جشنواره فيلم فجر به عنوان مهم ترين جشنواره و رويداد سينمايي در كشور همواره در روند توليد و اكران يك سال سينما تاثيرگذار بوده است، به طوري كه جنس سياست گذاري مديران را مي توان در نوع برگزاري، چيدمان داوري و خروجي آن مشاهده كرد، اين بدان معنا نيست كه داوران توصيه پذير هستند بلكه نوع قرار گيري سلايق سينماگران كنار هم و كارنامه كاري‌اشان تا حدودي بيانگر اين موضوع خواهد بود.

سينماپرس از چندي پيش در آستانه برگزاري اين رويداد مهم بحث معيارهاي انتخاب تركيب داوران را با سينماگران و دبيران گذشته مطرح كرد، اما آنچه كه اين موضع را تحت الشعاع قرار داد حفظ شانيت داوري توسط هر صاحب صنفي بود، باید به این نکته توجه کرد که جشنواره فيلم فجر مانند اسکار به شكل آكادمي داوري نمي شود و اين جشنواره کمتر به کن هم شباهت دارد، چرا كه تعداد جوايز ما به همراه سيمرغ هاي بخش فني بيشتر از اين جشنواره است.

«محمد خزاعي» دبير جشنواره سي ام از مجيد انتظامي (آهنگساز)، داود رشيدي (بازيگر)، عليرضا رئيسيان (كارگردان)، اسفنديار شهيدي ( مدیر فیلمبرداری)، جمال شورجه (كارگردان)، يداله صمدي (كارگردان)، ابوالقاسم طالبي (كارگردان)، احمدرضا معتمدي (كارگردان) و داود ميرباقري (كارگردان) در داوری استفاده کرد و تلاش کرد تا یک جمع متنوع را در این هیات قرار دهد.

خزاعی درباره معيارهاي تركيب داوران به سينماپرس گفت: در مجموع حرفه‌های تخصصی را که برای آن سیمرغ در نظر گرفته شده باید قشرهای تخصصی درباره آنها نظر بدهند.

خزاعی با تاکید بر نگاه تخصصی داوران جشنواره فیلم فجر افزود: شاید فیلمسازی در حوزه کارگردانی تخصص زیادی داشته باشد ولی موسیقی را خوب نشناسد که در این حال آهنگساز می تواند مشاوره خوبی برای هیات داوری باشد، در مجموع خروجی خوبی هم خواهد داشت. جشنواره فیلم فجر موضوعی نیست، اگر بخواهیم جشنواره موضوعی برگزار کنیم چیدمان داوری براساس تعریف همان جشنواره خواهد بود، سال گذشته که همه داوران از کارگردانان انتخاب شده بودند جزء دوره های استثنایی جشنواره فیلم فجر بود، الگویی که دبیر جشنواره انجام داد.

در اين ميان با يكي از تدوينگران درباره اين معيارها صحبت كرديم و «كاوه ايماني» به سينماپرس گفت: داوران همیشه ترکیبی از کارگردانان و تهیه کنندگان بوده است، اما باید ترکیبی از تمام صنوف باشد.

ایمانی ادامه داد: تدوینگر بازی خوب را می شناسد، در حقیقت جای عوامل فنی در داوری خالی است.امسال می توانند دو داور فنی هم به ترکیب اضافه کنند و چرخشی بین اصناف بهتر جواب خواهد داد.

اما نكته اين كه در اين صحبت مي باشد به اين شكل بيان مي شود كه از هر 29 صنف بايد در داوري حضور داشته باشد كه اين خلاف عرف جشنواره است!

در چندین دوره جشنواره فیلم فجر از حضور منتقدان در هیئت داوری سینمای ایران استفاده شده است در این میان طهاسب صلح جو که سابقه داوری در جشنواره های مختلف را دارد درباره معیارهای ترکیب داوران به سینماپرس گفت: به نظرم بهترین و منصف ترین داوران منتقدان سینمای ایران هستند، برای اینکه یاد گرفتند همه فیلم ها را ببینند و هر فیلم را با ژانر سینمایی خودش ارزیابی کنند.

وی افزود: البته لازم است که از رشته های دیگر هم در ترکیب داوران باشند ولی زمانی آنها می توانند داور باشند که نگاه منتقدانه داشته باشند، منظور از منتقد فقط این نیست که عیب های فیلم را ببیند، منتقد ظرایف یک فیلم را می سنجد، گروه منتقدان می تواند بهتر در مقام داوری قرار بگیرد.

طهماسب صلح جو ادامه داد: به عنوان مثال برای رشته فیلمبرداری از خود این صنف انتخاب شود که قطعا اثر بخش خواهد بود، منتقد ممکن است که ارزش های زیبایی شناسی تصویر را در یک فیلم تشخیص دهد ولی اینکه تشخیص بهتر ظرایف تکنیکی فیلمبرداری با شخص فیلمبردار است.

«محمدرضا عباسیان» دبیر سی و یکمین جشنواره فیلم فجر که از یک طیف کارگردانان در ترکیب داوری استفاده کرده بود به سینماپرس گفت: انتخاب هیات داوران جشنواره فیلم فجر به تشخیص و سلیقه دبیر بستگی دارد، گفته می شود که بازیگر یا فیلمبردار در ترکیب داوران باشد تا هر عضو به تخصص خودش رای دهد اما در این صورت ترکیب هیات داوران 29 نفر می شود و نتیجه ای هم حاصل نخواهد شد. یک مشکل دیگری که ممکن است در این حالت به وجود بیاید انحصارگرایی هر داور خواهد شد، به طوری که برای مثال آهنگساز اجازه نظر دادن سایر داوران را برای سیمرغ بهترین آهنگسازی نخواهد داد و از طرفی آهنگساز در حوزه های دیگر تخصص نظر دادن ندارد بنابراین کارگردانی تنها رشته ای است که در همه حوزه ها اشراف دارد.

عباسیان درباره لابی و توصیه ها بالادستی در انتخاب اعضا داوران، خاطرنشان کرد: واقعیت این است که روی دبیر فشارها و لابی هایی وجود دارد که در تصمیم گیری تاثیرگذار هستند ولی توصیه به عنوان مشاور خیلی خوب است.

«مسعود سلامي» از فيلمبرداران فعال سينماي ايران است كه به نحوه داوري جشنواره فيلم فجر در حرفه تخصصي‌اش گلايه كرد و يادآور شد: مسلما باید در این ترکیب از همه طیف حضور داشته باشند و این در حالی است که الزامی برای حضور طراح صحنه ، مدیر فیلمبرداری و... نیست، نباید صرفا این ترکیب را کارگردان‌ها تشکیل دهند.

مدیر فیلمبرداری «سیزده 59» افزود: امکانش هست که تخصصی تر به ترکیب داوران فکر کرد، هرچند ما توقع تخصصی بودن از جشنواره فجر نداریم!

سلامی در پایان درباره پیشنهادش به دبیر جشنواره امسال گفت: دبیر جشنواره شان آدم‌ها و پشت صحنه سینما را حفظ کند.

مهدی فخیم زاده، داود میرباقری، سید ضیاء الدین دری، مصطفی شایسته، رسول صدرعاملی، بهروز افخمی، جمال شورجه از داوران بخش سینمای ایران جشنواره سال گذشته بودند که همگی از کارگردانان انتخاب شده بودند.

در پایان می توان به این رسید که کارگردان مهم ترین عضو ترکیب داوران است که در اکثریت قرار دارد و می تواند در کنار آن مدیر فیلمبرداری به لحاظ تکنیکی، منتقد به لحاظ نگاه فرمی قرار بگیرد و یک ترکیب پویا را برای مهم ترین رویداد سینمایی کشور رقم بزند.

حمید غفاریان