کمدی ای که در فیلم «آزمایشگاه» دیده می شود، برای مخاطب سینما کمی ناشناخته است، درست جایی که مخاطب می خواهد بخندد، احساس می کند فیلم غمگین و تلخ می شود، گاهی هم واکنش ضعیف بازیگر اجازه درآمدن کمدی را نمی دهد. این به آن معنا نیست که آزمایشگاه فیلم ضعیفی است، شاید به این معنا است که کمدی «آزمایشگاه» برای مخاطب ناشناس است؟

حمید امجد: اولین بخش، نامتعارف بودن و چند لحنی بودن فیلم است؛ که درباره اش می توانم توضیح بدهم فیلم چگونه از لحن انتقالی استفاده میکند و فضاهایی با لحن های ظاهراً متفاوت را کنار هم می نشاند در عین حال که از درآمیختگی عناصر کمیک و دراماتیک در هر دو بخش بهره می گیرد و اصلاً تأثیر هر لحن را از طریقِ توازی اش با لحنِ دیگر تکمیل یا برجسته می کند و چنین ساختاری در این فیلم کاملاً عمدی است. اما اینکه واکنش بازیگر در فیلم ضعیف باشد، نه عمدی است و نه برای من روشن است که شما به کدام صحنه اشاره می کنید. به عنوان مثال برخی از صحنه های تکراری در فیلم وجود دارد که به وضوح در کمدی های قدیمی امریکایی دیده شده، مانند زمانی که قهرمان داستان روی سن پایش به سیم گیر میکند و تلاش می کند تا فضای بامزه ای را ایجاد کند...

هاشمی : این صحنه موقع ساخت فیلم برای من سوال بود و من به عنوان بازیگر نمی دانستم که آیا میتواند مخاطب را به خنده بیندازد یا نه، در زمان فیلمبرداری هم ایدهای را برای بهتر یا بدتر شدن این صحنه نداشتم. اما زمانی که این صحنه را در نوبت ها و سالن های مختلف سینما با تماشاگران دیدم متوجه شدم بیشترین خنده تماشاگران در همین صحنه برانگیخته می شود.

امجد : تماشاگر و منتقد حق دارند که هر جا دلشان خواست بخندند و هرجا نخواستند نخندد، یعنی من اصراری ندارم که همه در این صحنه یا هر صحنه فرضی دیگر باید حتماً بخندند. امیدم این بوده که شوخی صحنه درست از آب دربیاید و واکنش مردم در سینما می گوید چندان بیراه نرفته ایم. اما در مورد اشاره شما به تداعی برخی فیلم های کلاسیک در این صحنه، میتوانم اضافه کنم نه فقط در اینجا، که در صحنه های دیگری هم، قصدم تداعی، یادآوری، و نهایتاً ادای دین یا ابراز ارادت به نمونه ها و اقسامی از کمدی های کلاسیک و فیلم هایی محبوب از تاریخ سینما بوده است. بدون هیچ ادعا یا قصد مقایسه این فیلم با فیلم های بزرگ تاریخ سینما، از آن نمونه ها و شیوه ها به عنوان الگو یا نمونه های دوست داشتنی در این فیلم یاد کرده ام. من و  همکارانم با تداعی الگوهایی مثلاً در بازیگری، میخواستیم از آن الگوها یاد کنیم، با تاکید بر اینکه آن فیلم ها را دوست داشته ایم.






انتخاب بازیگر برای «آزمایشگاه» چگونه انجام شد؟ مثلاً آیا انتخاب افشین هاشمی به دلیل دوستی قدیمی و سابقه مشترکتان در تئاتر بود؟

امجد :با کمی تأمل در مورد انتخاب بازیگران فیلم «آزمایشگاه» ادامه افشین هاشمی را انتخاب کردم چون توان و ظرفیت و قابلیتش را می شناختم، و خب البته شناخت شما از هر کسی، از سابقه و زمینه ذهنیتتان ریشه می گیرد؛ من هم افشین را از همکاری های گذشته مان در تئاتر و نیز از کارهای دیگرش در سینما و تئاتر طی این سال ها که خودم در تئاتر نبودم، می شناختم. موقع نوشتن فیلمنامه «آزمایشگاه» هم این نقش را از آغاز برای افشین هاشمی نوشتم. زمانی که برای فیلم سرمایه گذار نداشتیم خود افشین پیشنهاد می کرد یکی از ستاره های سینما را برای این نقش انتخاب کنم تا راحت تر بشود برای فیلم سرمایه گذار یافت. من گفتم او را به خاطر قابلیت هایش انتخاب کرده ام نه به خاطر رفاقت! ستاره سینما پیشاپیش نزد تماشاگر با حسی از آشنایی همراه است، و ویژگی های آشنایش را از فیلمی به فیلم دیگر با خود می برد. در حالی که نقش قهرمان در فیلم «آزمایشگاه» درست برعکس، باید حسی از غریبگی با خود می آورد. او شخصیتی است که باید تلاش کند تا جای خود را در محیط و فضای این داستان پیدا کند؛ به همین دلیل انتخاب یک سوپراستار برای چنین نقشی غلط بود. افشین هاشمی ستاره نبود، بازیگر خوب و توانایی بود که تماشاگر سینما هم می شناسدش اما آنجور حس آشناییِ پیشاپیش (مشابه ستاره ها) را نسبت به او ندارد. در مقابل، نقش آدمهای موفق و پیروزمند و مسلط بر محیط در فیلم را، بازیگرانی مثل رامبد جوان و رضا کیانیان و باران کوثری بازی میکنند که در همان لحظه اول «آشناسازی» برای مخاطب را شکل می دهند.

آقای هاشمی شما در یکی از مصاحبه های خود اشاره کرده اید که هر آنچه در فیلمنامه آمده را بازی کرده اید، آیا این به آن معنا است که اجازه خلاقیت نداشتید؟

ما به عنوان بازیگر نباید فراموش کنیم که «فیلم خودمان» را بازی نمی کنیم بلکه داریم فیلم فرد دیگری را بازی می کنیم. بازی ها و خلاقیت های درخشان را اگر از دنیای کارگردان دور باشند، بهتر است برای فیلم خودمان نگه داریم. به عنوان یک بازیگر خود را موظف میدانم اگر در فیلم کارگردانی بازی میکنم که در گذشته فیلم هایی ساخته، با سینمای او آشنا شوم و بدانم با چه فیلمسازی در ارتباط خواهم بود. اگر هم مثل «آزمایشگاه» در فیلم اول یک کارگردان کار می کنم باز سعی می کنم از راه های مختلف با دنیای کارگردانم آشنا بشوم. این سبب میشود تا وجه مشترک فیلم های یک فیلمساز یا عناصر دنیای او را شناسایی و سعی کنم خود را با آن هماهنگ کنم. حرفم به این معنا نیست که خلاقیت در بازیگری را حذف یا فراموش کنیم. گاهی بعضی بازیگران به تنبلی و راه های فرار از خواسته کارگردان می گویند خلاقیت! و گاه ما تمام تلاش خود را می کنیم که آنچه را کارگردان می خواهد انجام ندهیم! زمانی که بازیگر پیشنهادی به کارگردان میدهد، اگر پیشنهادی درست و مفید باشد و به کار او بیاید، بی شک کارگردان هم می پذیرد؛ اما از کجا معلوم که پیشنهاد بازیگر بهتر از خواسته کارگردان باشد؟ ما به عنوان بازیگر فقط روی نقش خود اشراف داریم اما کارگردان به کل فیلم. در «آزمایشگاه» بازیگران به خوبی درک کردند که باید در چه فضایی بازی کنند و به همین دلیل همیشه پیشنهاداتی بین بازیگران و کارگردان رد و بدل میشد. زمانی که به کارگردان اعتماد داریم و توان خود را در اختیار او قرار می دهیم، ظرفیتی از بازیگر بیرون کشیده می شود که قبلش دیده نشده است.

هزینه تولید آزمایشگاه آیا کافی بود؟ مشکل مالی نداشتید؟ گویا «کاشی پرسپولیس» هم روی فیلم سرمایه گذاری کرده؟

امجد: برای تهیه کننده فراهم کردن سرمایه تولید فیلم آسان نبود. خوشبختانه طراح فیلم، امیر اثباتی، واسطه آشنایی ما با شرکت «کانون ایران نوین» به مدیریت عامل خانم مریم شفیعی شد، و ایشان سهمی در تأمین سرمایه فیلم را پذیرفتند. فیلم ضمناً با حمایت و همدلی تک تک دوستانی که برای همکاری در فیلم حضور داشتند ساخته شد. همه می دانستند سرمایه فیلم بسیار محدود است و همه با نهایت ملاحظه و همکاری پیش آمدند تا به تولید فیلم کمک کرده باشند. «کاشی پرسپولیس» در تولید فیلم هیچ نقشی نداشت، بلکه به عنوان طرف قرارداد کانون ایران نوین، فقط در مرحله اکران، اسپانسر تبلیغات محیطی فیلم شد.
------------------------------------------------

گفت‌وگو: نیوشا روزبان

انتهای پیام/ر/ن.ف