلویزیون را در گویش، منش و حتی در زیست حقیقی و مجازی رعایت کند، از سوی دیگر، سازمان هم باید از او حمایت‌های لازم را داشته باشد.

یراقبافان گفت: خواهش من این است که کمی قیود را از پای مجری باز کنید. وقتی درباره جایگاه مجری صحبت می‌کنیم، نباید تصور شود که دارد برای خودش تبلیغ می‌کند. بحث بر سر یک شغل و یک جایگاه حرفه‌ای است. باید اجازه داد مجری بتواند درباره این جایگاه، آزادانه و حرفه‌ای سخن بگوید.

وی گفت: مجری مؤلف کسی است که بعد از گذراندن مقطعی از تجربه در اجرا، به مرحله‌ای از پختگی و خلاقیت می‌رسد که می‌توان برنامه را با خیال راحت به او سپرد؛ یعنی از محتوای برنامه تا لحن و مدیریت صحنه را بلد است.

این مجری تلوزیون افزود: مجری مؤلف، صرفاً اجراکننده متن یا دستور نیست، بلکه خودش بخشی از فرایند تولید معنا و محتوا در برنامه است. چنین مجری‌ای می‌تواند با اتکا به اندیشه و دانش خود، مسیر گفت‌وگو و جریان برنامه را هدایت کند.

یراقبافان گفت: بسیار ناپسند است، یعنی هیچ جای دفاعی ندارد. هیچ فرد منصف و بافهمی نمی‌تواند از اینکه کسی بیاید و روی آنتن آموزش ببیند، آزمون‌وخطا کند و رفع اشکال انجام دهد، دفاع کند.

وی گفت: تلویزیون برای ارتقای مجریانش کار می‌کند، آموزش دارد، دوره دارد. هر کدام از دوستانی که از کمیته مجریان مجوز می‌گیرند، پیوست مجوزشان الزام به شرکت در دوره‌های آموزشی متناسب با سطح‌بندی آن‌هاست.

وی گفت: پیش از اینکه مجری وارد آنتن شود، باید خودش اهل مطالعه باشد و ویژگی‌ها و توانمندی‌های لازم را شخصاً تقویت کند. من برای مثال می‌گویم: گاهی برای تلفظ درست یک واژه، چهار ساعت در منابع مختلف جست‌وجو می‌کنم، حتی اگر خانواده‌ام بگویند رها کن. این وظیفه من است.

همه مجریان قدیمی کنار نرفته‌اند

یراقبافان گفت: آیا واقعاً تعدادی از همکاران ما به‌عنوان مجریان تلویزیون الان با تلویزیون کار نمی‌کنند؟ بله، وجود دارد. اگر کسی بگوید نه، باید به عقلش شک کرد. اما آیا تعداد قابل توجهی هستند؟ یا همه رفته‌اند؟ نخیر. مجریان جدید در این دوره به تلویزیون اضافه شده‌اند و روی آنتن هستند، در حالی‌که مجریان قدیمی هم کم نیستند.

این مجری تلویزیون افزود: الان خانم گیتی خامنه، آقای مسعود فروتن، پیمان یوسفی، نیما کرمی، جعفر خسروی، جواد خیابانی، رحمان نظام‌اسلامی، حسن سلطانی، خانم سپاهلو، خانم امینیان و خانم ملکی همه در حال اجرا هستند. این‌ها مجریان باسابقه‌ای هستند که هنوز کار می‌کنند و در کنار مجریان جوان، در آنتن حضور دارند.

یراقبافان گفت: مجری تلویزیون سرمایه گران‌سنگ سازمان است. من درباره خودم حرف نمی‌زنم، درباره جایگاه شغلی مجری صحبت می‌کنم. گران‌بهاترین سرمایه تلویزیون، مجری است، نه دوربین و نه چراغ.

وی افزود: هم تلویزیون باید در حفظ این سرمایه‌ها بیشتر تلاش کند، هم مجریان باید نسبت به جایگاه خودشان آگاه‌تر و مسئول‌تر باشند. این یک رابطه دوطرفه است که باید با احترام و درک متقابل حفظ شود.

این مجری تلویزیونی تأکید کرد: من معتقدم باید بین ساحت فوق‌تخصصی بازیگری و ساحت فوق‌تخصصی اجرا، تفکیک جدی و واقعی قائل شد. این تفاوت وجود دارد و باید پذیرفته شود.

یراقبافان گفت: در منابع علمی هم تفاوت میان گوینده و مجری وجود دارد. گوینده خبر، نمی‌تواند الزاماً مجری تلویزیون باشد، چون ماهیت کار متفاوت است. البته این به معنی ناتوانی نیست، بلکه به تفاوت مهارتی و کارکردی برمی‌گردد.

بازیگر موفق الزاماً مجری موفق نیست

وی گفت: برخی افراد در حوزه اجرا موفق‌اند، اما در بازیگری خیر. مثلاً فرزاد حسنی در تلویزیون و اجرای صحنه موفق است، اما ممکن است در حوزه دیگر همان اندازه موفق نباشد. این نشان‌دهنده تفاوت دو ساحت است.

این مجری تلویزیونی افزود: مدیرانی که برای جذب مخاطب بیشتر، بازیگران مشهور را برای اجرا دعوت می‌کنند، اشتباه می‌کنند. چون این دو حوزه از اساس با هم متفاوت‌اند و یکی نمی‌تواند جای دیگری را پر کند.

یراقبافان افزود: در این دوره و دوره‌های قبل، ندیدم مدیران تلویزیون به‌دنبال مچ‌گیری از مجریان باشند. بله، شاید گاهی دست برخی مجریان را نگرفتند، اما به قصد مچ‌گیری هم پیش نرفتند. باید انصاف داد و این را گفت. از مدیران رسانه ممنون و سپاسگزارم؛ چون در مجموع رویکردشان برخورد سلبی با مجری نبوده است.

معیار درستی برای موفقیت برنامه‌ها وجود ندارد

در ادامه این برنامه، فرزاد حسنی مجری تلویزیونی و دیگر مهمان این برنامه، با انتقاد از وضعیت تولید و اجرای برنامه‌ها گفت: اگر این مسیر در حال حرکت است، چرا حال و روزمان این‌گونه است؟ البته این به آن معنا نیست که خارج از سازمان اوضاع خیلی بهتر است؛ چنین تصوری اشتباه است.

وی افزود: در سازمان فضای گفت‌وگو و نقد وجود دارد، بعضی نقدها به‌حق و بعضی هم نابحق است. اما باید دید آیا در جای دیگر اجرای بهتری داریم؟

این مجری تلویزیون ادامه داد: انتخاب نادرست مجریان، نخستین درد ماست. تازه بعد از آن مشکلات عمیق‌تر آغاز می‌شود. ما حتی معیار مشخصی برای اینکه یک برنامه موفق است یا نه، نداریم. درحالی‌که علم و دانش زمانی ارزش دارد که بتواند منفعت واقعی ایجاد کند و درست عرضه شود.

حسنی تأکید کرد: بارها دیده‌ایم به صرف اینکه فردی استاد دانشگاه است، او را مجری برنامه تخصصی کرده‌اند، درحالی‌که بیان، لحن و ارتباط مؤثر با مخاطب را نمی‌داند. فن بیان فقط درست تلفظ کردن نیست؛ بلکه هنر خطابه، اندیشیدن، تسلط بر موقعیت و مدیریت گفتگوست. کسی که این مهارت را ندارد، حتی اگر فصیح هم باشد، نمی‌تواند ارتباط مؤثری با مردم برقرار کند.

مجری تلویزیون با اشاره به اهمیت پرورش و حمایت از مجریان گفت: یک اجرای خوب می‌تواند بسیاری از کم‌کاری‌ها را جبران کند. یک مجری با اجرای خوب می‌تواند همه چیز را پوشش دهد هویت شبکه تا حد زیادی به اجرای برنامه‌ها و مجریان آن بستگی دارد.

وی افزود: در اینجا باید با حساسیت مینیاتوری برخورد کرد؛ یعنی کشف، انتخاب، حذف، حمایت و پرورش مجری باید به‌صورت خانوادگی و با حضور مدیر مربوطه انجام شود. همه مراحل باید دقیق و حساب‌شده باشد.

او درباره تفاوت‌های بازیگری و اجرا افزود: من هم بازیگرم و هم مجری؛ هر دو کار سختی هستند و نباید یکی را حقیر شمرد. اما اجرا مسیر دیگری دارد: اجرا حاصل یک تربیت مستمر است؛ از خانه شروع می‌شود، از گرمای حرف زدن درست، از تمرین پیوسته. اجرا را نمی‌شود یک‌شبه ساخت.

حسنی همچنین خواستار فراهم شدن فضایی برای بازگشت و حضور دوباره چهره‌های شاخص اجرا شد و گفت: باید امکان باشد که آن‌هایی که دوره‌های طلایی اجرا را گذراندند، یا با میل خودشان یا با حمایت سازمان، دوباره برگردند؛ اینها سرمایه‌های اجرا هستند.

مجری تلویزیون گفت: در تمام سال‌های فعالیتم، هیچ‌وقت رابطه‌ام با مدیرانم قطع نبوده و همیشه از این ارتباط نزدیک لذت برده‌ام.

فرزاد حسنی با اشاره به تجربه کاری خود از اواخر دهه ۷۰ در رادیو و اوایل دهه ۸۰ در تلویزیون گفت: من یکی از زیباترین ارتباط‌های کاری را با مدیرانم، از جمله دکتر پورمحمدی، ناصر کریمان و آقای میرحسینی داشته‌ام و واقعاً از همکاری با آن‌ها لذت برده‌ام. در رادیو هم رابطه‌ام با مدیران، از جمله دکتر حسن خجسته و آقای صوفی، بسیار نزدیک و صمیمی بوده است.

این مجری تلویزیون با اشاره به بحث «ایمن‌سازی» مجریان گفت: ایمن‌سازی نباید به این معنا باشد که فرد را خنثی و بی‌جرأت کنیم. اگر قرار باشد مجری از بیان خود واقعی‌اش بترسد، ما به همان مشکلی دچار می‌شویم که همیشه از آن فرار کرده‌ایم. مجری باید بتواند معنا را از آن خود کند، تعبیر را درک کند و اگر لازم بود، با هوشمندی معنا را تغییر دهد.

فرزاد حسنی افزود: مشکل ما اینجاست که گاهی آدمی را انتخاب می‌کنیم که فقط در دوران آرامش کنارمان است، اما به‌محض تغییر فضا، خودش را کنار می‌کشد. از این آدم‌ها باید ترسید. حضرت امام (ره) هم درباره نفاق هشدار دادند؛ ما باید از کسانی بترسیم که در هر شرایطی با باد می‌چرخند.

مجری تا اهل نوشتن و خواندن نباشد، نباید اجازه اجرا بگیرد.

حسنی با اشاره به ضرورت ارتقای سطح حرفه‌ای مجریان گفت: در ارزیابی اجراها، معمولاً سه گونه مجری داریم. گروهی از مجریان مولف‌اند؛ یعنی پس از طی دوره‌ای از تجربه و تمرین، صاحب سبک شده‌اند و می‌توان برنامه را با خیال راحت به آن‌ها سپرد.

وی افزود: وقتی می‌گوییم مجری مولف، یعنی کسی که نگاه شخصی دارد، محتوا را می‌فهمد و می‌تواند از خود حرف تازه‌ای بزند. مجری واقعی باید مولف باشد؛ تا زمانی که اهل نوشتن و خواندن نباشد، نباید اجازه اجرا پیدا کند. چون اجرا، بازتاب اندیشه و شناخت است، نه صرفاً گفتن متن از روی برگه.

این مجری ادامه داد: در کنار این گروه، مجریان حرفه‌ای هم هستند که به لحاظ فنی مهارت بالایی دارند، اما ممکن است هنوز به مرحله خلاقیت و صاحب‌سبکی نرسیده باشند. باید میان مهارت فنی و توان اندیشه‌ای تمایز قائل شد؛ تلویزیون به هر دو نیاز دارد، اما مجری مولف است که می‌تواند جریان‌ساز شود.

حسنی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اهمیت ظاهر و آراستگی مجری گفت: مرحوم منوچهر نوذری برایم نقل کرد که رهبر انقلاب فرموده بودند چقدر لذت می‌برم شما هر بار با ظاهری مرتب و لباس شیک در تلویزیون حاضر می‌شوید. این یعنی ظاهر آراسته بخشی از وظیفه مجری است، نه نشانه اسراف. همان‌طور که اصلاح موی مناسب، پوشش تمیز و تنوع بصری برای احترام به مخاطب است، درست سخن گفتن هم بخشی از وظیفه ماست.

وی افزود: در سال‌های اخیر برخی مجریان به دلایل سیاسی یا اعتراض به سیاست‌های سازمان از تلویزیون فاصله گرفتند و مسیر مستقلی را ادامه دادند. این واقعیت را نمی‌توان انکار کرد؛ هرچند ارزیابی میزان موفقیت آن‌ها بحث دیگری است.

این مجری تلویزیون، با تأکید بر تعهد خود به رسانه ملی گفت: من اگر در هر بخشی از این رسانه دعوت به کار شوم، با تمام توان حاضر به همکاری هستم؛ به‌شرط آنکه فضای گفت‌وگو و تفاهم وجود داشته باشد. هیچ‌وقت کار کردنم در رسانه برای من جنبه‌ی ظاهری یا نمایشی نداشته است.

حسنی با اشاره به فاصله گرفتن تعدادی از مجریان از تلویزیون گفت: تعداد محدودی از همکاران ما به دلایل مختلف از جمله مسائل سیاسی یا اختلاف‌نظر با مدیریت سازمان، از رسانه جدا شدند و در فضای مجازی یا پلتفرم‌های دیگر فعالیت می‌کنند. ما نمی‌توانیم منکر این موضوع شویم. با این حال، روشنفکرانی که از ابتدا با تلویزیون مسئله داشتند، طبیعی است که اکنون هم با رسانه‌ای که در اختیار این نظام است، مخالفت کنند؛ حتی اگر بهترین برنامه را بسازیم، باز هم مورد نقد قرار می‌گیریم.

حسنی افزود: در تمام سال‌های فعالیتم هیچ‌کس به من نگفته چه بگویم یا چه نگویم. من در این رسانه آزادی بیان خودم را حفظ کرده‌ام. اختلاف نظر طبیعی است، اما باید با گفت‌وگو حل شود، نه با شکایت و برخورد قضایی. در دین ما اولین قدم در اصلاح، تذکر و تنبه است، نه مجازات.

تلویزیون متعلق به مردم است، نه مدیرانش

حسنی با اشاره به فراز و فرودهای کاری خود گفت: من رکورددار ممنوع‌الکاری در تلویزیون هستم، اما با وجود همه این‌ها ایستادم، چون معتقدم تلویزیون نه مال جبلی است، نه جلیلی و نه هیچ مدیر دیگری؛ تلویزیون مال مردم ایران است، چون متعلق به جمهوری اسلامی ایران است.

وی افزود: اگر علی‌عسکری من را از تلویزیون بیرون انداخت مهم نیست، اگر دارابی پای من ایستاد دمش گرم، ولی باز هم برایم مهم نیست؛ چون من کار خودم را می‌کنم. برایم نه پول، نه لایک و نه تشویق ملاک نیست. جایی می‌روم که بتوانم درست کار کنم، نه آنجا که بیشتر تحویلم بگیرند.

حسنی در ادامه با اشاره به رفتار برخی مجریان پس از خروج از تلویزیون گفت: یک خانم مجری که بیرون از سازمان کار می‌کرد به من زنگ زد. به او گفتم نوع پوشش و رفتارت باید طوری باشد که مردم احساس نکنند عوض شده‌ای. بیننده‌ای که تو را سال‌ها در تلویزیون دیده، اگر ناگهان تو را با چهره‌ای متفاوت ببیند، اعتمادش را از دست می‌دهد. مردم باهوش‌اند و تغییرات واقعی و نمایشی را از هم تشخیص می‌دهند.

وی تاکید کرد: کسی نیاز ندارد برای نقد دیگران همه سال را صرف نوشتن یا گفتن جملات تند کند. مردم خودشان قضاوت می‌کنند. وقتی یک چهره رسانه‌ای مومن و متعهد باشد، حتی اگر در تگزاس هم زندگی کند، ایمان و اعتقادش را حفظ می‌کند. مردم این را به‌خوبی می‌فهمند و فرق بین ظاهر و باطن را تشخیص می‌دهند.

اجرای تلویزیونی و بازیگری، دو ساحت کاملاً متفاوت هستند

این مجری تلویزیون، با اشاره به تفاوت میان اجرای تلویزیونی و بازیگری گفت: هر کسی که خوب بازی می‌کند باید در حوزه بازیگری بماند و هر کسی که خوب اجرا می‌کند باید در اجرا باقی بماند. این دو ساحت کاملاً متفاوت و فوق‌تخصصی هستند و هیچ دلیلی ندارد که همه در هر دو موفق باشند.