سینماپرس- عباس کریمی عباسی/ وداع دیوید ساچت با پوآرو یکی از اتفاقات تازه سینمای جهان بود که مشتاقان دیدن این بازیگر در نقش کاراگاه محبوبشان را غمگین کرد. 25 سال بازی در نقش دومین کاراگاه مشهور جهان به خودی خود می‌تواند همذات پنداری تفکیک ناپذیری در ساچت به وجود آورده باشد و همانطور که وی اعلام کرد جدایی از پوآرو برایش به شدت سخت باشد.

اما این که پوآرو چگونه متولد شد حکایتی جالب دارد:

شرلوک هولمز معکوس!

ادگار آلن پو را پدر ادبیات کاراگاهی دنیا می دانند. وی با خلق شخصیتی به نام سی آگوست دوپین در سه داستان کوتاه با عناوین راز ماری روژه، قتل های کوی مرده‌شوی‌خانه و نامه مفقود اولین گام ها را در این زمینه برداشت اما حقیقت این است که این سر آرتور کنان دویل بود که با خلق شرلوک هولمز مردم را به این ژانر ادبی که بعدها سینمای جهان را به تسخیر خود درآورد علاقمند کرد؛ کاراگاه قدبلند کم حرف و مردم گریزی که تفریحش تیراندازی و بوکس است و به سر و وضع و تغذیه اش کاملا بی توجه است و البته ورزشکار و شیمیدان قدری به شمار می رود. کاراکتری که بسیاری از نویسندگان مطرح اوایل قرن بیستم معترف شدند وی مخلوق ادبی تمام اعصار است!

یک دو دهه بعد از انتشار اولین داستان هولمز، آگاتا کریستی دست به خلق کاراگاه هرکول پوآرو زد و مسئله ای که تاکنون کمتر کسی به آن توجه کرده این است کریستی با ذکاوت تمام وی را از هولمز کپی کرد منتها این کار را به صورت معکوس انجام داد. به این صورت که کاراگاهی با خصوصیات عکس هولمز به وجود آورد: قدکوتاه و خپل و همیشه نگران نسبت به سلامتی و تغذیه. مردی که از نامتقارن بودن به شدت بیزار است و از پرش در دهان خطر به شدت وحشت می کند. وی خلاف هولمز که دیدگاه بدبینانه ای نسبت به زنان دارد با خانم ها مودب تر و مهربان تر است و در مواقع بیکاری آشپزی می کند.

 کریستی در خلق معکوس پوآرو حتی به ملیت هم توجه می کند و وی را که بلژیکی تبار و فرانسوی زبان است در برابر هولمز انگلیسی عصا قورت داده قرار می دهد. این نویسنده حتی به شخصیت مکمل هولمز که دکتر واتسون و نویسنده ماجراهای هولمز است توجه می کند و در برابر وی هاستینگز را می آفریند که اخلاق وی شباهت زیادی به واتسون دارد و البته با پوآرو زمین تا آسمان فرق دارد.

از راتبورن تا برت و فینی تا ساچت

شخصیت پردازی قوی این دو کاراکتر باعث شد که سینما و در تعاقب آن تلویزیون به سراغ آنها بروند. در نیمه اول قرن بیستم بازیل راتبورن را معروفترین بازیگر نقش هولمز می دانستند و شدت علاقه انگلیسی ها به این کاراکتر به حدی بود که سرچارلز؛ ولیعهد انگلیس در سه فیلم نقش وی را بازی کرد! با این حال پس از بازی فوق العاده جرمی برت در نقش هولمز همه بازی ها از یاد رفت و با شنیدن نام هولمز تنها چهره برت است که به خاطر تماشاگر جهانی خطور پیدا می کند؛ بازیگر کم سن و سال فیلم بانوی زیبای من جورج کیوکر که در این فیلم فقط دقایقی کوتاه بازی داشت و هرگز جدی گرفته نشد.

اما نقش پوآرو را نظیر هولمز بازیگران بسیاری بازی کردند که مهمترین آنها آلبرت فینی در ساخته سیدنی لومت یعنی قتل در سریع السیر شرق بازی کرد که با وجود بازی درخشان نتوانست شخصیت کمیک وار پوآرو را به خوبی ارائه دهد. این بازی ها ادامه داشت تا دیوید ساچت پا به مجموعه فیلم های پوآرو گذاشت و بهترین بازی قابل انجام در نقش این کاراگاه صندلی راحتی را انجام داد. ساچت که علیرغم بازی خوبش در سینما به شهرت نرسیده بود 25 سال نقش این کاراگاه را بازی و بهتر بگوییم با او زندگی کرد.

جرمی برت به فاصله کوتاهی از آخرین بازی در نقش هولمز از دنیا رفت و در آخرین مصاحبه اش گفته بود که با پایان یافتن بازی اش در نقش هولمز احساس می کند به پایان بازیگری رسیده و دیگر نمی تواند در نقشی دیگر ظاهر شود چرا که نخواهد توانست بازی بهتری را ارائه دهد. حالا ساچت هم اعلام می کند که نقشی دیگر برای بازی در قالب این کاراگاه کله تخم مرغی با سبیل های عجیبش نخواهد داشت.

وقتی پوآرو می‌میرد

نکته قابل اهمیت دیگری که باید به آن توجه داشت تفاوت سری داستان های پوآرو نسبت به هولمز است به این گونه که داستان های پوآرو به صورت مجموعه ای آغاز و پایان دارد اما هولمز نیمه کاره می ماند. داستان از این قرار است که کنان دویل در داستانی به نام آخرین بدرود مرگ هولمز را اعلام می کند هنگامی که از آبشار راینباخ در سوییس هنگام درگیری با موریارتی سقوط می کند. مردم علاقمند به هولمز پس از خواندن داستان جلوی منزل دویل دست به تظاهرات اعتراض آمیز نسبت به این قتل می زنند و کنان دویل را قاتل می خوانند. قضیه به همین جا ختم نمی شود و دویل از طرف عده بسیاری نامه های تهدید آمیز دریافت می کند و شیشه های خانه اش با پرتاب سنگ شکسته می شود. وی سرانجام با نگارش داستان خانه خالی هولمز را به دنیای داستلان باز می گردانمد و با چاپ ان در مجله استرند به این اعتراضات پایان می دهد و تا آخرین داستان هولمز هم دیگر خبری از مرگ وی نمی شود.

کریستی که این خاطره را بر ذهن داشت آخرین داستان پوآرو با نام پرده را نوشت که در آن پوآرو می میرد اما به دلیل ترس از تکرار اتفاق اعتراض دوستداران هولمز برای پوآرو آن را منتشر نکرد و این داستان سه سال پس از مرگ وی منتشر شد که از اتفاق بهترین داستان کریستی در سری پوآرو است و همین آخرین قسمت مجموعه فیلم هایی که ساچت در آنها بازی کرده است.

نکته جالب توجه این است که کریستی اولین داستان خود با شخصیت پوآرو را با نام ماجرای مرموز در استایلز شروع کرد و آخرین آنها هم در همین عمارت قدیمی اتفاق می افتد. وی با تکمیل چرخه زندگی کاراگاهی پوآرو و هاستینگز آنها را در یک سیر تکمیلی دورانی قرار می دهد و کاری که دویل نتوانست برای هولمز بکند را برای پوآرو انجام می دهد.