به گزارش سینما پرس به نقل از خانه هنرمندان، دکتر حمید سوری، محقق، پژوهشگر و مدرس هنر پس از افتتاح این نمایشگاه، با طرح این موضوع که «آیا تفکیک جنسیتی در نمایشگاه هنری ضروری و مطلوب است؟» گفت: عنوان تفکیک جنسیتی را برای این سخنرانی انتخاب کردم چون تفکیک جنسیتی در فضاهای دیگر از جمله در دانشگاه ها را به اذهان متبادر می کند و خواستم این خطر را گوشزد کنم که تفکیک جنسیتی که در فضاهای دیگر می بینیم در این فضا نیز وجود دارد.

وی با طرح این سوال که آیا برگزاری نمایشگاه ویژه زنان ضروری است یا نه، گفت: باید به این موضوع توجه کنیم که چه چیزی برگزاری نمایشگاه ویژه زنان را خوب یا بد می کند و به چه عناصری باید توجه کنیم تا از خطرات احتمالی چنین نمایشگاه هایی دور شویم؟ برگزاری نمایشگاه های ویژه زنان هم در ایران و هم در خارج از کشور مسبوق به سابقه است. عده ای این گونه نمایشگاه ها را فرصتی برای جبران محدودیت ها و نابرابری ها می دانند. عده ای نیز که مخالف برگزاری چنین نمایشگاه هایی هستند معتقدند دیگر دوران نگاه این چنینی و تبعیض مثبت گذشته است. به عنوان مثال یکی از انتقاداتی که به نمایشگاه های زنان ایرانی در خارج از کشور وارد می شود این است که بسیاری از این نمایشگاه ها فقط به دنبال این هستند که کنجکاوی افراد خارج از کشور را ارضا کنند.

وی با اشاره به اینکه تئوریسین های فمنیست از منظرهای مختلفی به این جدایی های جنسی پرداخته اند، گفت: متاسفانه در طول تاریخ جدایی جنسی برای جوامع طبیعی جلوه داده شده و خطر اصلی این است که جدای جنسی در نمایشگاه ها به آن جدایی هایی که طبیعی جلوه داده شده دامن نزند.

دکتر سوری ادامه داد: یکی از دلایل اصلی که افلاطون با هنر مخالف است این است که آن را حسی می بیند. حس برای افلاطون در مرحله مادون قرار دارد و عقل در مرحله برتر. تئوریزه شدن وجود به این دوگانگی موجب شد تا جامعه به سویی برود که از مردان یک انتظار داشته باشد و از زنان یک انتظار، آنچه مردان خلق کردند هنر قلمداد شود و آنچه زنان خلق کردند کاردستی. این دوگانگی خودش را در جهان هنر به صورت نهادهای اساسی آموزش هنر مثل آکادمی ها، نهادهای نمایش هنر مثل موزه ها و نهادهای خرید و فروش هنر مثل گالری ها برتری را به مرد دادند و از او انتظار خلق هنر داشته باشند.

وی افزود: در دهه های 60 و 70 میلادی زنان به عناصری می پردازند که خاص خودشان است و بسیاری از آنها به جدایی زنان از مردان تکیه می کنند. بیشترین گالری های خاص زنان در این دهه شکل گرفت. برای نشان دادن توانایی هایشان به اجرای پروژه هایی روی آوردند که مردان در آن نقشی نداشتند و مقابله جدی با تاریخ هنر یا زیبایی شناسی را شروع کردند و نشان دادند چقدر تاریخ هنر مرد سالار است و چقدر از بی غرضی به دور است.

این محقق با بیان اینکه تا قبل از سال 1970 حتی یک زن هم در کتاب های تاریخ هنر وجود ندارد، گفت: زنان در این دوره با بررسی پروژه ای طولانی که در آن زنان به صورت نظام مند از تاریخ هنر حذف شده بودند، نشان دادند که چگونه زنانی وجود داشته اند که تاریخ هنر آنها را ندیده است.

 وی افزود: اگر در تاریخ هنر یک زن هنرمند معادل میکل آنژ نداریم به دلیل اهمال نهادهای آموزشی هنر، نهادهای نمایشی هنر و نهادهای خرید و فروش هنر بوده است که به صورت نظام مند زنان را حذف کرده اند.

دکتر سوری با بیان اینکه از دهه 80 میلادی این روند تغییر جدی کرد، گفت: مهمترین مساله ای که این روند را دچار تغییر می کند این است که به لحاظ نظری زنان موج سوم آن جدایی زنان از مردان به خاطر فیزیولوژی را نفی می کنند. در این دوره با گرایشی روبرو هستیم که مهمترین مساله اش این است که این تفاوت ها و تمایزها ذاتی نیستند. زنان از این دوره به خلق آثاری دست می زنند که در آنها خودشان را ملزم به یکسری تکنیک ها، تم ها و مواد نمی کنند. این تمایزات کمرنگ تر می شود و نگاه ذات گرایانه رخت بر می بندد. تئوری پساساختارگرایانه عموما به دنبال این مساله است که در چنین مواردی هویت ها به فیزیولوژی های ما وابسته نیست. لذا آنچه را زنانه و مردانه تلقی می کنیم فیزیولوژی نیست و تحت تاثیر محیط است.

این محقق هنر خاطر نشان کرد: با این وجود نمایشگاه های ویژه زنان پایان نمی پذیرد چون زنان به این نتیجه می رسند که اگرچه ذاتا متفاوت نیستند اما هنوز در جامعه ای هستیم که نابرابری ها هنوز فاحش است. اگرچه زنان در این دهه ها به دستاوردهای خوبی نایل شدند اما هنوز رابطه، رابطه برابری نیست. از این جهت نیاز به اینکه به زنان توجه ویژه ای شود همچنان وجود دارد. لذا موزه زنان در آمریکا در سال 1993 افتتاح می شود. اما دیگر آثار زنان را با ویژگی های زنانه توصیف نمی کند. هر آنچه در اثر زن وجود دارد را به فیزیولوژی او ارتباط نمی دادند.

وی درباره برگزاری نمایشگاه زنان ایران در خانه هنرمندان گفت: نفس برگزاری نمایشگاه زنان خوب است اما خطراتی دارد که یکی از آنها در دام این تمایز افتادن است. باید توجه داشت که نمایشگاه ویژه زنان باید محتاطانه برگزار شود، چراکه هم می تواند ارتجاعی باشد و هم پیشرو، هم رادیکال باشد و هم محافظه کار. اگر نمایشگاهی برای زنان تعریف می شود باید در نظر داشت که قرار است چه چیزی از توانایی ها، جایگاه، دستاوردها و موقعیت های زنان را نشان بدهیم.

وی افزود: نمایشگاهی که می خواهد نمایشگاه زنان ایران لقب بگیرد باید یک نمایشگاه پژوهشی باشد و نمایشگاه پژوهشی نباید فراخوان داشته باشد. لذا به رغم زحمات بسیاری که کشیده شده است معتقدم مقداری ساده انگارانه با این موضوع برخورد شده است.

پیش از سخنان دکتر سوری، نمایشگاه آثار نقاشان زن با عنوان «زنان نقاش ایران» در گالری های خانه ی هنرمندان ایران افتتاح شد. هدف از این نمایشگاه که به همت انجمن هنرمندان نقاش ايران برگزار شده است، بازشناسي هر چه بيشتر آثار نقاشان زن در ايران عنوان شده است. علاقه مندان برای بازدید از این نمایشگاه می توانند از 20 تا 30 خرداد، همه روزه از ساعت 14 تا 20 به خانه ی هنرمندان ایران مراجعه کنند.

انتهای پیام/ص/ن.ف