سینماپرس- آنتوان چخوف نویسنده شهیر روسی و صاحب آثاری چون «ایوانف»، «باغ آلبالو»، «سه خواهر» و ... است، چخوف نویسند‌ای صاحب سبک بوده که آثارش سرشار از مفاهیم عمیق و انسانی است، وی نویسنده ای دغدغه مند است، و این دغدغه های انسانی و اجتماعی او در تمامی آثارش جریان دارد. به روز بودن و تطابق داستان و شخصیت نمایشنامه های چخوف با انسان امروز موجب شده است که آثار این نویسنده رنگ کهنگی به خود نگیرد و از همین روی هر هنرمندی در عرصه تئاتر آرزوی اجرای نمایشنامه های وی را در دل می پروراند.

«دایی وانیا» یکی از مهمترین نمایشنامه های چخوف است که بارها و بارها در طول سالیان گذشته در جای جای این کره خاکی و توسط هنرمندان مختلف به روی صحنه رفته است، اینبار نیز سالن اصلی تئاتر شهر میزبان این نمایشنامه و گروه تئاتر «فنی» به کارگردانی اکبر زنجانپور و نقش‌آفرینی بازیگران مطرحی همچون؛ مسعود دلخواه، سیدمحسن حسینی، شمسی فضل‌الهی، هوشنگ قوانلو و... شده است.

زنجانپور بی‌شک از برجسته ترین کارگردان های تئاتر است که در طول سال ها فعالیت خود در عرصه تئاتر به عنوان استاد برجسته این حوزه شناخته می‌شود، وی که پیش از این چهار نمایشنامه معروف «باغ آلبالو»، «سه خواهر»، «مرغ دریایی» و «ایوانف» را به روی صحنه برده بود بعد از گذشت پنج سال نهایتا با به صحنه بردن نمایشنامه «دایی وانیا» اعلام کرد که آخرین اثر چخوف را در تئاتر شهر اجرا خواهد کرد.

داستان نمایش «دایی وانیا» در رابطه با خانواده ای است که در ملکی متعلق به پرفسور سربایاکف در یک روستا زندگی می‌کنند، ایوان پتروویچ (دایی وانیا)، سالهاست که در این ملک که زمانی متعلق به خواهر فوت شده‌اش بوده کار می‌کند و سونیا دختر پرفسور نیز که وارث این ملک محسوب می شود در کارهای خانه به دایی وانیا کمک می کند، با تصمیم یکباره پرفسور مبنی بر فروش ملک همه افراد خانواده به نوعی دچار کشمکش می شوند و دایی وانیا به پرفسور که تصمیم به ترک آن ملک و رفتن به جایی دیگر به همراه همسر جوانش دارد می گوید که صاحب اصلی این ملک «سونیا» است. در بخش دیگری ماجرای عشق سونیا به دکتر و در مقابل عشق دکتر به همسر جوان پرفسور مطرح می شود. و در نهایت آنچه نصیب افراد این خانواد به خصوص دایی وانیا و سونیا می شود چیزی جز تنهایی نیست. یاس، امید، عشق، تنهایی اساسی ترین مفاهیمی هستند که در این نمایش مطرح می شوند.

تآکید بر حفظ محیط زیست موضوع دیگری است که در این نمایشنامه می توان آن را جست و جو کرد و این مسئله ای است که بارها اکبر زنجانپور آن را دغدغه اصلی خود برای به صحنه بردن نمایش «دایی وانیا» اعلام کرده است، البته این مسئله در داستان کلی این نمایش آنچنان تآثیر گذار نبوده و تنها دکتر آستروف در یکی از پرده‌های «دایی وانیا» درباره تخریب جنگل‌ها صحبت می‌کند و نسبت به تخریب محیط زیست و وظیفه انسان ها نسبت به آیندگان خود هشدار می‌دهد. البته نشانه هایی از این تآثیر پذیری محیط زیست را می توان به وضوح در طراحی صحنه این نمایش مشاهده کرد.

وفاداری به متن اصلی نمایشنامه «دایی وانیا»، بازی‌های روان و یک دست از جمله ویژگی های مثبتی است که می توان برای این اجرا از متن چخوف برشمرد. طراحی صحنه در این نمایش نشان دهنده تضادی است که در رابطه با محیط زیست وجود دارد. توجه به محیط زیستی که زنجانپور آن را یکی از وجوه علاقمندی خود به آثار چخوف اعلام کرده است. درختانی فلزی در کنار زمینی قرار گرفته است که سطح آن پوشیده شده از چوب است که قطعا طراح صحنه و کارگردان از این کاربرد متضاد قصدی داشته اند. البته در طراحی صحنه این نمایش محیطی به تماشاگر ارائه شده است که نه تداعی کننده باغ و نه خانه است بلکه فضایی معلق است که گاه باغ و گاه نیز خانه معرفی می شوند و نماد یک بی نهایت هستند. همچنین در اطراف صحنه و در کنار این درختان فلزی فضایی برای بازیگران تعبیه شده است که در زمان هایی که ایفای نقششان در صحنه به پایان می رسد در کنار آن قرار گرفته و نظاره گر اتفاقات نمایش می شوند که البته شاید یکی از معایب حضور این بازیگران در کنار صحنه از میان رفتن تمرکز تماشاگر برای دیدن صحنه اصلی و توجه به حضور بازیگران در کنار صحنه باشد.

در پایان باید گفت، «دایی وانیا» نمایشی برای انسان های امروز و انسان های فردا است، روابط انسانی آنچنان در این نمایش عمیق مطرح شده است که هیچ گاه رنگ کهنگی به خود نخواهد گرفت.

شیما عسگری

انتهای پیام/